- •1.Дзеяслоў як часціна мовы.
- •2. Сістэма граматычных форм дзеяслова.
- •3. Інфінітыў.
- •4. Асновы дзеяслова. Класы дзеясловаў.
- •5. Пастаянныя катэгорыі дзеяслова.
- •6. Катэгорыі перах./неперах. Дзеяслова.
- •7. Прама-пераходныя дзеясловы.
- •8. Ускосна-пераходныя дзеясловы. Непераходныя дзеясловы.
- •9. Катэгорыя зваротн./незвар.
- •10. Групы зваротных дзеясловаў паводле ўтварэння і значэння.
- •11. Катэгорыя стану дзеяслова.
- •12. Пытанне пра стан дзеясловаў у лінгвістыцы. Традыцыйная класіфікацыя стану. Бінарная класіфікацыя стан.
- •13. Катэгорыя трывання дзеясловаў.
- •14. Спосабы ўтварэння дзеяловаў зак./незак. Трывання.
- •15. Суадносныя трывальныя пары.
- •16. Аднатрывальныя і двухтрывальныя дзеясловы.
- •17. Ступеннае ўтварэнне трыванняў.
- •18. Спосаб дзеяслоўнага дзеяння.
- •19. Катэгорыя ладу дзеясловаў.
- •20. Дзеясловы абвеснага і ўмоўнага ладоў дзеяслова.
- •21. Дзеясловы ўмоўнага ладу.
- •23. Катэгорыя часу дзеясловаў.
- •24.Дзеясловы цяперашняга часу.
- •25.Дзеясловы прошлага часу.
- •26.Дзеясловы будучага часу.
- •27. Абсалютнае і адноснае значэнне часу. Выкарыстанне форм аднаго часу са значэннем іншых.
- •28. Катэгорыя асобы дзеясловаў.
- •29. Безасабовыя дзеясловы.
- •30. Катэгорыя роду дзеясловаў.
- •31. Катэгорыя ліку дзеясловаў.
- •32. Спражэнне дзеясловаў.
- •33.Дзеясловы 1 спражэння.
- •34.Дзеясловы 2 спражэння.
- •35.Рознаспрагальныя дзеясловы.
- •36.Дзеепрыметнік як атрыбутыўная форма дзеяслова.
- •37. Утварэнне форм дзеепрыметнікаў незалежнага стану прошлага часу і асаблівасці іх ужывання.
- •38. Утварэнне форм дзеепрыметнікаў залежнага стану прошлага часу і асаблівасці іх ужывання.
- •39. Ужыванне форм дзеепрыметнікаў незал./зал. Стану ц. Часу і асаблівасці іх ужывання.
- •40. Дзеепрыслоўе як атрыбутыўная форма дзеяслова.
- •41.Утварэнне і асаблівасці ўжывання дзеепрыслоўяў незакончанага трывання.
- •42.Утварэнне дзеепрыслоўяў незакончанага трывання.
- •43.Утварэнне дзеепрыслоўяў закончанага трывання.
- •44. Прыслоўе як часціна мовы.
- •45. Лексіка-граматычныя разрады прыслоўяў.
- •46.Азначальныя прыслоўі.
- •47.Акалічныя прыслоўі.
- •48.Утварэнне ступеней параўнання якасных прыслоўяў.
- •49. Формы прыслоўяў са значэннем ацэнкі і меры якасці.
- •51. Пытанне пра безасабова-прэдыкатыўныя словы ў лінгвістыцы.
- •52.Службовыя часціцы мовы. Агульная характарыстыка.
- •54. Злучнік як часціна мовы. Разрады злучнікаў.
- •55. Часціцы як часціна мовы. Разрады часціц.
- •56. Выклічнік. Разрады паводле значэння і паходжання.
- •57.Гукапераймальныя словы.
- •58. Пытанне пра мадальныя словы. Лексіка-граматычныя разрады мадальных слоў.
- •59. Звязкі як слыжбовыя словы. Пытанне пра звязкі ў лінгвістыцы.
14. Спосабы ўтварэння дзеяловаў зак./незак. Трывання.
Найбольш распаўсюджанымі з’яўляюцца прыстаўкі і суфіксы. Дз-вы зак-га тр-ня ўтвар-ца ад дз-ў незак-га пры дапамозе прыставак (а, аб, з, с, са, за, вы, на), якія з’яўляюцца найбольш прадуктыўнымі. Дз-вы зак-га тр-ня ўтрар-ца ад дз-ў незак-га і дз-вы незак-га тр-ня ад прыставачнных дзеясловаў зак-га тр-ня. Пры дапамозе суфіксаў –ну-, -а-, -ва-.
15. Суадносныя трывальныя пары.
Дз-вы зак-га тр-ня з аднолькавым лексічным знач-м утвараюць суадносныя трывальныя пары; такія дз-вы адрозніваюцца толькі граматычна: лячыць- вылечыць ; чытаць- прачытаць. Дз-вы законч. і незаконч. тр-ня, якія адрозніваюцца лексіч. значэннем, трывальныя пары не ўтвараюць: лячыць- падлячыць. У бел. м. некатор. дзе-вы маюць форму толькі зак-га тр-ня (загаварыць) або толькі нез-га (бялець). Гэта няпарныя (аднатрывальныя ) дзеясловы.
Дз-вы, якія не маюць паказчыкаў тр-ня і могуць ужыцца як у значэнні зак-га, так і незак-га тр-ня, называюцца двухтрывальнымі: адрасаваць, дараваць, гарантаваць. Тр-не такіх дз-аў вызначаецца у кантэксце.
Утварэнне. Найбольш распаўсюджанымі з’яўляюцца прыстаўкі і суфіксы. Дз-вы зак-га тр-ня ўтвар-ца ад дз-ў незак-га пры дапамозе прыставак (а, аб, з, с, са, за, вы, на),якія з’яўляюцца найбольш прадуктыўнымі. Дз-вы зак-га тр-ня ўтрар-ца ад дз-ў незак-га і дз-вы незак-га тр-ня ад прыставачнных дзеясловаў зак-га тр-ня. Пры дапамозе суфіксаў–ну-, -а-, -ва-.
16. Аднатрывальныя і двухтрывальныя дзеясловы.
У суч.бел. мове ёсць дзеяс-вы,якія не утвар-ць трывальных пар. Іх называюць аднатрывальнымі,або няпарнымі.Адны з такіх дзеясл-ваў маюць толькі форму зак.трыв-ня(разгаварыцца,расплакацца,сурочыць),другія-толькі форму незак.трыв-ня(адсутнічаць,дзейнічаць,удзельнічаць) Некаторыя дзеяс-вы ў адной лексеме сумяшчаюць значэнні абодвух трыванняў,таму іх назыв-ць двухтрывальнымі:адрасаваць,акцэнтаваць,актывізаваць,арандаваць. Гэта пераважна дзеяс-вы з запазычан.асновамі.Яны не маюць спецыяльных граматычных (трывальных) паказчыкаў.Іх трыванне –законч ці незаконч. Высвятляецца,а таксама з дапамогай іншых дзеясло-ў у сказе,якія маюць грамат.паказчыкі трыв-ня.
17. Ступеннае ўтварэнне трыванняў.
Некаторыя дз-вы шляхам паслядоўнага далучэння прыставак і суфіксаў могуць утвараць не адну пару, а рады паслядоўных ступенных пераходаў, у якіх кожны раз мяняецца трыванне- такі спосаб называецца ступенным. 3 ступені ўтварэння трыванняў. Дз-вы пры далучээнні прыстаўкі ў адным выпадку захоўваюць лексічнае значэнне, утвараюць суадносную пару (бяліць- пабяліць). У другім выпадку дз-вы пры далучэнні прыстаўкі набываюць новыя лексічныя значэнні і даюць далейшае ўтварэнне трыванняў.
1я ступень: ад беспрыставачнага дз-ва незак. тр-ня пры дапамозе прыстаўкі ўтвараецца дз-ў законч. тр-ня (бяліць- выбяліць).
2я ступень: ад ўтворанага прыставачнага дз-ва зак-га тр-ня пры дапамозе суф. ўтвараецца дз-оў нез-га тр-ня (выбеліць-выбельваць).
3я ступень: ад атрыманага прыставачнага дз-ва незак. тр-ня пры дапамозе прыставак на-, ці-, па-утвараецца дз-оў закон. тр-ня (выбельваць- навыбельваць).