3. Ақ құрамалары, оның мақсаты мен құрылу тәртібі.

АҚ құрамалары соғыс және бейбіт уақыттағы төтенше жағдай кезіндегі авариялық-құтқару және өзге де шұғыл жұмыстарды жүргізу үшін құрылған.

АҚ құрамалары ұйымдарда, аудандарда, қалаларда, облыстарда аумақтық-өндірістік принцип бойынша құрылады және аумақтық және объектілік болып бөленеді.

Аумақтық құрамалар аудандарда, қалаларда, облыстарда құрылады және тиісті АҚ бастығына бағынады. Аумақтық құрамаларды құру базасы шаруашылық объектілері, ұйымдар болып табылады.

Объектілік құрамалар тұрғылықты жері бойынша меншіктін нысанына қарамастан ұйымдарда құрылады және әдеттегідей олардың мүддесіне пайдаланылады. Жергілікті атқарушы органдарының шешімі бойынша объектілік құрамалар тиісті аумақтың мүддесіне орай міндетті орындау үшін тартылуы мүмкін.

АҚ құрамаларын құру принципі, ұйымдық-штаттық құрылымы, оларды жеке құраммен жасақтау және метериалдық техникалық мүлікпен жабдықтау (табелдеу) Азаматтық қорғаныс бөлімшелері туралы ережелерде мазмұндалған .

АҚ құрамаларының құрамы мен саны соғыс және бейбіт уақытындағы төтенше жағдайда халықты, аумақ пен ұйымды сенімді қорғауды қамтамасыз ететін жеткілікті қажеттілікті ескере отыра алдағы авариялық-құтқару жұмыстарының көлемі мен болжамдар негізінде анықталады.

Жер сілкінісіне ұшыраған ҚР аймақтары үшін АҚ құрамалдары кемінде он адамға бір құтқарушыны, ал су тасқынына, өртте және басқа аланатқа ұшыраған өнеркәсіп аймағы үшін 15-20 адам үшін бір құтқарушыны есептей отырып даярланады.

АҚ құрамалары құрылатын ұйымдардың басшылары кәсіби даярлық, қазіргі техникамен, қондырғымен, жарақпен, өзге материалдық құралдармен жабдықтау және оларды іс-әрекетке даярлықта ұстау үшін жеке жауап береді.

АҚ құрамаларының негізі түрлері:

- құтқару құрамалары – барлау, іздестеру және зардап шеккендерді үйінділерден шығару алғашқы дәрігерлік көмек көрсету үшін құрылады және құрама құтқару отрядынан (командасынан), құтқару командасынан (тобынан) немесе адамдарды іздестеру тобынан, барлау тобынан (звенодан) тұрады;

- инженерлік құрамалар – инженерлік барлауды жүргізу, үйінділерде жол мен өткел жасау, оның ішінде су кедергілері арқылы өтетін аспа жол жасау, үйінді астындағы ғимараттарды ашу, бүліншілік ауданында өзге инженерлік жұмыстарды жүргізу құрылады және инженерлік, жол-көпір командасынан, қопару жұмыстары тобынан, инженерлік барлау тобынан тұрады. Инженерлік құрамалар жұмысты жеке орындауды қамтамасыз ететін техникамен және қондырғымен жабдықталады.

АҚ және ТЖ қызметтерінің құрамалары – халықтың тіршілігін қамсыздандыру, авариялық-құтқару және шұғыл жалпына келтіру жұмыстарын жүргізу, құтқару құрамаларын күшейту мен олардың іс-әрекеттерін жан –жақты қамсыздандыру үшін құрылады және медициналық, байланыс, қоғамдық тәртіп сақтау, өрттен қорғау, авариялық-техникалық, материалдық қамсыздандыру, көлік, өсімдіктер мен хайуанаттарды қорғау болып бөлінеді.

Республикалық жедел-құтқару отряды баруы киын аудандарда өте күрделі объектілерінде іздестіру-құтқару жұмыстарын жүргізу және зардап шеккендерге шұғыл көмек көрсету үшін құрылады. Отряд даярлығы жоғары құрама болып табылады және ҚР Үкіметінің шешімімен құрылады.

Облыстық және қалалық жедел-құтқару отряды іздестеру-құтқару жұмыстарын жүргізу және зардап шеккендерге алғашқы дәрігерлік көмек көрсету үшін құрылады. Олар даярлығы жоғары құрама және жергілікті бюджет есебінен ұсталады.

АҚ құрамаларына 1,2,3 топтағы мүгедектерден жүкті әйелдерден, 8 жасқа дейінгі баласы бар әйелдерден, соғыс кезіндегі жұмылдыруға белгіленгендерден өзге еңбекке жарамды ерлермен әйелдер алынады.

Бейбітшілік уақыттағы ТЖ зардаптарын жою үшін АҚ-ның бар құрамалары мен штаттық мамандырылған құрамалар санынан тұрақты әзірліктегі облыстық, қалалық және аудандық жедел іс-қимыл отрядтары құрылады. Олар аумақтық АҚ құрамаларының санатына жатады.

Бақылау сұрақтары:

1. АҚ төтенше жағдайда халықтың тiршiлiгiн қамтамасыз етудегi негізгi мiндеттерi қай заңда анықталған?

2. Жоғары оқу орындарында Азаматтық қорғаныс шараларын қалай ұйымдастыруы?

3. АҚ төтенше жағдайында халықтың тiршiлiгiн қамтамасыз етуде алатын орны?

4. АҚ шараларының қызметін және қорғанысты ұйымдастырудың принципті схемасы қандай?

5. АҚ құрамаларының негізгі түрлері және олардың қызметтері қандай?

Тест сұрақтары:

1. Жоғары оқу орындарының АҚ-ның бастығы:

А) проректор

В) министр

С) ЖОО АҚ штабының бастығы

Д) АҚ кафедрасының меңгерушісі

Е) ректор

2. Азаматтық Қорғаныс құрамаларының негізгі түрлері:

А) механикалық

В) инженерлік, техникалық

С) физикалық, химиялық

Д) құтқару, инженерлік, АҚ және ТЖ қызметтерінің құрамалары

Е) радиациялық, авиациялық

3. Шаруашылық объектілері деп –

А) өнеркәсіптік, ауыл шаруашылығы өндірісі мен қоғам қызметінің басқа салалары мүдделеріне пайдаланылатын тәртіптер мен нормалар негізінде іс-әрекет ететін адамдар ұжымы

В) облыстарда, аудандарда пайдаланылатын тәртіптер мен іс-әрекет ететін адамдар ұжымы

С) адамның өмір сүру ортасымен қауіпсіз қарым-қатынасын зерттейтін ұжым

Д) төтенше жағдайларда шаруашылық объектілерінің тұрақты жұмыс істеуіне бағытталған шара

4. Азаматтық Қорғаныс құрамаларының негізгі түрлері:

А) механикалық

В) инженерлік, техникалық

С) физикалық, химиялық

Д) құтқару, инженерлік, АҚ және ТЖ қызметтерінің құрамалары

Е) радиациялық, авиациялық

5. ҚР-ның «Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туралы» Заңы қашан қабылданды?

А) 1996 жыл 17-маусым

В) 1996 жыл 5-шілде

С) 1997 жыл 5-шілде

Д) 1998 жыл 8-қыркүйек

Е) 1996 жыл 5-шілде