Шыдамдылығына және сенімділігіне тигізетін ықпалы

Толқындылық және бет бүдірлігі қозғалмайтын біріктірмелер сенімділігіне және қозғалмалылардың техникалық ресурсына әжептәуір ықпалын тигізеді.

Қозғалмалы біріктірмелерде толқындылық пен бүдірдің салдарынан нақты түйісу көлемі ... есе кіші нақтылыдан, ал ол өз кезегінде меншікті қысымды түйісу нүктесінде ұлғайтуға және май қабатын үзілуге әкеп соғады. Бұндай жағдайда меншікті қысым мәні сонша көтеріледі, ойлы–қырлылықтар серпімді деформацияға айналып, тегіс еместікті тегістейді. Бұдан басқа үлкен меншікті қысымда және май қабатының сөгілуінен жекелей тегіс еместіктер бір–бірімен айқасып қалуы себебінен, металл бөліктері түп орнынан жұлынады. Бұндай үрдістер процестер температураның әжептәуір жоғарылауымен өтеді, мысалға келесідей біріктірмелерде иінді білік–ішпек вкладыш антифрикционды қабаттың балқуына әкеледі. Егер бұндай авариялық бүліну жағдайлары беттер сабақтаснасында өтпесе де, беттердің тез тозуы және саңылаудың ұлғаюы байқалады. Бұндай үдеріс ойлы–қырлылық биіктігі белгілі тұрақты мәнге жеткенше жалғасады. Бұндай бет бүдірін оңтайлы оптимальный деп атайды. Ол ойлы–қырлылықтың формасымен, адымымен және белгілі биіктігімен сипатталады.

Егер беттер ойлы–қырлылығы алғашқыда оңтайлы бет бүдірінен кіші болса, бірақ белгілі уақыттан кейін, үйренісу приработки мезгіліне тең болғанда, ойлы–қырлылық биіктігі де оңтайлыққа тақайды. Алғашқыда бет бүдірі оңтайлылықтан қаншама айырмашылықта болса, соншама біріктірмелердің техникалық ресурсы қысқарады. Бұл көрнекті түрде .. суретте көрсетілген.

.-сурет. Алғашқы тозудыңбіріктірменің техникалықресурсымен байланысы.

 қисық бүдірімен тозудың үдеуін, оңтайлылықтан әжептәуір айырмашылықтығын сипаттайды. Үйренісу кезіндегі оның тозуы t, беттердің оңтайлы бүдірі тозуынан асып түседі,  қисықпен сипатталған. Екі тозу қисығын салыстыру мынаны көрсетеді, t_ үйренісу кезіндегі алғашқы тозудың азаюы, дұрыс пайдалану мезгілінің t₂ ден әжептәуір үлғаюына әкеп соғады, яғни машиналардың қозғалмалы біріктірмелер ресурсын арттырады.

Беттер бүдірлері бөлшектердің қажу беріктілігіне ықпалын тигізеді, себебі ойлы–қырлылықтар кернеу концентраторлары болады. Сондықтан да бөлшектер, оралымды циклическ. жағдайда жұмыс стейтін, оған қоса ауыспалы күшсалмақта, дөрекі өңделген үлкен ойлы–қырлылық беттер болмауы керек.

Су және басқа да сұйықтар жиналатын, ойлы–қырлылықтың ойпаңы қолайлы қызметі атқарады, сондықтан да үлкен ойлы–қырлы беттер тот басуға коррозия шалдығады.

Тығыздалатын орындарда ойлы–қырлылықтың үлкен биіктігі зиян.

Өңдеудегі дәлдік шек қаншама кіші болса, бұл екеуінің мәндері арасында тура байланыс болмаса да ойлы–қырлылық биіктігі соншама кіші болып алынады.

Кейбір жағдайда өңдеудің үлкен дәлдік шек болғанда беттерге декоративті түр беріп, әрі тотығудан сақтау үшін майды жақсы ұстап қалу үшін, ойлы–қырлылықтың ең төменгі бет бүдірін белгілейдіі. Басқадай жағдайда өңдеудің ең төменгі дәлдік шегінде, ойлы–қырлылықтың бет бүдірін салыстырмалы түрде үлкен сипаталады, мысалы, піспек поршень беттері, станоктің бағыттаушысы, т.б.

Беттер, бет бүдірі – басқарылатын фактор, себебі ол өңдеу түрінен, кесу тәртібінен режим, кескіш құралдан, тіптен суытқыш сұйыққа да байланысты.

Жылжымалы біріктірмелердегі бөлшектерді жаңадан жасағанда және қайта қалпына келтіргенде көп жағдайда бет бүдірін оңтайлылыққа тақауға тырысады.

Жылжымайтын біріктірмелерде бөлшектердң бет бүдірі олардың сенімділігіне әжептәуір ықпалын тигізеді. Тығыздаған запрессовка жағдайда ойлы–қырлылықтың жекелей тегістелуі жүргізіліп, керудің өзгеруіне әкеп соғады, ол жинастырылған біріктірмеде есептегіден кіші болады. Бұл келіп біріктірмелердің беріктігінің әлсіреуіне тіріледі. Ойлы–қырлылықтың биіктігі кішіреюімен, бұл ықпал азаяды.

Жоғарыда айтылғандардан шығатын қорытынды: беттер, бет бүдірін белгілі дәлелденген параметрлерімен белгілеу машинаның және біріктірмелердің өміршеңдігін және сенімділігін арттыратын маңызды фактор себепкер шарт.

Бет бүдірі параметрлері бет формалары және мөлшер дәлдік шектерімен байланысты, бірақ та олардың арасында бір мәнділік байланыс жоқ.

Нормаланған ойлы–қырлылықтың биіктік параметрін R_а көбірек қолдану оның тұлғалылығымен представительно түсіндіріледі R_z және R_еж қарағанда бет қыры ауытқуын айқын көрсетеді, әрі профилометрмен өлшеуге де ыңғайлы. Бұл параметрмен үлгі ретіндегілердің бет бүдірлерін нормаландырады МЕСТ –.

Бет бүдірі параметрлерін белгілегенде, R_a параметрінің ең жоғарғы босатылған мәніне бағыттауға болады, формалар және мөлшерлер дәлдік шектеріне байланысты, төмендегідей жағдайларда анықталады:

– мөлшер дәлдік шегінен, форма дәлдік шегі  болғанда

R_a, T

– мөлшер дәлдік шегінен, форма дәлдік шегі  болғанда

R_a, T

– мөлшерлер дәлдік шегінен, форма дәлдік шегі  болғанда R_a, T.

Бет бүдірі параметрлерінің сандық мәндерін таңдағанда, ең алдымен ұнамды сандар мәндерін қолдану керек.