Плотин. - Третья эннеада. - 2004

170 Плотин. Эннеады. Трактат III. 2

ούσης λόγου, άρχοντος δε νου όμως ανάγκης. Ό μΑν γαρ νοητός μόνον λόγος, και ουκ αν γένοιτο άλλος μόνον λόγος· ει δε τι εγενετο άλλο, έδει ελαττον εκείνου και μ/η λόγον, μηδ* αυ υλην τινά' άκοσμων γάρ9 μικτον αρα. Και εις α μΑν λήγει, υλη και λόγος, ο&εν δε άρχεται, φυχη εφεστώσα τω μεμιγμενω, ην ου κακοπα&είν δει νομίζειν ·φστα διοικούσαν τόδε το παν τη οίον παρουσίφ.

3. Και ουκ αν τις εικότως ουδέ τούτφ μεμφαιτο ώς ου καλφ ουδέ των μετά σώματος ουκ άρίστφ, ούδ* αυ τον αίτιον του είναι αύτω αιτιάσαιτο πρώτον μΑν εξ ανάγκης οντος αυτού και ουκ εκ λογισμού γενομένου, άλλα φύσεως άμ^είνονος γεννώσης κατά φύσιν ομοιον εαυτή* έπειτα oùiï ει λογισμός εϊη ό ποιησας, αίσχυνείται τω ποιη$εντι· όλον γάρ τι εποίησε πάγκαλον και αυταρκες και φίλον αύτω και τοίς μίρεσι τοις αυτού τοις τε κυριωτεροις και τοίς ελάττοσιν ωσαύτως προσφόροις. Ό τοίνυν εκ τών μερών το όλον αίτιώμενος άτοπος αν είη της αιτίας' τά τε γάρ μΑρη προς αυτό το όλον δείσκοπεΐν, ει σύμφωνα και άρμόττοντα εκείνω, τό τε όλον σκοπούμενον μή προς μερτ) άττα μικρά βλεπειν. Ύοΰτο γάρ ού τον κόσμον αιτιωμενου, αλλά τίνα τών αυτού χωρίς λαβόντος, οίον ει παντός ζώου τρίχα η τών χαμαΛ δάχτυλον άμελησας τον πάντα άν$ρωπον, δαιμωνίαν τινά οφιν βλεπειν, η νη Δ/α τά άλλα ζώα άφείς τό εύτελεστατον λαμβάνοι, η τό όλον γένος πάρεις, οίον τό άνθρωπου, Θερσίτην εις μέσον άγοι. Έπε/ ούν τό γενόμενον ό κόσμος εστίν ό σύμπας, τούτον θεωρών τάχα αν άκούσαις παρ4 αυτού, ώς «εμε πεποίηκε $εός κάγώ εκείθεν εγενόμην τέλειος εκ πάντων ζώων και ικανός εμ/ιυτώ και αυτάρκης ούδενός δεόμενος, от/ πάντα εν εμοί

ΠΕΡΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΡΩΤΟΝ

171

και φυτά και ζώα και συμπάντων των γενητών φύσις και $εο/ πολλοί και δαιμόνων δήμο/ και φυχαι άγο&αί και άνθρωποι άρετη εύδαίμονες. Ου γαρ δη γημΑν κεχόσμιψαι φυτοίς τε πασι και ζφοις παντοδαποίς και μέχρι $αλάττης φυχης ηλ&ε ΰύναμις, ωηρ δε πας και αίΒηρ και ουρανός συμπάς φυχης άμοιρος, αλλ' εκεί φυχαι άγομαι πάσα/, αστροις ζην Βιδουσαι και τη εύτάκτφ ουρανού και ά/δ/'ψ περιφορφ νου μιμ/ησει κύκλφ φερομένη εμφρόνως περί ταύτόν αεί' ούδεν γαρ εξω ζητεί. ΙΙάντα δε τα εν εμοι εφίεται μεν του άγαμου, τυγχάνει δε χατα Βύναμιν την εαυτών έκαστα9 εξ^ηρτηται γαρ πας μεν ουρανός εκείνου, πάσα δε εμίη φυχη και οι εν μλρεσιν εμοίς 3εο/, και τα ζψα δε πάντα και φυτά και ει τι αφυχον δοκεΐ είναι εν εμοι. Κα/ τα μεν του είναι μετεχειν δοκεΐμόνον, τα δε του ζην, τα δε μάλλον εν τω αίσ$άνεσ$αι, τα δε ηδη λόγον έχει, τα δε πα/rav ζω/ην. Ού γαρ τα Ίσα άπαιτειν δε? τοις μιη ϊσοις· ουδέ γαρ δακτύλω το βλεπειν, αλλά όφ^αλμώ τούτο, δακτύλφ δε άλλο, το είναι οΊμαι δακτύλψ και το αύτου εχειν».

4. ΓΚρ δε ε/ υπό ύδατος σβεννυται και έτερον υπό πυρός φθείρεται, JLWJ $αυμάσης. Κα/ γαρ εις το είναι άλλο αυτό ηγαγεν, ουκ άχ$εν ύφ" αύτου ύπ" άλλου εφ$άρη, και ηλ$ε δε εις το είναι ύπ' άλλου φθοράς, και η φ&ορά δε αύτφ ουδέν αν η ούτω δε/νόν φεροι, και αντί του φ^αρεντος ττυρός πυρ άλλο. Ύφ μεν γαρ ασωμάτφ ούρα νφ εκαστον μένει, εν δέ τώδε τφ ούρανφ παν μεν άε/ ζη και οσα τίμια και κύρια μέρη, αϊ δέ ό^μείβουσαι φυχαι σώματα και άλλοτε εν άλλω είδει γίγνονται, και σταν δέ δύνητα/, εξω γενέσεως στασα φυχη μετά της πάσης εστί φυχής. Σώματα δέ ζη

172 Плотин. Эннеады. Трактат III. 2

κατ είδος και ка$* oka έκαστα, είπερ εξ αυτών και ζώα εσται και τραψησεταν ζωη γαρ ενταύθα κινουμλνη, εκεί δε ακίνητος. 'Εδει δε κίνησιν εξ ακινησίας είναι και εκ της εν αυτή ζωής την εξ αυτής γεγονεναι αΚλην, oîov εμπνεουσαν και ουκ άτρεμουσαν ζωην άναπνοην της ηρεμούσες ουσαν. Ζφων δε εις άλληλα ανονγκάΐαι ai επιδέσεις και φ$οραί· ουδέ γαρ άίδια εγίνετο. Έγίνετο δε, οτι λόγος πάσαν υλην κατελάμβανε και είχεν εν αύτώ πάντα όντων αυτών εκεί εν τφ άνω ούρανώ* πό&εν γαρ

αν *ηλ$ε μνη όντων εκεί] Ανθρώπων δε εις άλλ'ηλυυς αδικίαι εχοιεν μεν αν αιτίαν εφεσιν του άγαμου, άδυναψ,ίφ δε του τυχεΐν σφαλλόμενοι επ άλλους τρέπονται. "Ισχουσι δε άδικουντες δικούς κακυνόμ&νοί [те] таГс φυχαΐς ενεργείαις κακίας τάττονταί τε εις τόπον χείροναου γάρ μπμτοτε εκφύγηη μηδέν το ταχ$εν εν τω του παντός νόμου. Έστ/ δε ου δια την άταξίαν τάξις ούδε διά την άνομίαν νόμ,ος, ως τις οΊεται, Ίνα γένοιτο εκείνα διά τά χείρω και Ίνα φαίνοιτο, αλλά διά την τάξιν επακτον ουσαν και οτι ταζις, άτα£/α, και διά τον νόμον και τον λόγον και οτι λόγος, παρανομία και άνοια ου τών βελτιόνων τά χείρω πεπονηκότων, αλλά τών δεχεσ$αι δεομενων τά άμυείνω φύσει τη εαυτών η συντυχιφ και κωλύσει άλλων δεξα/τΒ-αι ου δεδυνημΑνων. Το γάρ επαιτώ χρώμενον τάξει τούτο αν ου τυχοι ή οι αυτό παρ αυτού <η οι άλλο παρ άλλουπολλά δε υπ" άλλων πάσχει και ακόντων τών ποιούντων και προς άλλο ίεμλνων. Τα δε δι αυτά έχοντα κίνησιν αύτεξούσιον ζώα 'έποι αν ότε μεν προς τά βελτίω, ότε δε προς τά χείρω. Ύην δε προς τά χείρω ροπγν παρά του ζητεΐν Ίσως ουκ άξιον όλίγΎ) γάρ ροπή χατ' αρχάς

ΠΕΡΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΡΩΤΟΝ

173

γενομένη προϊούσα ταύτη πλέον και μείζον το άμαρτανόμενον αεί ποιεί* και σώμα δε σύνεστι και εξ ανάγκης επιΒνμία· και παροφ&εν το πρώτον και το εξαίφνης και μη άναληφ^εν αντίκα και αιρεσιν εις ο τις εξεπεσεν ειργάσατο. 'Έπετα/ γε μην δίκη* και ονκ αδικον τοιόνδε γενόμενον άκόλον$α πάσχειν τη διαθέσει, οι)δ* άπαιτητεον τούτοις το ε^αιμονεΪν νπάρχειν, οίς μη εϊργασται ενδαι μονίας άξια. Οι δ* αγαθοί μόνοι ενδαίμωνες* δ/α τοντο γαρ και 3εο/ ενΰα'ιμονες.

5. Ει τοίννν και ψνχαΐς εν τψδε τω παντϊ εξεστιν ενδαίμωσιν είναι, ει τίνες μ/η ενδαίμονες, ονκ αιτιατεον τον τσπον, άλλα τας εκείνων άδνναμίας où δννη&είσας καλώς εναγωνίσασ$αι, ον δη αθλα αρετής πρόκειται. Και μη Β'είονς δε γενομενονς δείον βίον μνη εχειν τι δεινόν; ΤΙενίαι δε και νόσοι τοΐς μεν αγα$οΊς ovbiv, τοις δε κακοϊς σύμφορα* και ανάγκη νοσεϊν σώματα εχονσι. Και ονκ αχρεία δε ουδέ ταΟτα παντάπασιν εις σύνταξιν και σνμπληρωσιν τον όλον. *Ως γαρ φ^αρεντων τινών ο λόγος ο τον παντός κατεχρησατο τοΐς φ^αρείσιν εις γενεσιν άλλων ούδεν γάρ ούδαμή) εκφεύγει το νπό τούτον καταλχιμβάνεσ^αι οντω και κακω^εντος σώματος και μαλα- κισ$είσης δε φνχης της τα τοιαντα πασχούσης τά νόσοις και κακίφ καταληφ&εντα νπεβληΒη αλλφ ειρμώ και άλλη τάξει. Και τά μεν αντοίς σννηνεγκε τοις πα&ονσιν, οίον πενία και νόσος, η δε κακ/'α ειργάσατο τι χρήσιμων εις το όλον παράδειγμα δίκης γενομένη και πολλά εξ αντης χρήσιμα παρασχομένη. Kai γάρ εγρηγορότας εποίησε και νονν καί σύνεσιν εγείρει πονηρίας όδοίς άντιταττομενων, και μάν$άνειν δε ποιεί oîov αγαθόν άρετη παραθέσει

174 Плотин. Эннеады. Трактат III. 2

κακών ων οι πονηροί εχουσι. Kai ου γεγονε τα κακά δια ταί/τα, άλλ' οτι χρήτται και αυτοίς εις δέον, επείπερ εγενετο, εΥρ^ηται. Ύοΰτο δε δυνάμεως μεγίστης, καλώς και τοις κακόις χρησ^αι δύνασ^αι και τοις αμόρφοις γενομενοις εις έτερους μορφάς χρησ^αι ικανην είναι. "Ολως δε το κακόν ελλειφιν άγαμου $ετεον ανάγκη δε ελλειφιν είναι ένταί;$α άγαμου, οτι εν άλλψ. Το οΰν άλλο, εν φ εστί το αγαθόν, έτερον άγαμου ον ποιείτην ελλειφιν τούτο γαρ ουκ άγα&όν ην. Δ/ό ούτε άπολεσ$αι τα κακά, οτι τε άλλα άλλων ελάττω προς άγαμου φύσιν ετερά τε τ3λλα του άγαμου την αίτίαν της υποστάσεως εκείθεν λαβόντα, τοιαύτα δη γενόμενα τω πόρρω.

6. Το δε παρ άζίαν, όταν άγαμοι κακά εχωσι, φαύλοι

δε τά εναντ/α, τό μεν λέγειν ως ουδέν κακόν τφ	άγαάφ
ούδ" αυ τω φαύλφ άγα&όν όρ$ώς μλν λέγεται9	αλλά διά

τί τά μλν παρά φύσιν τούτφ, τά δε κατά φύσιν τω πονηρφ; Υ\ώς γάρ καλώς νεμειν ούτω; 'Αλλ' ει τό κατά φύσιν ού ποιεί προσΒηκην προς τό εύδαιμονείν, ούδ* αυ τό παρά φύσιν αφαιρεί του κάκου του εν φαύλοις, τί διαφέρει τό ούτως η ούτως; "Ωσπερ ούδ* ει ό μεν κάλος τό σώμα, ό δε αισχρός ό άγαμος. 'Αλλά τό πρέπον και άνόλογον και τό κατ άξίαν εκείνως αν ην, ο νυν ουκ ϊστν προνοίας δε αρίστης εκείνο ην. Και μ/ην και τό δούλους, τους δε δέσποτας είναι, και άρχοντας τών πόλεων τους κακούς, τους δε επιεικείς δούλους είναι, ού πρέποντα ην, ούδ* ει προσ$ηκην ταυτα μη φέρει εις άγαΒοΰ και κάκου κτησιν. Καίτοι τά άνομώτατα αν πράξειεν άρχων πονηρόςκαι κρατοΰσι δ" εν πολεμοις οι κακοί και οία αισχρά δρώσιν αιχμαλώτους λαβόντες. Πάντα γαρ ταύτα άπορειν ποιεί, όπως προνοίας

ΠΕΡΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΡΩΤΟΝ

175

ούσης γίνεται. Και γαρ ει προς το όλον βλεπειν δει τον οτιοΰν μέλλοντα ποιεΐν, αλλά και τα μέρη όρ$ώς έχει τάττειν εν δεοντι αύτω και μάλιστα, όταν έμψυχα η και ζωην εχχ) η και λογικά η, και την πρόνοιαν δε επί πάντα φ$άνειν και το έργον αυτής τουτ* είναι, το μηδενός ημεληκεναι. Ει ουν φαμεν εκ νου τοδε το παν ηρτησ$αι και εις άπαντα εληλυ^εναι την δύναμιν αυτού, πειραώ&αι δεΐδεικνύναι, οπη έκαστα τούτων καλώς έχει.

7. Πρώτον τοίνυν ληπτεον ως το καλώς εν τφ μικτφ ζητοΰντας χρη μ/η πάντη απαιτεΐν όσον το καλώς εν τφ άμίκτφ έχει, μνηδ* εν δευτεροις ζητείν τα πρώτα, αλλ* επειδή και σώμα έχει, συγχωρεΐν και παρά τούτου ιεναι <τ/> εις το παν, αγαπάν δε παρά του λόγου, όσον εδύνατο δεξασ^αι το μίγμα, ει μπ\δεν τούτου ελλείπειοίον, ει τις εσκόπει τον αν^ρωπον τον αισ^ητον όστις κάλλιστος, ουκ αν δηπου τφ εν νώ άν$ρώπφ ηξίωσε τον αύτον είναι, αλλ* εκείνο άποδεδεχ^αι του ποιητοΰ, ει όμως εν σαρξι και νεύροις και όστεοις οντά κατέλαβε τφ λόγφ, ώστε και ταύτα καλλυναι και τον λόγον δυνηΒηναι επαν$εΐν τη ΰλη. Ταί/τα τοίνυν ύπο$έμενον χρη προιεναι το εντεύθεν επι τα επιζητούμενα* τάχα γαρ αν εν τούτοις το $αυμαστον άνεύροιμεν της προνοίας και της δυνάμεως, παρ ου υπέστη το παν τοδε. "Οσα μεν ουν έργα ψυχών, α δη εν αύταΐς Ίσταται τοις εργαζομεναις τα χείρω, οίον οσα κακαί ψυχαί αλλάς έ)3λαι//αν και οσα άλληλας ai κακαί, ει μη και του κακας όλως αύτας είναι το προνοούν αίτιφτο, απαιτεΐν λόγον ούδε εύΒννας προσήκει «αιτία ελομενου» δίδοντας* εϊρηται γαρ οτι έδει και ψυχάς κινήσεις οικείας εχειν και οτι ου ψυχαι μόνον, άλλα ζώα ηδη, και δη και ούδεν

176 Плотин. Эннеады. Трактат III. 2

$αυμαστόν ούσας ο είσιν άκόλου$Όν βίον εχειν* ουδέ γαρ, οτι κόσμος <ην, εληλύ^ασιν, αλλά προ κόσμου το κόσμου εΐναι ειχον και επιμελεΐσ$αι και ύφιστάναι και διοικεΐν και ττοιεΐν όστις τρόπος, είτε εφεστώσαι και διδουσαί τι παρ4 αυτών είτε κατιοΰσαι είτε ai μλν ούτως, αϊ δ* ούτως* ου γαρ αν τα νυν περί τούτων, αλλ' οτι, όπως ποτ αν % την γε πρόνοιαν επί τούτοις ου μεμπτεον. 'Αλλ' όταν προς τους εναντίους την παρό&εσιν τών κακών τις $εωρ$, πένητας αγαθούς και πονηρούς πλουσίους και πλεονεκτουντας εν οΐς εχειν δει ανθρώπους οντάς τους χείρους και κρατούντος, και εαυτών και τα ε$νη και τάς πόλεις; ^Αρ' οΰν, οτι μπ\ μέχρι γης φθάνει; 'Αλλα τών άλλων γινομένων λόγω μαρτυριον τοΰτο και μέχρι γης ίεναν και γαρ ζώα και φυτά και λόγου και ψυχής και ζωής μεταλαμβάνει. 'Αλλα φΒ'άνουσα ού κρατεί; 'Άλλα ζώου ενός οντος του παντός ομοιον αν γένοιτο, εί τις κεφαλήν μεν άνθρωπου και πρόσωπον ύπό φύσεως και λόγου γίνεσ$αι λεγοι κρατούντος, το δε λοιπόν αλλαις άνα^είτ] αιτίαις, τύχαις *η αναγκαις, και φαύλα δία τοΰτο <η ЬС άδυναμίαν φύσεως γεγονεναι. 'Αλλ' ούδε οσιον ού& ευσεβές ενδόντας τω μή καλώς ταύτα εχειν καταμεμφεσ^αι τω πονημιατι.

8. Αοιπον δη ζητεΐν οπγ) καλώς ταίτα, και ως τάξεως μετέχει, rj οττγ μτη. Ή ού κακώς. ΥΙαντός δη ζώου τά μεν ανω, πρόσωπα και κεφαλή, καλλίω, τά δε μέσα και κάτω ούκ ίσα' άνθρωποι δε εν μέσω και κάτω, ανω δε ουρανός και οι εν αύτω $εοί* και το πλείστον του κόσμου $εοι και ουρανός πάς κύκλω, γη δε οία κεντρον και προς εν τι τών άστρων. Θαυμάζεται δε εν άν$ρώποις αδικία, οτι αν$ρωπον άξιοΰσιν εν τω παντι το τίμιον είναι ως ούδενός

ΠΕΡΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΡΩΤΟΝ

177

οντος σοφωτερου. Το δε κείται άνθρωπος εν μέσω $εών και Βηρίων και -επει επ αμφω και όμοιοΰνται οι μεν τω ετερφ, οι δε τω ετερφ, οι δε μεταξύ είσιν, οι πολλοί. Οί δη κακυν$εντες εις το εγγύς ζώων αλόγων και θηρίων ιεναι ελκουσι τους μέσους και βιάζονται9 οι δε βελτίους μεν εϊσι των βιαζομενων, κρατούνται γε μην υπό των χειρόνων, η εισι χείρους και αύτοϊ και ουκ είσιν άγαμοι ουδέ τταρεσκεύασαν αυτούς μ/η πα$εΐν. Ει ουν παίδες άσκησαντες μεν τα σώματα, τάς δε φυχας υπ* άπαιδευσίας

τούτου χείρους γενόμενοι εν πάλη κραποΊεν των μτητε τα σώματα μήτε τάς φυχάς πεπαιδευμένων και τα σιτία αυτών αρπάζοιεν και τα ιμάτια αυτών τα αβρά λαμβανοιεν, τί αν το πράγμα η γελως ειη\ Ή πώς ουκ όρ$ον και τον νομο^ετην συγχωρεΐν ταΰτα μεν πάσχειν εκείνους δίκην αργίας και τρυφης δίδοντας, οι αποδεδειγμένων γυμνασίων αύτόις [oW] υπ* αργίας και του ζην μαλακώς και άνειμενως περιειδον εαυτούς αρνας καταπιαν^εντας λύκων αρπουγας είναι; Ύοίς δε ταΰτα ποιοΰσι πρώτη μεν δίκη το λύκοις είναι και κακοδαιμοσιν άν^ρώποιςείτα αύτοίς και κείται α πα$εΐν χρεών τους τοιούτους* ου γαρ εστη έι/ταί^α κακοίς γενομενοις άπο^ανεΐν, αλλά τοις αεί προτεροις έπεται οσα κατά λόγον και φύσιν, χείρω τοίς χείροσι, τοις δε αμείνοσι τα οψείνω. 'Αλλ' ού παλαΐστραι τα τοιαύτα' παιδιά γαρ εκεί. "Εδει γαρ μειζόνων τών παίδων μετά άνοιας αμφοτέρων γινομένων αμφότερους μεν ζώννυσδαι ηδη και όπλα εχειν, και η $εα καλλίων η κατά πάλας γυμνάζοντν νυν δ* οι μεν άοπλοι, οι δε οπλισδεντες κρατοΰσιν. "ЕиЭ-а ού $εόν έδει ύπερ τών άπολεμων αυτόν μΑχεσ^αν σώζεσ$αι γάρ εκ πολέμων

178 Плотин. Эннеады. Трактат III. 2

ψησι δεΓν ο νόμος ανδριζομΑνους, αλλ* ουκ ευχόμενους9 ούδε γαρ κομίζεσθαι καρπούς ευχόμενους αλλά γης επι- μ^λουμενους, ουδέ γε ύγιαίνειν μ/η υγείας επιμελουμενους· ού& αγανακτείν δε, ει τοις φαύλοις πλείους γίνοιντο καρποί η όλως αυτόίς γεωργοΰσιν eroj αμεινον. "Επε/τα γελόιον

τα μεν άλλα πάντα τα κατά τον βίον γνώμ/η vfj εαυτών πράττειν, καν μη ταύτΐ() πράττωσιν, у θεοίς φίλα, σωζεσθαι δε μόνον παρά θεών ούδε ταί/τα πονησαντας, δι ων κελεύουσιν αυτούς οι θεοί σφζεσθαι. Και τοίνυν οι θάνατοι αύτοΐς βελτίους η το ούτω ζώντας είναι, όπως ζην αυτούς ούκ εθελουσιν οι εν τω παντι νομον ώστε τών εναντίων γινομένων, ειρήνης εν ανοιαις και κακίαις πάσαις φυλαττομΑνης, αμελώς αν εσχε τα προνοίας εώσης κρατειν όντως τα χείρω. "Αρχουσι δε κακοί άρχομΑνων άνανδρίφ* τούτο γαρ δίκαιον, ούκ εκείνο.

9. Ού γαρ δη ούτω την πρόνοιαν είναι δε?, ώστε μηδέν *ημας είναι. Πάντα δε οχχτης προνοίας και μονής αύτης ουο αν ειτ)· τίνος γαρ αν ετι ει<η; Αλλα μόνον αν ειη το θείον. Ύοΰτο δε και νυν εστί' και προς άλλο δε εληλυθεν, ούχ Ίνα ανελη το άλλο, αλλ" επιόντι οίον ανθρώτπφ ην επ* αύτφ τηρούσα τον ανθρωπον οντά* τούτο δε εστί νόμφ προνοίας ζώντα, ο δ' εστί πράττοντα οσα ο νόμος αύτης λέγει. Αεγει δε τοις μεν αγαθοίς γενομλνοις αγαθόν βίον εσεσθαι και κεισθαι και εις ύστερον, τοις δε κακοίς τα εναντία. Κακούς δε γενομένους αξιοΰν άλλους αυτών σωτήρας είναι εαυτούς προεμενους ού θεμιτον εύχην ποιούμενων ού τοίνυν ούδε θεούς αυτών αρχειν τα καθέ­ καστα άφεντας τον εαυτών βίον ούδε γε τους άνδρας τους αγαθούς, άλλον βίον ζώντας τον αρχής ανθρωπινής

ΠΕΡΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΡΩΤΟΝ

179

άμ^ίνω, τούτους αυτών άρχοντας είναι* επει ούδ* αυτοί επεμελη&ησάν ποτέ, όπως άρχοντες άγα&οί γενοιντο των άλλων, όπως αύτόίς (ευ> η επιμελούμενοι, άλλα φ$ονοΰσιν, εάν τις άγαμος παρ αυτού φχ/ψαν επει πλείους αν εγενοντο άγαμοι, ει τούτους εποιουντο προστάτας. Γενό­ μενοι τοίνυν ζώον ουκ άριστον, άλλα μλσην τάξιν έχον και ελομενον, όμως εν φ κείται τάπφ ύπο προνοίας ουκ εώμενον άπολεσ^αι, άλλα άναφερόμενον αεί προς τα ανω παντοϊαις μ/ηχαναις, αίς το $εΐον χρηται επικρατεστεραν άρετην ποιούν, ουκ απώλεσε то λογικον είναιтоάν^ρόχπινον γένος, αλλά μετεχον, ει και μ/rç άκρως, εστί και σοφίας και νου και τέχνης και δικαιοσύνης, της γοΰν προς αλλήλους έκαστοι* και ους άδικοΰσι δε, οίονται δικαίως ταΰτα ποιείν είναι γαρ άξιους. Οί/τω καλόν εστίν άνθρωπος ποίημα, όσον δύναται καλόν είναι, και συνυφαν$εν εις το πανμοΐραν έχει τών άλλων ζώων οσα επί γης βελτίονα. Έπει και τοις άλλοις οσα ελάττω ζφα αύτοΰ κόσμων γη φέροντα μέμφεται ουδείς νουν έχων. Γελ^ΐον γαρ, ει τις μεμφοιτο, οτι τους ανθρώπους δάχνοι, ώς δέον αυτούς ζην κοιμωμενους. 'Ανάγκη δε και ταΰτα εΐναί' και ai μλν πρόδηλοι παρ αιτών ώφελειαι, τάς δε ού φανερός άνευρε πολλάς ό χρόνοςώστε μηδέν αυτών μάτην μνηδε άν^ρώποις είναι. Γελοΐον δε και οτι άγρια πολλά αυτών μεμφεσ^αι γινομένων και ανθρώπων αγρίων ει δε μ/η πεπίστευκεν άνΒ-ρώποις, άλλα άπιστοΰντα αμύνεται, τι ΰαυμαστόν εστίν;

10. *Αλλ' ει άνθρωποι άκοντες είσι κακοί και τοιοΰτοι ούχ εκόντες, ουτ αν τις τους άδικοΰντας Ολτιάσαιτο, ούτε τους πάσχοντας ώς δι" αυτούς ταΰτα πάσχοντας. Ε/ δε δη