1.Рихтер шкаласынсипаттаныз. Магнитуда дегенимиз не?

Жер силкинуинин магнитудасы - силкинистин мошерин (шамасын) аныктайтын салыстырмалык энергетикалык олшем. Ол силкинис ошагынан Болинип шыккан энергия молшерине тикелей байланысты. Ч. Рихтердин бастапкы аныутамасы бойынша магнитуда дегенимиз силкинис ошагынан 100 км. Кашыктыкта стандартты сейсмографпен тиркелген сейсмикалык толкыннын ен улкен амплитуда шегинин (милиметрдин мыннан бир болиги) сандык логорафиминетен:

Мунда А-стандартты Сейсмографпен белгили бир кашыктыкта тиркелген толкын амплитудасынын шеги, - стандартты сейсмографпен силкинис ошагынан 100 км. Кашыктыкта тиркелген амплитудасынын шеги (0,001мм-ге тен).

2.Msk- 64 халыкаралык шкаласына сипаттама бериниз.

1964 жылы Медведев С.В (СССР) Шпонхойер (ФРГ) жане Крик В.(ЧССР) МШК-64 (онын авторларынын бас ариптери алынган) деп аталатын 12 балдык халыкаралык олшемди жасап усынды. 1 балл. Жер силкиниси сезилмейди. 2 балл. Сал гана сезилетин жер силкиниси. 3 балл. Алсиз жер силкиниси. 4 балл. Елеули жер силкиниси. 5 балл. Уйкыдан оянып кету. 6 балл. Корку. Жер силкинисин барлык адамдар сезеди. 7 балл. Гимараттардын закымдануы. 8 балл. Гимараттардын катты закымдануы. 9 балл. Гимараттардын жаппай закымдануы. 10 балл. Гимараттын жаппай кирап-булинуи. 11 балл. Апат. 12 балл. Жер бедеринин озгеруи.

3.Жер силкиниси дегенмиз не? Жер асты думпулеринин сипаттамасы.

Жер силкинисинин кенеттен пайда болады жане кас кагымда отеди. Жер силкиниси — бул жер кыртысында немесе мантиянын устинги болигинде кенеттен болган козгалыс пен жаратылыс натижесинде пайда болган, елеули ауытку туринде, улкен кашыктыкка таралатын жер асты думпуи мен жер астынын козгалысы. Бул кубылыс жер асты думпулеринен, тербелистен болады. Азирге галымдар жер силкиниси кашан, кайда, канша уакыт болатынын жане кандай зардап акелетинин тура басып айта алмай отыр. Сейсмикалык станциялардын корсетулери – дал емес. Жыл сайын жер бетинде 100-ден аса улкен жер силкинистери болып турады. Жер силкинисинин уакытын болжау киын. Жер кыртысынын тектоникалык козгалысын тудыратын жер силкиниси оте жойкын болып келеди. Жер силкинисинин барысында адамдар каза болады, уйлер, жолдар, копирлер, каналдар, тогандар мен баска да инженерлик гимараттар, су кубырлары, канализация, электр беру жуйеси кирайды, байланыс желиси бузылады, кар кошкини, сел, сыргыма мен копарылыс пайда болады. Тау жыныстарынан тастар кулайды, адамдарга урей болады. Су асты жане су жагалауындагы жер силкиниси кезинде, тениз тубинин козгалыс натижесинде тениздин гравитациялык толкындарынан цунами пайда болып, курылыста улкен булинушилик жасайды. Жер силкинисинин жойкын куши онын асеринен болатын апаттары копшиликке малим. Ойткени Казакстаннын 450 мын шаршы километр аумагында жер силкину кауипи бар. Булаймакта 6 миллионнанастамхалыктурады, 27 кала, 400-ден астамелдимекендер бар. Елимиздин 40 пайызгажуыкондиристикалеуети осы аймакташогырланган. ШыгысКазакстан, Алматы, Жамбыл, ОнтустикКазакстан, Кызылорда, Мангыстауоблыстары мен Алматы каласысейсмикалыккауиптиаймактаорналаскан. Ондаонеркасиптиннегизгикорынын 30%-ы шогырланып, тургынуйкорынын 35%-на жуыгыорналаскан, Республика халкынын 40%-ы турады. Жер силкинисинин кауипти бар аймактарда ири калалар мен елди мекендер, гидротехникалык гимараттар мен зиянды онеркасип орындары, жасанды жане су коймалары, жарылгаш жане улы материалдар коймалары орналаскан. Тургын уй алкабынын бузылуы мен катар тизбеленген объектилерди кейбиреулеринин бузылуы, оналмайтын экологиялы козгериске алып келуи мумкин. Инженерлик желилер мен коммуникациялардын жер силкинудин салдарынан бузылуы аса кауипти.