І. Уақытша типтік оқу бағдарламасы

Жоғары кәсіби білім

«Тіршілік қауіпсіздігінің негіздері» 5В120100 «Ветеринарлық медицина», 5В120200 «Ветеринарлық санитария» мамандықтар бойынша.

«Тіршілік қауіпсіздігінің негіздері» курсы жоғары оқу орындары студенттері үшін барлық мамандықтар бойынша міндетті пән болып табылады және оқу жоспарына арнайы пән ретінде қосылады.

Курс мақсаты – болашақ мамандарды теориялық білім мен тәжіриби біліктіліктермен қаруландыру:

- қауіпсіз және залалсыз тіршілік қауіпсіздік жағдайын құру;

- шаруашылық және техникалық жүйеде нысандардың тұрақты қалыптасуын ескере оларды пайдаланудың қауіпсіздігі бойынша қазіргі талаптарға сай жаңа техникаларды және технологиялық үрдістерді жобалау;

- шаруашылық ету нәтижесінде болуы мүмкін соққы, жарылыс, табиғи апаттар және қазіргі құралдарды қолданудағы сәтсіздіктер, сонымен қатар осы олқылықтарды жою кезінде халықты қорғау және нысандардың өндіруші қызметтері бойынша кездейсоқ жағдайлардың шарттарын болжау және тиімді шешімдерді қабылдау.

Оқытудың міндеттері:

- студенттерді тәуелсіз және соғыс уақытындағы кездейсоқ жағдайларында халықты қорғау тәсілдеріне, ұйымдастыру негіздеріне және аппат, соққы, табиғи аппаттар және қазіргі құралдарды қолданудағы сәтсіздіктер нәтижелерін жою барысындағы т.б. шұғыл құтқару жұмыстарын жүргізумен үйрету;

- жұқпалы ошақтарын сипаттау;

- құтқарушылық және тағы басқа шұғыл жұмыстарды ұйымдастыру негіздерін анықтау;

- кездейсоқ жағдайлардың және қазіргі құралдарды қолданудағы сәтсіздіктердің нәтижелерінен халықты қорғау тәсілдеріне сипаттама беру;

- радиациялық және химиялық талшықты құралдарды меңгеру, олармен жұмыс істеуді таныстыру;

- жұмыскерлер мен қызметкерлерді қорғаудың негізін, сонымен қатар шаруашылық нысандарының өндірістік қызметін меңгеру.

Курс сонымен қатар оқу орындары түлектерінің гуманитарлық дайындығын көтеруге бағытталған және әлеуметтік – экономикалық, жалпығылыми және жалпыинженерлік пәндерінен алынған студенттердің білімінде байқалады.

Курсты оқу емтихан тапсырумен аяқталады.

1. Кіріспе

«Тіршілік қауіпсіздігінің негіздері» курсының мақсаты және мазмұны. Маман дайындаудағы курстың негізгі міндеттері, рөлі. Заңды актілер.

Тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ұйымдастырушылық және теориялық негіздері. Түсініктер және анықтамалар.

2. Адамның өмір сүру ортасындағы қауіптер

«Адам өмір сүру ортасындағы» жүйесіндегі қауіптердің классификациясы. Ағзаны қорғаудың табиғи жүйелері. Жарақаттық бүлінулерді, аса қауіпті залалдарды, қауіпті ауыруларды тануды және дәрігер алды медициналық шұғыл көмек көрсетуге оқыту.

3. Кездейсоқ жағдайлар

Пайда болу себептері, классификациясы. Кездейсоқ жағдайларды бағалау (КЖ).

Табиғи аппаттардың, өндірістік аппаттар және соққылардың талдаулары. Аппаттар теориясы. Жұқпалы ошақтары. Азаматтық қорғаныстың (АҚ) нысандарын қалыптастыруды ұйымдастыру. Тәуелсіз және соғыс уақытындағы АҚ – тың рөлі және міндеттері. Шаруашылық ету нысандарының тұрақтылығы.

4. Халықты қорғау

КЖ жұқпалы факторларынан халықты қорғау. Өткір сәулелік ауру (радиациялық жұқпалы). Қорғаныс құралдарын қолдану, салдары. Санитарлық өңдеу. Халықты және мүлікті көшіру.

5. Кездейсоқ жағдайлардың нәтижелерін жою

Жұқпалы ошақтардағы құтқару және аппатты – қайта қалыптастырушы жұмыстар.

Қабылдау және өткізу жұмыстарының әдістері. Тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша ұйымдастыру жұмыстары. Радиациялық және химиялық талшықтар және дозиметрлік бақылау құралдарымен жұмыс істеудің тәртібі. Жұқпалы ошақтарда адамдардың болу уақытын анықтау.

6. Техносфералардың кері әсерлерінің көрсеткіштері

Өндірістік негіздің кері әсер факторларының классификациясы. Экология және оларды пайдалану қауіпсіздігі бойынша қазіргі талаптарға сай өндірістік қызметті ұйымдастыру негіздерін үйрету.

7. Қауіпті жүктерді тасымалдау

Жүк классына байланысты қауіпті жүктерді тасымалдау барысындағы тіршілік қауіпсіздігінің КЖ әсерін сипаттау.

Практика (семинар) сабақтарының тақырып тізімдері

1. Радиациялық және химиялық талшықтардың құралдары.

2.Қызметкерлерді, жұмыскерлерді және шаруашылық ету нысандарын инженерлік қорғау.

3. Радиациялық бағалау жағдайлары бойынша міндеттерді шешу

4. КЖ – да шаруашылық ету нысандары жұмыстарының тұрақтылығын анықтау.

5. Жер сілкінісін инженерлік, медициналық және өрттік жағдайларында бағалау.

6. Химиялық қауіпті нысандар мен көліктер авариясы (аппатты) барысында қатты әсер етуші улы заттармен уланудың (ҚӘУЗ) көлемін жобалау.

7. КЖ табиғи және техногендік сипатындағы аймақтарын анықтау.

8. Дәрігер алды медициналық шұғыл көмек көрсету, жеке дара және ұжымдық қорғаныс құралдары.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1 Безопасность жизнедеятельности: Учебник для вузов / Белов С.В., Ильницкая А.В., Козьяков А.Ф. и др. Под общ. Ред. Белова С.В. – М.: ВШ, 1999.

2 Гражданская оборона. Шубин Е.И. – М.: ВШ, 1996.

3 Гражданская оборона. Учебник для вузов. Атаманюк В.Г., Ширшев Л.Г., Акимов Н.И. – М.: ВШ, 1986.

4 Журавлев В.П., Пушенко С.Л., Яковлев А.М. Защита населения и территорий в чрезвычайных ситуациях. Учебное пособие. – М.: Изд-во АСВ, 1999.

5 Приходько Н.Г. Безопасность жизнедеятельности: Курс лекций. – Алматы: ВШП «Әділет», 2000.

6 Безопасность жизнедеятельности в металлургии. Учебник для вузов / Стрижко Л.С., Потоцкий Е.П., Бабайцев И.В. и др. Под ред. Стрижко Л.С. – М.: Химия, 1998.

7 Буравлев Ю.В., Павлов Е.И. Безопасность жизнедеятельности на транспорте. – М.: Транспорт, 1999.

8 Информационно-методический сборник материалов по чрезвычайным ситуациям и гражданской обороне. Выпуски 2000-2008, АЧС РК.

9 Информационно-методические издания для преподавателей. Основы безопасности жизнедеятельности №4 апрель, Москва 2002.

10 Основы безопасности жизни. №5, май, Москва 2002.