45. Лексіка-граматычныя разрады прыслоўяў.

У зал. ад лекс. зн-ня прысл. дзел. на 2-а асн. разр.:

якасныя (уласнахарактарыз-я)

акалічнасныя (колькасныя)

Якасныя абазн. уласцівасці, якасці, інтэнсіўнасць выяўл. прыметы, спосаб дзеяння (весела, дружна, вельмі). Прысл., суадносныя з як. прым. з’яўл. найбольш шматлікімі ў гэт. гр.

Хар-ны суфіксы: -о-,(-а-), -е- (боязна (баязно – дыял.), слаба, нагатове, нараўне)

Адказ. на пытанне як?

У сказе адн. як да Д., так і да прым., прысл. ці прэдыкат-ў. (Молада, хораша, звонка спяваў гарманіст).

Ас. месца займ. колькасн. прысл. – абазн.:

колькасць дз-ня ( дужа, крыху, прыблізна)

інтэнс-ць дз-ня, яго мяжу (інтэнсіўна).

Кольк. прысл. у сказе звыч. акалічнасць меры ступені ( гэта ён ацаніў (як?) высока).

На перыферыі як. прысл. знах. ул.характ.прысл.Аднос. прысл. сп. дз-ня (моўчкі, цішком).

Акалічн.прысл. абазнач. знешн. прымету, хар-ць адносна розных ак-й, розн. абставін, пры якіх адбыв. дз-не або працяк. працэс і г.д.

Падзел. на прысл. месца, часу, прычыны і мэты:

прысл. месца – маюць лакальн. зн-не, г.зн. паказ. месца. дзе адбыв. дз-не: дзе?(вакол, далёка); куда?(дамоў, дахаты); адкуль? (адусюль, справа); дакуль? і г.д…Самыя распаўс. прысл.

прысл. часу ўказ. на час – калі адбываецца /як доўга працягваецца(учора, вечарам, вечна, доўга).

Указ. на час з якога пач. дз-не (зранку);калі? як доўга? з (да) якога часу?

прысл. прычыны – указ. па якой прыч. / на якой падставе адбыв. дз-не (здуру, спрасоння)

прысл. мэты – паказ. для чаго, з якой мэты адбыв-ца дз-не (напаказ, назло) – у СБМ даволі няшмат

Размеркаванне прысл. па семант. разрадах не можа мець абсал. хар-ру, бо ў кожн. групе ёсць прысл., якія могуць мець перах. хар-р, напр. спал-не колькасн. і прастор. зн-ня, спал-не сп. дз-ня і часу (спачатку, спярша).

Развіццё зн-ня слоў прыводз. да магч-ці ўжыв-ня прысл. 1-ых разр-ў у зн-ні др. залеж. ад умоў.

46.Азначальныя прыслоўі.

Азначальныя (іх яшчэ называюць уласнахарактарызуючымі), да якіх адносяцца якасныя, колькасныя(меры і ступені), прыслоўі спосабу дзеяння. Якасныя прыслоўі абазначаюць якасць дзеяння і адказваюць на пытанне як?. Яны ўтвараюцца ад якасных прыметнікаў, складаюць найбольш шматлікую групу прыслоўяў: проста, мудра, радасна, смела, хораша, цікава, роўна.Колькасныя прыслоўі абазначаюць колькасць дзеяння (занадта, багата, крыху, больш-менш), яго інтэнсіўнасць або мяжу (дарэшты, дашчэнту, датла), меры ці ступені якасці (мала, многа, цалкам). Колькасныя прыслоўі адказваюць на пытанніколькі? Як многа? Да якой ступені?. У спалучэнні з назоўнікамі словымнога (нямнога), мала (нямала), багата, трохі, шматабазначаюць няпэўную колькасць і выступаюць у ролі так званых няпэўна-колькасных слоў:многа грыбоў, мала ягад, трохі солі, шмат кветак, багата рыбы.Прыслоўі спосабу дзеяння паказваюць, як адбываецца дзеянне, адказваюць на пытанні як? Якім чынам? Якім спосабам? (моўчкі, уголас, шэптам, бягом, насцеж). Прыслоўі спосабу дзеяння могуць даваць якасную характарыстыку праз параўнанне(пранесся віхрам, ехаў зайцам, дзяліўся па-брацку, мітусіліся роем),могуць паказваць на сумеснасць ці раздзельнасць дзеяння(удвух, утраіх, гуртам, паасобку).