- •Мазмұны
- •Содержание
- •12. Лабораторная работа № 8 ”Маховое колесо”……..…………….………133
- •19. Литература……………...………………………………………………161
- •Механикада өлшеу әдiстерi
- •1. Өлшеу қателіктері
- •Стьюдент коэффициенттерінің кестесі.
- •Өлшеу қателіктерін есептеп үйрену
- •Жұмыстың орындалу реті
- •Заттардың тығыздығын анықтау (ұзындықты, массаны өлшеу)
- •1 Кесте
- •Бақылау сұрақтары:
- •Серпімділік модулін анықтау Жұмыстың мақсаты: Созылу және сығылу деформациясы кезінде кернеу мен деформация арасындағы тәуелділікті алу үшін болаттың Юнг модулін анықтау.
- •1. Юнг модулін созу әдісімен анықтау.
- •2. Өлшеу нәтижелерін өңдеу
- •Бақылау сұрақтары:
- •Қатты денелердің серпімді қасиеттері
- •2. Түзу сызықты қозғалыс
- •Зертханалық жұмыс № 4 Оқтың ұшу жылдамдығын анықтау
- •Оқтың ұшу жылдамдығын кинематикалық тәсілмен өлшеу
- •Қондырғы
- •Жұмыстың орындалу тәртібі
- •Назар аударыңыздар!
- •2. Баллистикалық маятник көмегімен оқтың ұшу жылдамдығын өлшеу
- •Жұмыстың орындалу тәртібі
- •Бақылау сұрақтары
- •Еркін түсу заңдары
- •Бақылау сұрақтары
- •Тәжірибені орындау тәртібі
- •Бірқалыпты қозғалысты зерттеу және лездік жылдамдықты анықтау
- •Бірқалыпты үдемелі қозғалысты зерттеу
- •Бірқалыпты үдемелі қозғалысты тексеру
- •Ньютонның іі заңын тексеру
- •Бақылау сұрақтары
- •Динамиканың негізгі заңдары. Обербек маятнигінің көмегімен қатты дененің айналмалы қозғалыс динамикасының негізгі заңын тексеру
- •Бақылау сұрақтары
- •Маховиктік дөңгелек
- •16 Сурет
- •Жұмыстың орындалу тәртібі
- •Бақылау сұрақтары
- •Гироскоп прецессиясы
- •Жұмыстың орындалу тәртібі
- •Бақылау сұрақтары
- •4.Тербелмелі қозғалыс
- •Маятниктер тербелісі
- •Өлшеулер жүргізу реті
- •Өлшеулер жүргізу реті
- •Аудармалы маятник көмегімен еркін түсу үдеуін анықтау (Бессель әдісі)
- •Өлшеулер жүргізу реті
- •Маятник тербелісінің амплитудасымен байланысқан қатені бағалау
- •Бақылау сұрақтары
- •Маятниктер байланысы. Резонанс
- •Еріксіз тербелістер. Резонанс
- •Байланысқан маятниктер
- •Бақылау сұрақтары
- •Бұралма тербелістер әдісімен әр түрлі денелердің инерция моменттерін анықтау
- •Трифилярлық ілгіш арқылы инерция моментін анықтау
- •Өлшеулер жүргізу реті
- •Өлшеулер жүргізу реті
- •Бақылау сұрақтары.
- •Өшетін тербелістерді зерттеу. Логарифмдік өшу декрементін анықтау
- •Өлшеулер жүргізу реті
- •Бақылау сұрақтары
- •Введение Методы измерения в механике
- •1. Погрешности измерений
- •Правила построения и обработки графиков
- •Лабораторная работа № 1 Погрешности измерений
- •Измерения
- •Контрольные вопросы
- •Лабораторная работа №2 Определение плотности вещества (измерение длины, массы)
- •Контрольные вопросы
- •Лабораторная работа № 3 Определение модуля упругости
- •1. Определение модуля Юнга методом растяжения
- •Вычислить доверительный интервал измерения модуля Юнга
- •2. Определение модуля упругости методом изгиба
- •Контрольные вопросы
- •Упругие свойства твердых тел
- •Прямолинейное движение
- •Лабораторная работа № 4 Определение скорости полета пули (равномерное движение)
- •Измерения
- •Внимание! Остерегайтесь прикосновения рукой к движущимся деталям!
- •2. Измерение скорости полета пули с помощью баллистического маятника.
- •Контрольные вопросы
- •Лабораторная работа № 5 Законы свободного падения
- •Лабораторная работа № 6 Изучение законов кинематики и динамики поступательного движения на машине Атвуда
- •Контрольные вопросы
- •3. Вращательное движение твёрдого тела
- •Лабораторная работа № 7 Проверка основного закона динамики вращательного движения твёрдого тела с помощью маятника Обербека
- •Контрольные вопросы:
- •Лабораторная работа № 8 Маховое колесо
- •Окончательно
- •Измерения
- •Контрольные вопросы
- •Лабораторная работа № 9 Прецессия гироскопа
- •Измерения
- •Контрольные вопросы
- •4. Колебательное движение
- •Лабораторная работа №10 Колебания маятников
- •Определение ускорение свободного падения с помощью оборотного маятника (метод Бесселя)
- •Контрольные вопросы
- •Лабораторная работа № 11 Связанные маятники. Резонанс
- •Контрольные вопросы
- •Лабораторная работа №12 Определение моментов инерции различных тел методом крутильных колебании
- •Контрольные вопросы
- •Лабораторная работа № 13 Изучение затухающих колебаний. Определение логарифм этического декремента затухания.
- •Контрольные вопросы
- •Әдебиеттер
- •Литература
- •Техникалық редактор Жүнісбеков а.М.
- •Технический редактор Жунусбеков а.М.
Маятник тербелісінің амплитудасымен байланысқан қатені бағалау
Призманың біреуіне маятникті қойыңыз. Оны тепе-теңдік күйден 10см-ге ауытқытыңыз да, тербеліс периодын өлшеңіз.
Әрі қарай 8,6,5,4,3 және 2 см ауытқуларды жасай отырып, тербеліс периодының амплитудаға тәуелділігін өлшеңіз. Т – ның дәл мәні графикті нөлдік амплитудаға аппроксймациялау арқылы алынады. Бірінші тәжірибеде алынған тербеліс периоды мәнінің нөлдік амплитуда үшін алынған ауытқуын пайызбен өрнектеңіз.
Өлшеулерді екінші призма үшін жүргізіңіз. Графиктерді түзетіп жаңа қиылысу нүктесін алыңыз. Алынған тербеліс периодтарының айырымын пайызбен көрсетіңіз.
Алынған Т мәнінен g шамасын анықтаңыз.
Бақылау сұрақтары
Математикалық маятник деген не? Физикалық маятник деген не?
Физикалық маятниктің келтірілген ұзындығы дегеніміз не?
Тербелмелі және айналмалы қозғалыстар өзара қалай байланысқан?
Маятниктер көмегімен еркін түсу үдеуі қалай анықталады?
Жер бетінің әр түрлі нүктелеріндегі еркін түсу үдеуі неге тең және ол қалай анықталады?
№ 11. Зертханалық жұмыс
Маятниктер байланысы. Резонанс
Жұмыстың мақсаты: Байланысқан маятниктер тербелістерін және олардың арасындағы энергия беруді бақылау. Резонансты бақылау.
Құрал-жабдықтар: байланысқан маятниктер тербелістерін зерттеуге қажет ELWRO қондырғысы.
ELWRO қондырғысында маятниктердің серіппелер арқылы байланысы қолданылады. Бұл маятник тербелісін біршама өзгертеді, өйткені маятникке ауырлық күші және серіппенің серпімділік күші әсер ететін болады. Жалпы жағдайда оны былай жазуға болады:
мұндағы m- маятник массасы, ℓ-оның ұзындығы, к- серіппенің серпімділік коэффициенті, ℓ1 –і серіппе ілінген нүктеден маятникке серіппе бекітілген нүктеге дейінгі қашықтық.
Осыдан тербелістің дөңгелектік жиілігін табамыз:
мұндағы w - математикалық маятниктің тербеліс жиілігі, wn – тек серіппе әсерінен маятник жасайтын тербелістер жиілігі.
Жаттығу №1. Серіппелі маятниктің тербелісінің периоды
Қондырғыны қосып, 10-15 минут аралығында қыздырыңыз.
Маятниктерді байланыстыратын барлық серіппелерді және двигательді ағытыңыз. Фотодатчигі бар ойық арқылы өтетін маятникті 3-40 ауытқытып, оның тербеліс периодын өлшеңіз. Ол үшін «Сброс» батырмасын басып, санау терезесінде 49 саны пайда болғанда «стоп» батырмасын басыңыз. Санауыш автоматты түрде толық 50 тербеліс уақытын есептейді. Өлшеуді 3 рет қайталаңыз және еркін маятниктің орташа периодын, орташа дөңгелектік жиілігін табыңыз. Іліну нүктесінен жүк ілінген нүктеге дейінгі маятниктің ұзындығы шамамен 40 см болуы керек.
Маятникті байланыстыратын серіппелерді тербеліс тудырушы стерженмен қосыңыз. Бұндай стержень аспап тіреуіне параллель болу керек. Серіппенің орны мен бекітілуін фотодатчик саңылауы (скоба) арқылы еркін өте алатындай реттеу керек. Іліну нүктесінен серіппе бекітілген нүктеге дейінгі қашықтықты (ℓ1) әр 2,5 см сайын өзгерте отырып, маятниктің тербеліс периоды мен дөңгелектік жиілігін өлшеңіз. Нәтижелерін кестеге толтырыңыз.
l1 |
T |
|
2 |
n2 |
n |
|
|
|
|
|
|
4. Тербеліс жиілігінің n = f (ℓ1/ℓ)2 тәуелділік графигін салыңыз.
5. Графиктен серіппенің серпімділік коэффициентін табыңыз. Маятниктегі жүктің массасы m=201гр.
Жаттығу № 2