21.Проза п.Броўкі: агляд і агул.Х-ка.

П.Броўка спрабаваў свае творч.сілы ў прозе. Жыццю вёскі ў часы калектывізацыі прысвечана аповесць «Каландры» (Каландры - машына, што складаецца з сістэмы валоў, паміж якімі прапускаецца тканіна, папера або гума, каб надаць ім глянцавітасць, гладкасць ці атрымаць лісты, пласціны) (1931). Піс-к выбраў традыц.канфлікт, абумоўлены паказам дзейнасці «шкоднікаў», «шпіёнаў». Недахопы твора - ілюстрацыйнасць, апісальнасць, акцэнтацыя ўвагі на вытворчых сцэнах, а не на псіхалаг.хар-ках герояў. У пасляваен.гады П.Броўка працуе над раманам «Калі зліваюцца рэкі» (1952-1956). У цэнтры ўвагі піс-ка - аднаўленчая праца, будаўніцтва гідраэлектрастанцыі на возеры Дрысвяты трыма калгасамі-суседзямі: беларускім, літоўскім і латышскім. Гэты р-н з'яўл-ца своеасаблівым водгукам на распаўсюджаны ў савецкі час лозунг “дружбы народаў”. У творы аблегчана паказана суровае, гаротнае жыццё, не раскрыта складанасць пасляваеннай явы, не зроблена спроба разабрацца ў прычынах той драмы, якую перажываў народ-пераможца. Самымі ўдалымі ў празаіч.спробах П.Броўкі з'яўляюцца яго апавяд-ні, такія як «Пачатак» (1960), «Спакуса» (1971), «Разам з камісарам», «З драўляным сажнем», «Перапыненая вечарынка», «Вінчэстэр», «Анэтка» (1972), «Кантрабандысты» (1974), «Чырвоны аловак», «Зайздрасць і заспакаенне» (абодва - 1973); аповесць «Донька-Даніэль» (1972). Гэтыя творы наскрозь прасякнутыя жыццярадасным настроем, напоўнены гумарам, гуманістычныя па зместу. У іх простая кампазіцыя, у іх аснове - маральна-этычная праблематыка. I мова твораў каларытная, блізкая да жывой гутарковай. Шмат дабрыні ў іх змесце. У аснове кожнага апавядання - канкрэтныя жыццёвыя выпадкі і эпізоды. Аўтар добра ведае вясковае жыццё і ўдала перадае яго непаўторны каларыт.

58. Поўнафарматная драматургія а.Макаёнка 1940-х – пачатку 1950-х гг.

Макаёнак як драматург пачынаўся з невялікіх малафарматных аднаактовых п’ес якія ён пачаў ствараць у сяр.1940-х гг. Пазней гэтыя п’есы Макаёнак адсылае на конкурс і атрымлівае прэмію.

Праблематыка п’ес: 1)Узнаўленне гаспадаркі пасля вайны; 2) Пасляваенная вёска, яе праблемы; 3) Вяртанне франтавікоў дамоў.

Ёсць і антыкультаўская п’еса ў Макаёнка “Крымінальная справа”. Закранаюцца эстэтыч.праблемы(“На шыр.прасторы”).

Акрамя аднаактовых п’ес на ранім этапе тв-ці створаны і поўнафарматныя п’есы: “Узыходы шчасця”, “Ворагі”, Выйгрыш”, “На досвітку”.

У сяр.1950-х пачын-ца новы этап у тв-ці Макаёнка звязаны звыхадам шэрагу яго п’ес, якія атрымалі рэзананс і якія ставіліся ў многіх тэатрах Савец.Саюза. У 1953 г. з’яў-ца камедыя ў 4-х дзеях: “Выбачайце, калі ласка”. У 1957 г. з’яў-ца сатырыч.камедыя “Каб людзі не журыліся”. Твор не быў пастаўлены на сцэне.

44. Аповесці я.Брыля “у Забалоцці днее” і “На Быстранцы” у кантэксце л-ры свайго часу.

«У Забалоцці днее» (1949-1952): станаўленне калгаснага ладу і традыцыі вызваленчага руху ў Зах.Беларусі, класавая барацьба, ідэйна-маральная пераарыентацыя людзей, аптымістычны погляд у будучыню абноўленай вёскі. Героі дакладна размеркаваны паводле сацыяльнага прынцыпу: актывісты — камуністы і камсамольцы; новая вясковая інтэлігенцыя; «хісткія сераднякі»; ворагі — кулакі, рэлігійныя цемрашалы, дыверсанты з іх замежнымі гаспадарамі. Абавязковы набор пэўных эпізодаў: прыезд у Забалоцце старшыні калгаса Васіля Сурмака, сход і падача заяў у калгас, раскулачванне, будаўніцтва, дыверсіі, калгас.свята — утварае досыць напружаны падзейны сюжэт. У творы пануе мажорны пафас, падкрэсленая ідэйная тэндэнцыйнасць. Ахоўнікі «канонаў» сацыялістычнага рэалізму падштурхоўвалі Я.Брыля да таго, каб не «пісаць жыццё», а «прыдумваць».

Стварэнне цыклаў апавяданняў цікавіла Я.Брыля не толькі як новы мастацкі эксперымент, але і як яшчэ адзін шлях да асваення буйной празаіч.формы. Разам з тым на працягу 50-х гадоў піс-к плённа працаваў у жанры аповесці. Усе аповесці 50-х гадоў былі аператыўнымі водгукамі аўтара на падзеі бягучага дня. Асабліва гэта датычыцца аповесці «На Быстранцы», дзе адлюстраваны першыя паслясталінскія гады, прагрэсіўныя змены ў аграрнай палітыцы, увогуле ў дух.жыцці савец.грамадства. Аднак Я. Брыль, верны сабе, закранае агульначалав.праблемы. У аповесці «На Быстранцы» Я.Брыль канцэнтруе ўвагу на моладзі. Яна пераадолела ваенныя выпрабаванні, а зараз атрымала ці атрымлівае адукацыю і шукае свайго месца ў жыцці. Аспірант лесатэхнічнага інстытута Максім Нагорны, яго сястра, маладая настаўніца Люда, студэнт літар. аддзялення унів-та Толя Клімёнак маюць побач выдатных, мудрых настаўнікаў (Антось, Нагорны, Сяргей Аржанец). Аднак Я.Брыль добра ведае: «Ты пачынаешся тады, калі ты застаешся адзін, калі ніхто і нішто не памагае табе быць добрым ці дрэнным, калі ты робіш выбар сам».