- •Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
- •«Экономикалық теория» кафедрасы
- •Астана 2012
- •Мазмұны
- •1. «Экономикалық теория негіздері» пәні бойынша
- •Факультеттің барлық бакалавриаттарына арналған силлабус
- •4. Оқу пәндерінің деректемелері:
- •5. Оқу тәртібінің мінездемесі
- •5.3. Пәнді оқытудың міндеттері:
- •6. Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі.
- •6.1 Негізгі әдебиеттер
- •6.2 Қосымша әдебиеттер
- •7. Оқуды бақылау мен оның нәтижелік бағасы
- •8. Оқу пәніне қойылатын талап
- •2. Глоссарий
- •3.Оқу пәнінің тақырыптары бойынша дәріс конспектісі және дәрісті оқыту бойынша әдістемелік нұсқаулар;
- •1. Кіріспе дәріс. Экономикалық теорияның пәні және әдісі
- •Экономикалық теорияның даму кезеңдері төмендегідей бөлінеді.
- •Қорытынды
- •2. Шолу дәрісі. Қоғамдық өндіріс және оның құрылымы
- •Қорытынды
- •3. Ақпараттық дәріс. Экономикалық институттар: меншік және кәсіпкерлік. Экономикалық жүйенің типтері және оның даму заңдылықтары
- •Қорытынды
- •4. Дәріс. Қоғамдық шаруашылықтың формалары. Тауарлық өндіріс. Ақша.
- •Қорытынды
- •5. Кеңестік дәріс. Нарық: түрлері, құрылымы, моделдері. Сұраныс және ұсыныс.
- •Нарықтық жүйенің негізгі белгілірі мыналар:
- •Артықшылығы
- •Кемшіліктері
- •Құрылымы жағынан нарықты мынадый критерилерге бөлуге болады:
- •Нарықтың құрылымдық түрлеріне байланысты. Тауарлар мен қызметтер нарығы
- •Қаржы нарығы
- •Қорытынды
- •Мәселелік дәріс. Бәсеке және монополия.
- •Қорытынды
- •Ақпараттық дәріс. Капитал (қорларының) айналымы және толық айналымы.
- •1. Инвестициялар былай бөлінеді:
- •Қорытынды
- •Қорытынды
- •9. Кеңестік дәріс. Өндіріс факторларының нарығы және факторлық табыстар.
- •Еңбек нарығы
- •Жер нарығы
- •Қоғамда табыстар біркелкі бөлінбейді, табыстың біркелкі бөлінбеуі деңгейі графикте Лоренц қисығымен көрсетіледі.
- •Қорытынды
- •10. Мәселелік дәріс. Ұлттық экономика жүйе ретінде.
- •Қорытынды
- •1. Ақпараттық дәріс. Экономикалық өсу және экономикалық тепе-теңдік
- •«Қазақстан –2030» стратегиясы»
- •Ұзақ мерзімді жеті басымдық:
- •Қорытынды
- •12. Аналитикалық дәріс. Экономикалық цикл. Жұмыссыздық және инфляция.
- •Тоқырау фазасының сипаттамасы:
- •Жандану фазасының сипаттамасы:
- •Өрлеу фазасының сипаттамасы:
- •Мемлекеттің дағдарысқа қарсы қолданылатын құралдары
- •Экономикалық циклдардың типтері
- •Қорытынды
- •13. Дәріс. Мемлекеттік реттеу: мәні, мақсаты, құралдары.
- •Қорытынды
- •14. Аналитикалық дәріс. Мемлекеттің әлеуметік және аймақтық саясаты
- •Қорытынды
- •15. Кеңестік дәріс. Халықаралық экономикалық қатынастар. Сыртқы экономикалық қызметті реттеу
- •Қорытынды
- •Оқу курсы мен тақырыпқа арналған міндетті және қосымша әдебиет пен дереккөздер тізімі
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1 «Экономикалық ресурс» категориясы деп ненi түсiнемiз:
- •1. Тест
- •2) Экономикалық жүйелердің негізгі элементтерін анықтап кестені толтырыңыз:
- •3) Айналым шеңберіндегі мемлекеттің ролін анықтаңыз:
- •2. Төмендегiлердiң қайсысы жетiлген бәсекеге тән емес?
- •1. Тұтынушылар өз қаржысын алдымен қай нарықта жұмсайды:
- •1. Аталған жауаптардың қайсысы «еңбек» санатын сипаттайды?
- •1. Экономикалық өсуді төменгі тұжырымдардың қайсысы көрсетеді:
- •2. Экономикалық өсудің негізгі факторларына қайсыларын жатқызуға болады:
- •3. Экономикалық өсудің экстесивті факторы:
- •4. Төмендегі құбылыстардың қайсысы экономикалық өсуге сай келмейді:
- •2.Инфляция түрлерi:
- •Бақылау сұрақтары
- •6. Білім алушының еңбек көлемі көрсетілген өзіндік жұмысы үшін тапсырмалар
- •Эканомикалық циклдардағы реттеудегі мемлекеттерді анықтау.
- •7. Семинарлық сабақ жоспары
- •Экономикалық теорияның орны мен ролі, пәні және әдіс- тәсілдері.
- •Дискуссия тақырыбы : «Экономикалық мектептер және қазіргі кездегі экономикалық теория»
- •Экономикалық институттар: меншік және кәсіпкерлік. Экономикалық жүйелер типтері мен олардың даму заңдылықтары.
- •Қоғамдық шаруашылықтың формалары. Тауарлық өндіріс. Ақша.
- •Бәсеке және монополия.
- •Экономикалық сөздік жасау қажет;
- •Капитал (қорларының) айналымы және толық айналымы.
- •Өндіріс факторларының нарығы және факторлық табыстар
- •Ұлттық экономика жүйе ретінде Сабақтың мақсаты
- •Экономикалық өсу және экономикалық цикл
- •Талдау сұрақтары
- •Жұмыссыздық пен инфляция экономикалық тұрақсыздықтың көрінісі ретінде
- •Талдау сұрақтары
- •Пәннің оқытылуы бойынша әдістемелік ұсынысы
- •Еңбек көлемі көрсетілген білім алушының өздік жұмысы үшін тапсырмалар және олардың орындалуы бойынша әдістемелік нұсқау
- •Ағымдық, аралық және қорытынды бақылауға арналған материалдар
- •Ағымдық, аралық және қорытынды бақылауға арналған материалдар және олардың орындалуы бойынша әдістемелік нұсқау;
- •8. Оқу материалын жақсы ұғыну мен қабылдауға арналған оқу пәні бойынша иллюстрациялық материал және олармен жұмыс істеу бойынша әдістемелік нұсқау
- •9.Пәнді оқуға қажетті қосымша материалдар жинағын көрсететін хрестоматия немесе қосымша
- •10.Оқу пәндерінің бағдарламалық және мультимедиялық материалдары
1. Экономикалық өсуді төменгі тұжырымдардың қайсысы көрсетеді:
А) Өндіріс мүмкіндігін көрсететін қисық солға қарай қозғалады; В) Өндіріс мүмкіндігін көрсететін қисық оңға қарай қозғалады; С) Белгілі бір нүкте өндіріс мүмкіндігін көрсететін қисықтың бойымен жылжиды; Д) Өндіріс мүмкіндігін көрсететін қисықтың ішінде бір нүктеден екінші нүктеге қозғалысты көрсетеді.
2. Экономикалық өсудің негізгі факторларына қайсыларын жатқызуға болады:
А ) көне замаңда; В) орта ғасырларда; С) жаңа тарихта; Д) индустриалдық және постиндустриалдық қоғамда.
3. Экономикалық өсудің экстесивті факторы:
А) Жұмысшы санының өсуі; В) Өндірісті басқару немесе ұйымдастыру; С) Білімді және білікті маман; Д) Ғылыми-техникалық прогресс.
4. Төмендегі құбылыстардың қайсысы экономикалық өсуге сай келмейді:
A) нақты капитал өсімі; B) пайыздық мөлшерлеме өсімі; C) салықтық түсімнің қысқаруы; D) жұмыссыздыққа жәрдемақы көлемінің азаюы; E) несиеге сұраныстың артуы.
12-тақырып. Экономикалық цикл. Жұмыссыздық және инфляция.
Бақылау формасы: қысқаша конспект.
Төмендегі кестені толтырыңыз
Кесте - Мемлекеттің дағдарысқа қарсы қолданылатын құралдары
Құралдар |
Тоқырау фазасында |
Өрлеу фазасында |
1. Ақша несие саясаты |
Пайыз мөлшерлі жалақысын төмендету, мемлекеттің бағалы қағаздарын ашық нарықта сатып алуы. |
? |
2. Фискальдық саясат |
? |
Бюджет шығындарын қысқарту, салық ставкаларын өсіру. |
3. Жалақы мен тарифтер саясаты |
?
|
? |
4. Мемлекеттік инвестициялар саясаты. |
Инвестициялық бағдарламалардың жылдамдықпен орындалуы, мемлекеттік қолдау жасау. |
? |
Тест сұрақтары.
1.Инфляция кезiнде, баска факторлар тұрақты болганда не өседi?
Нақты таза ұлттык өнiм;
Номиналды таза ұлттык өнiм;
Халыктын толык жұмыспен қамтылуы кезiндегi таза ұлттық өнiм;
д) Жеке табыс.
2.Инфляция түрлерi:
Баяу, қарқынды;
Накты, номиналды;
Артық, реттеулi;
қалыпты, артық.
3.Инфляция тауарлар мен қызметтерге бағаның өсуіне байланысты:
Иә;
Жок;
Инфляциянын бағамен байланысы жоқ;
Тапшы тауарлар бағасынын өсуiне;
Өндiрiстiң көтерiлу кезiнде ғана.
4.Стагфляция- бұл:
Инфляция өсіп, жұмыссыздық төмендейді;
Жұмыссыздық өсіп, инфляция төмендейді;
Инфляция да жұмыссыздық та өседі;
Инфляция да жұмыссыздық, та төмендейді
5. Жұмыссыздық түрлері:
Монополистік және олигополистік;
Фрикциондық, құрылымдық және циклдік;
Тауарлы, валюталық
д) Қарама-қайшылық және икемді
13-тақырып. Мемлекеттік реттеу: мәні, мақсаты, құралдары.
Тестілік тапсырмалар:
1.Ақша нарығында тепе-теңдiк процент ставкасы өседi, егер:
ақша ұсынысы көбейсе.
ақша ұсынымы азайса.
өндiрiс деңгейi өте жоғары болса.
ақшаға сұраным азайса.
2.Несие ақшасы , бұл:
айырбас монетасы.
қағаз, ақша.
вексель
алтын және асыл металдар.
3.Ақша мультипликаттары мынаған жағдай жасайды:
процент ставкасын өзгерту.
құнды қағаздарды сату және сатып алу.
ақша ұсынымын реттеу.
әлеуметтiк әдiлдiктi орнату.
4.Егер ЖҰӨ көлемi өссе. Онда ақша жалпы сұраным графигi:
оңға жылжиды
солға жылжиды
өзгермей қалады
дұрыс жауабы жоқ.
5.Ақша-несие саясатына мыналардың қайсы кiрмейдi:
несиенi басқару
халықтың өмiр сүру деңгейiн көтеру
ақша мөлшерiн реттеу.
проценттi реттеу.
14-тақырып. Мемлекеттің әлеуметік және аймақтық саясаты
Тестілік тапсырмалар:
1.Егер үкімет нақты ТҰӨ деңгейін жоғарлатса, онда ол ......
а) салықты төмендетеді.
б) мемлекеттік тауарлар сатып алуды төмендетсе.
с) трансферттік төлемдерді төмендетсе.
д) бюджеттік тапшылық деңгейін төмендетсе.
2. Үкіметтік саясат шығындар мен салық салу облысында былай аталады:
а) ақшаның сандық теориясына арналған саясат.
б ) монетарлық саясат.
с) фискальдық саясат.
д) табыстарды бөлу саясаты.
3.Антиинфляциялық фискальдық саясат, мынаны болжайды:
а)салық салу деңгейін көтеру және мемлекеттік шығындарды
қысқарту.
в) салық салуды да,мемлекеттік шығындарды да қысқарту.
с) салықтың өсуі және мемлекеттік шығындардың жоғарылауы.
д) салықтың төмендеуі және мемлекеттік шығындардың жоғарылауы.
4.Егер экономика тепе-теңдік жағдайда болса, онда
а) тұтынушы шығындары инвестицияға тең болуы тиіс.
в) кәсіпкерлердің табысы жалпы инвестицияларға тең болуы тиіс.
с) тұтынушы шығындарын өсіру инфляциялық үзіліске әкеліп соғады.
д) барлық бюджеттің деңгейі балансталған болу тиіс.
Төмендегі пікірлер дұрыс па?
1.Мемлекеттік шығындар төмендейді,фискалды саясатты қолданғанда.
2.Мемлекеттік салықтардың өсуі сұраныс қисығын солға жылжытады.
3.Мемлекеттік шығындар салықтық төлемдерден жоғары болса, онда бюджеттік тапшылық пайда болады.
4.Мемлекеттік трансферттік төлемдердің өсуі ЖҰО-ң тепе- теңдік деңгейіне ешқандай әсерін тигізбейді.
15-тақырып. Экономикалық теорияның халықаралық аспектілері