6.6. Пневматикалық аспаптар

Пневматикалық аспаптар жоғары дәлдіктегі бөлшектерді салыстырмалы өлшеу үшін арналған. Олардың көмегімен бақылау жүргізеді, өлшейді және бөлшектердің тіспектібұлғақты топтарын плунжер парын, гидравликалық жүйесін және т.б. мөлшерлік топтары бойынша іріктейді сорттайды.

Пневматикалық аспаптардың жетістіктері: үлкен берілістер қатынасы кең шектікте жеңіл реттелуі жеңіл деформацияланған бөлшектерді өлшеуге болатындығы, өйткені өлшеу түйіспеу әдісімен жүргізілуінде өлшеудің жылдам жүргізілуі бақылау режимінде және өлшеу режимінде жұмыс істеуге мүмкіндік болатындығы.

Бұл аспаптардың жетіспеушіліктеріне жатқызуға болатындығы: әрбір мөлшер өлшеміне баптау жүргізу керектігі, қысымдағы ауа келтіру керектігі, салыстырмалы қарағанда үлкен өлшемдері. Онымен қоса көрсетудің екпінділігі инерционность және бақылау бетінің бет бүдірі ықпалы бөлшектің өлшеудегі дәлдігін төмендетеді.

Сурет- 6.. Төменгі қысымдағы пневматикалық аспаптың сұлбасы

Осы қасиеттері жөндеу өндірісінде аспаптардың қолдану саласын анықтайды: мамандандырылған шеберханалар және жөндеу зауыттарының цехтары, орталықтарында бөлшектерді қайта қалпына келтіруде.

Пневматикалық өлшеуіш аспаптардың әмбебапты үш типін қолданады: манометрлік төменгі  гПа дейін қысымдағы аспаптар ротаметрикалық аспаптар жоғарғы 1 гПа жоғары қысымдағы сильфонды аспаптар.

Төменгі қысымдағы аспаптардың жұмыс істеу принциптері ауа қысымының құламасына перепад негізделген. Төменгі қысымдағы аспап 6. сурет цилиндрлі 1 балоннан тұрады, сумен толтырылған және ауамен байланысты қатынаста және оған жоғарғы жағына жабық  трубка қойылған. Тесік  арқылы ауа  трубкаға кіреді, ал  тесік арқылы 6 өлшеуіш камераға түседі.

Артық ауа өз еркімен  трубкадан төменгі соңынан шығады, сондықтанда трубаның ішінде 1 баллонда Н су столбасы биіктігімен анықталатын тұрақты қысым ұсталынады.

Ауа трубка  деп камера 6 кіреді, калибрленген тесік сопло  арқылы, тұрақты d₁ диаметрмен және F₁ қима ауданымен, ал шығуы өлшеуіш сопло 7, d_ диаметрмен және F_ қима ауданымен ара қатынастағы атмосфера арқылы. Қысым 6 камерада F₁ және F_ аудандар ара қатынасынан байланыстылар, су манометрі  өлшенеді, шынылы трубка түрінде бағалау бөлімдерімен орындалған әрі 1 баллонмен және 6 камерамен қосылған.

Өлшеуіш бөлшек  және өлшенетін 7 сопло арасындағы S саңылаудың өзгеруі бірден 6 камерада қысымның өзгеруіне әкеледі, сондықтан да камера 6 және 1 баллонда қысым h айырымының

өзгеруіне әкеп соғады. Бұл қысым айырмасын онша дәл емес түрде келесідей формуламен анықталуы мүмкін

h Н/116 d_^/d₁^  S^, 6.

мұнда d_ және d₁ өлшеуіне және кіретін сопло диаметрлері, сәйкестіктей Sөлшеуіш соплодағы саңылау.

Параметрлер Н, d₁ және d_ тұрақты болғандықтан, өлшеуіш қысым тек қана саңылау мөлшеріне ғана байланысты. Байланыстылық hfS пневматикалық құрылғының сипаттамасы деп аталады. Бұл көлбеу бұрыштық тангенісі берілістер қатынасының қисығымен сипатталады, қайсысы 6...1 шектікте өзгере алады. Аспаптың бағалау бөлігі ,1 ден , мм дейін.

Осындай типті аспаптарды қолданғанда, бірнеше мөлшерлерді бір мезгілде өлшеу үшін, су манометрлерінің саны, өлшенетін мөлшерлер санына тең болуы керек.

Жоғарғы қысымдағы аспаптарда 6. сурет негізгі бөліктері  ротаметр, ол конустық шыны  трубкадан тұрады, кең жағымен жоғары қарап бекітілген және ішінде  қалытқы поплавок бар.

Төменнен өтетін ауа ағымы қалытқыген асылған жағдайда ұстайды.

Сурет 6.. Жоғарғы қысымды пневматикалық аспап сұлбасы

Өлшенетін бөлшектер беттер және өлшеуіш калибр соплосы  арасы саңылауы үлкен болған сайын, сондайақ ауа шығаны да көп және ротаметр трубкасындағы оның жылдамдығы да, қалытқыда жоғарылай көтерім береді.

Көрсету есептемесі  шкала бойынша жүргізіледі,  трубкамен қатар бекітілген, көрсеткіш міндетін қалытқының жоғарғы шеті атқарады. Аспапты нөлге орналастыру үшін, тең өлшемді шкала 11 қажет болады.

Өлшеу дәлдігі, ауа қысымының тұрақтылығына байланысты болған соң, аспап сүлбесіне винтиль , қысым стабилизаторы редуктор 1, редукторфиксатор 1, және тұндырғыш 1 кіреді. Ауа шаңнан және май  және 1 филтрлармен тазартылады. Инелі винтилдер және 1 аспапты нөлге қою үшін және берілістер қатынасын  шектікке өзгерту үшін арналған. Бағалау бөлімі ,, мм өзгере алады.

Силфонды аспаптардың, негізі сильфон болады

 созылмалы қабырғалы иілгіш ыдыс қысымның өзгеруімен, өзінің ұзындығын өзгертеді

 өлшеу үшін ғана қолданылады және автоматтық құрылғыларда пневматикалық датчик ретінде қолданылады.