89.Журекти жандандыру соккысын жасау ережеси.

Жаракаттанган адамнын журеги кенеттен токтап калса, журекке жанама массаж жасйды. Ол ушин адамды жауырнына жаткызып, еки колын биринин устине бирин салып кеуденин томенги жагынан /бауырды баспайтындай/ бир калыпты ыргакпен катты-катты минутына 50-60 рет басады. ар баскан сайын екинши адам колын котерип окпесине ауа баратындай жагдай жасайды. Басу терендиги 3-4 см. Томен басканда кан журектен тамырларга барады, колды тез котергенде журек улгайып озине канды кайта тартады. Сойтип журек жумыс истеп кетуи мумкин. Демалыс болмай журектин токтаганы билинсе жанама массажбен бирге жасанды жолмен демалдыруды бир уакытта откизу керек. Ол ушин 2-3 киси керек. Мынаны ескерген жон: кеудени баскан кезде ауызга ауа айдауга болмайды. Осылайша кезекпен бир белги болганша жасай береди. Бул шаралар реанимациянын карапайым турлери. Жасы улкен адамнын суйеги омырылгыш болады, сондыктан кеудени байкап басу керек. Ал балалардын кеудесин саусакпен де басса болады.

90.Микробтык бактериялар, вирустар жине олардын жиктелуи.

Вирустар–тукым куалаушылык касиети бар,озгеруге,кобеюге бейим оте усак,тири микроорганизмдер. Вирустардын бактериялардан айырмашылыгы–клеткалык курылысы болмайды,тек кана бир нуклеин кышкылы–ДНК немесе РНК болады. Клетка ишинде генетикалык дарежедеги паразиттер болып саналады. Белок синтездейтин рибосомалары болмайды, сондыктанда оларда зат алмасу журмейди. Вирустардын пайда болуы жониндеги артурли гипотезалардын арасында коп таралган пикир мынау: клеткалык ДНК-сынан ДНК вирустар, клеткалык РНК-дан РНК-вирустар пайда болады. Бул гипотезанын негизги далели – клеткалык жане вирустык нуклеин кышкылдарынын уксастыгы болып табылады. Жиктелуи: Vira дуниеси еки улкен топка болинеди–ДНК жане РНК–куратын топтар. Топтар тукымдастыктын тармагынан, туыстардан жане турлерден турады.Жиктелу принципи мына белгилерге негизделген: А. Вирустардын касиеттери – нуклеин кышкылдары,капсид симметриясынын типи,суперкапсидтин болуы жане болмауы,вирионнын бетиндеги рецепторлык курылыстардын озгешелиги, вирионнын формасы жане олшеми, онын антигендик сипаттамасы: Б. Сезимтал озгерулердин тобы,артурли органдар мен тиндерде тропизми болады. В. Инфекциянын асер ету жолы жане географиялык таралуы.Курылысы. Вирус курылысынын компоненттери: капсомер-белокты болек бирлиги, капсид-капсомерлерден куралган, нуклеокапсид – нуклеин кышкылы мен капсид белогынын комплекси,вирион – вирустын бутин болшеги. Вирустардын курамы оте карапайым. Олар нуклеин кышкылынан жане оларды коршап жататын – капсид жане суперкапсид деп аталатын кабаттардан, сондай-ак вирус кабыгынын сыртындагы рецепторлардан (синоними–бекитуши белоктар,тикенектер)куралады. Аздаган ферменттер болады, олардын биреулери вирус нуклеин кышкылдарынын репликациясына жане вирус белоктарынын транскрипциясына кажет, албаскалары – клетканын ишиндеги метоболиттик процесстерди озгертип немесе тежей отырып, зат алмасу процесстеринин вирустардын болшектерин курастыру ушин жумыс истетеди. Морфологиялык курылысы бойынша вирустар 2 топка болинеди: 1.жай, карапайым курылысы – нуклеин кышкылы жане оны коршаган капсидтен турады (полимиелит вирусы, аденовирустар, кутыру вирусы) 2.курдели курылысты – нуклеин кышкылынан, капсид жане суперкапсидтен турады. Вирустар молшерине байланысты томендегидей топтарга болинеди:

усак – 50 нм кем (полимиелит вирусы, А жане В гепатиттервирустары)

орташа – 150 нм кем (кутыру вирусы, тумау вирусы)

ири – 400нм дейин (шешек вирусы)

Вирус болшектеринин олшемин аныктау адистери:

диаметри белгили микропорлары бар мембраналык фильтр аркылы сузу:

ультрацентрифгалау кезинде вирус болшектеринин тунбага тусу жылдамдыгымен;

электрондык микроскоп комегимен;

вирус болшектери суспензиясынан откен иондаушы радиация агынын олшеу аркылы аныкталады.