5.11. Тэмпература шыротных кругоў

Для аналізу асаблівасцей размеркавання тэмпературы паветра вызначаюць сярэднія яе значэнні для асобных шыротных кругоў (паралеляў). Сярэднешыротныя тэмпературы вызначаюцца пры дапамозе карт гадавых, студзеньскіх і ліпеньскіх ізатэрм. На пэўнай шыраце (паралелі) у шэрагу пунктаў (15-20 пунктаў) вызначаюць тэмпературу і разлічваюць яе сярэдняе значэнне. На аснове сярэдніх шыротных тэмператур даследуецца размеркаванне тэмпературы паветра ў залежнасці ад шыраты, пары года і характара падсцілаючай паверхні (табл. 5.6).

Прыведзеныя дадзеныя ў табл. 5.6 паказваюць, што ўнутры тропікаў і ў запаляр’і сярэднешыротныя тэмпературы змяняюцца мала. Больш істотныя змяненні тэмпературы характэрны для ўмеранага пояса, дзе яна паніжаецца ад тропікаў да палярных кругоў на 0.5 – 0.6 ^оС на кожны градус шыраты.

Табліца 5.6

Сярэднія шыротныя тэмпературы (паводле с.П. Хромава)

Шырата паўночная град.	Студзень	Ліпень	Год	Шырата паўднёвая град	Студзень	Ліпень	Год
90	-41	-1	-23	Экватар	+27	+26	+26
80	-30	-1	-17	10	+26	+25	+25
70	-25	+7	-10	20	+26	+21	+23
60	-16	+13	-1	30	+23	+16	+19
50	-7	+17	+5	40	+16	+11	+13
40	+6	+23	+14	50	+9	+4	+6
30	+15	+28	+21	60	+2	-10	-4
20	+22	+28	+25	70	-3	-23	-13
10	+26	+27	+27	80	-11	-40	-25
				90	-14	-48	-30

Арктыка, як у сярэднім за год, так і ў цёплую і халодную пару года аказваецца цяплей у параўнанні з Антарктыкай.

У залежнасці ад суадносін мацерыковай і акіянічнай паверхні ўзнікаюць вялікія адрозненні паміж тэмпературамі Паўночнага і Паўднёвага паўшар’яў. Так, умераныя шыроты ў Паўночным паўшар’і летам цяплей, а зімой халадней, чым гэтыя шыроты ў Паўднёвым паўшар’і, з-за пераважаючай плошчы акіяну ў апошнім.

Сярэднія шыротныя тэмпературы дазваляюць разлічыць сярэднюю тэмпературу для кожнага паўшар’я і ўсёй Зямлі ў цэлым (табл. 5.7).

Табліца 5.7