74.Куткару жане баска шугыл жумыстарды уйымдастыру жане жургизу.

-комекке келген куштердин журер долын барлау;

-жолдагы немес апат орнындагы орттин жайылуына жол бермеу;

-апат болган жердеги баспаналардагы адамдарга комекке бару, оларга ауа баратын жолдар издеу, баспананын устин ашу.

-кулагын уйлер астындагы калган адамдарды издестиру.

-зардап шеккендерге даригерлик комек корсету, ауруханаларга аттандыру

-халыктыхимиялык жане радиацияланган аудандарданг су баскан аудандардан коширу

-адамдарды олардын киимдерин санитарлык тазалыктан откизу

+-терр, курылыстарды, транспортты баска техниканы химиялык улы заттардан тазарту.

75.Куткару жане баска шугыл жумыстар ушин жумылдыратын куштер жане куралдар

Закымданган ошактарга барлаушы куштер жибериледи. Олар радиациялык жагадайды, коргану курылыстарынын жайи, апат орнына барар барар жолды, зардап шеккен адамдарды, оларды куткару шараларын аныктайды. Кираган не радиациялы орында АК куштери кезекпен жумыс жургизеди. Адамдарды куткаруга касипорындардагы бириктирилген отрядтар алдымен жибериледи. Булардын мумкиндигин кушейту ушин арнайы техника /бульдозерлер, автокрандар,,/болинеди. Буларга комекке орт сондирушилер жане ластанган техниканы тазартушылар комекке келеди. Жасакшылардын кушимен панаханада калган адамдарды куткару жумысы, оларга комек корсету, ишке ауа баргызу жагдайы каралады. Кираган уйлердин астында калган адамдарды куткару ен кауипти жумыс. Бул ушин суймен, темир кесетин ара, ауыр балгалар, техникалардын жана турлери кажет. Иштеги адамдарга кигизетин противогаз, респиратор, шанга киетин матадан тиккен маскалар болуы керек. Апат болган жерде коммуналдык энергетикалык жуйелер бузылып,баспананын суга толуы, газдын жарылуы, орт шыгу кауипи болады. Осынын барлыгы ескерилуи керек. Суды сырттан жабу, канализация жолдарын баска багытка буру, сырттагы газ тетигин жабу жумыстары истелуи керек. Орт шыгармас ушин темеки тартуга, сиринке жагуга болмайды.Адамдарды кауипти жерден алыстау жерге акету жумыстары караладыу Закымдалган жерлерге тиисти ескерту белгилери койылады, айнала коршалады, егер жагдай талап етсе адамдар противагазбен жумыс жасайды. Жумыс журип жаткан жерде аптечкалар, химиялык пакеттер не байлап орау жабдыктары болуы керек. Табигат дулейине су тасу, кар кулау, таудан кулаган су таскыны, жер силкину, катты дауыл, вулкандардын атуы, кургакшылык орман торф орттери т.б. жатады.Барлау кызмети, байланыс жуйеси, хабарлау орындары осындай кауиптин жакындаганын шамалап айта алады, кауиптенсактану жолдарын алдын ала жоспарлауга мумкиндик береди.

77.Калпына келтиру жумыстарын жургизу ушин жагдай жасау

-Ластанган учаскерлерге баратын жолдарды тазалау

-Аппаттын одан ари тарауына жол бермеу

-Бузылган газ, су кубырларын жане баска да жуйелерди уакытында жумыска косу.

-Кираган уйлерди калпына келтиру немес оларды жою жумыстары

-Коше бойында кауипсиз козгалысты жане куткару жумыстарын камтамасыз ету

-Куткару жумыстары ушин тез арада байланыс жуйелерин жургизу

78.Артурли тж кезинде адамдардын озин – ози устау ережелери

Адам табигаттагы, ондиристеги, колик апаттарынын Тотенше жагдайынын басы касында болганда окиганы артурли багалайды ари оган психологиялык кери асер етуи мумкин . Мунын ози сол адамдардын апат зардабын багалауды, киып кыстау жагдайда калай кимылдауды билмегендигинен болады. Асып сасушылык басым болуы мумкин. Бирер адамнан шыккан урейлену копшиликке берилсе, онда жаппай урей тууы мумкин. Коркыныш сезимин билмеген адамдар жагдайды шынайы багалай алмайды. Немесе асыра силтеуге жакын турады. Олар оз сезимине бой берип, жауапкершиликти жогалтады. Дегенмен ен бастысы адамнын бундай жагдайдагы истейтин оз ис арекети. Бириншиден, адамнын ози ушыраган жагдайын дурыс сараптауынын, сырткы факторлардын аптап ыстык дурыс багалаудын, колында бар заттарды дурыс пайдаланудын жане денсаулыгын сактаудын баринин манызы оте зор. Шешим кабылдаганда мына кажеттиликтерди катты ескеру кажет.

-Даргерлик комек корсетеди

-Сырткы дуниемен байланыс орнатуга кам жасады

-Баспана уйымдастыруды

-Су мен тагам табуды

-Айналаны багдарлап, зерттеп, журетин багытты аныктап алу керек.

80.Жеке коргану куралдарын пайдалану ережелери (респираторлар, противогаздар, макталы орамалар). Адамдарды улы заттармен газдардан коргауга арналган куралдардын ен сенимдиси-противогаздар. Олар оздеринин ооргау принциптерине карай сузуши жане айырушы бп. 2-ге болинеди. Сузуши прот.-тыныс алу органдарын коргайтын курал. Айырушы прот.-ауаны сырттан алмай, оз алдына таза ауа жинакталган ыдыстан демалуга негизделген. Булар су астында, ортте, шанды жерлерде колд. Сузгиш пр. – ГП-4У, ГП-5, ГП-7. олар 3 болимнен турады: *корабы; *бетке киетин болиги /резина маска/; *сумка. салмагы 2кг. Резина масканын 2 козилдирик шынысы, 2 клапаны бар. Пайдалану ережеси: озине шак болу керек. Козилдириги терлемес ушин онын шынысынын ишине пленка кояды. Пр.ды 3 турде устайды. 1.он иык аркылы илип, дорбасы сол буйирде болады. 2.киюге дайындалу буйырыгы болганда аздап алга жылжып, белге жиппен байлап, дорбасынын илгегин агытады. 3.”газдар” деген буйрык болганда прот.ды кию ушин демалысты токтатып, козди жумып, бас киимди еки аяк арасына кыстырып, дорбадан масканы алып тез кию керек. Ол аушин масканын томенги жагынан 4 саусакпен томен созып, иекке кигизип, колды шыгармай жогары тартып, тез бетке каптап кию керек. Содан кейин каттылау 1-2 рет демалып ауаны сырка шыгару керек. Респираторлар – тыныс жолдарын коргауга гана арналган.

Жеке коргаудын медициналык куралдарына жататындар: *радиоактивти шанга жане бактерияга карсы колданатын препараттар; *антидоттар; *териге жартылай санитарлык тазалык откизуге арналган дари-дармектер; *дезактивацияны, дегазацияны, дезинфикацияны откизетин куралдар; *дененин радияциялык саулелерге карсылыгын кушейтетин аптечка Ё1, 2 – дари-дармектер. Киетин жеке корганыс киимдерине камбинезон, коргаушы костюм, женил коргаушы костюм Л-1, резина етик, подшлемник, резина колгаптар, коргаушы алжапкыштар жатады.