54-79.Кушти асерли заттектерден жеке коргану куралдары.

АКУЗ - шаруашылык максатта колданылатын зат, оларды калай болса солай сактау немесе тогилуи адамдардын жаппай улануына алып келуи мумкин. АКУЗ - жабык ыдыста кысыммен сакталады, ыдыс кираганнан кейин кысым атмосфера кысымына дейин томендейди. АКУЗ - кайнайды (кайнау t^o +20°С) жоне атмосферага газ немесе бу туринде болинеди. Олар улкен кашыктыкка таралады. Хим-к закымдау ошагынын колеми, онын адам терисине тамшы суйык тусуи жане бумен демалу нотижесинде болуы мумкин.

Химиялык кауипти обьектидеги апат туралы дабыл жарияланганда немесе коршаган ортада улы заттар кауип тугызганда томендеги ис-кимылды истеу кажет:

1)улы заттардын тарагандыгы жонинде хабар келген сон тез арада противогаз жане сол сиякты жеке коргану куралдарын пайдалану керек;

2)жакын жсрдсги панаханага немесе арнайы жасыры-натын орынга, ал олар жок болса, жаксы кымталган уй-жайга жасырынады;

Закымдалган аумакпjен журген кезде мына тартип-терди мултиксиз сактау кажет:

1)жугирмей жане шандатпай тез журу;

2)тотенше жагдай уйымдарынын окилинин буйрыгына дейин корганыс куралдарын шепшеу керек, жыраларды, шункырларды, батпактарды, тонельдерди жане улы зат жинакталып калатын баска да орындарды айналып оту;

3)зардап шеккендерге, балаларга, сондай-ак оз бетин-ше козгалмайтын карттар мен балаларга кажетти комек корсету.

АКУЗ тогилген кезде косетилетин немесе истелинетин ис-арекеттер;

Хлор - тогилген кезде (ол ауадан ауыр) ен биик орын­дарды котерилу кажет:

а) егер сиз томенги кабаттагы потерде болсаныз, жогаргы кабатка котерилиниз;

а) егер сиз кошеде (далада) болсаныз, бииктеу жерге шыгыныз.

Аммиак тогилген кезде (ол ауадан женил) тез буланып жогары котериледи, ягни томен жерлерди тандау кажет (жертоле).

Химия л ык закымдау туралы дабылды естиген бойда жеке корганыс куралын тез киип, озиниз турган гимаратты кымтаныз:

1)есик пен терезени жаксылып кымтаныз;

2)ондагы санылауды шуберекпен, жапсыргышпен, пленкамен немесе ылгал кагазбен жабыныз.

Егер дабыл сизди кошеде келе жаткан кезде берилсе, ыктимал закымдану аумаганан шыгып, желге карсы журиниз.

Тыныс органдарын коргау ушин, тыныс органдарын аммиактан, метилхлоридтен жане винилхлоридтен жане баска улы заттардан 30-100 минут бойы коргайгын противогаз кию керек.

Аммиак сумен жаксы жайылады (суланган макта-даки тангышы комектеседи).

Егер противогаз жок болса, тыныс органдарын коргау ушин сумен немесе ауыз суынын 2% (хлор тогилген кезде) жане лимон (бор) кышкылынын 5% (аммиак тегилген кезде) ертиндисимен шайылган кез келген матаны пайда-ланыныз.

Тыныс органдарын хлордан коргау ушин озиниздин немесе баланыздын суйык даретимен шайылган мата тангышын пайдаланыныз.

Халыкты АКУЗ-мен ыктимал закымдану аумагынан кошуи негизинен улы булт жакындаганга дейин журги-зиледи.

Улы зат тогилген орынга аммиак суын, ак тунбасын, кальциленген соданын ертиндисин немесе 60-80% жане одан артык концентрациядагы каустикти куяды (шамамен 2 л. ертиндиге 1кг хлор) суды немесе ертиндини ыдырату ушин су шашыраткыш, орт машиналарын, жылжымалы автожанармай стансаларын, сондай-ак химиялык кауипти обьектидеги гидрант немесе арнайы жуйе колданылады

Егер газ тариздес аммиак тогилсе, онда су шашыраткыш, орт машиналарынын, жылжымалы автожанармай стансаларынын сондай-ак химиялык кауипти обьектидеги гидранттын комегимен буды жуту ушин суды шашыратады.

Сактанудын жолдарынын бири болып, макта-мата тангыштарын пайдалану болады. Оларды дайындау жолдар ол ушин 50-100 см колеминдеги даке кесиндисинен жасайды. Ортасы бойынша бир калыпты калындыгы 20-30 см (15-20 см) 1-2 см мата кабатын жаяды. Даке кесиндисинин бойымен еки жагынан да бугип, мактанын устине кояды. Дакенин ушын еки байлау жубы шыгатындай етип кияды.

Тангыш ауыз бен мурынга койылады. Олардын ушын томенги жагынын тобе суйекте, ал жорга жагынын кулак усти аркылы желкеде болатындай етип байлайды. Тангыш пен беттин арасындагы санылауларды мактамен тыгыздайды.