26. Савецкая Беларусь 1920-1930-х гг.: сацыяльна-эканам. І палітычнае развіццё.

Нац.-дзяржаўнае буд-ва ў 20-30-я гг. азнамянавалася ўзмацн. і далейшым разв. федэральных адносін БССР з РСФСР і інш. сав. рэспублікамі. Адначасова было створана паўнамоцнае прадст-ва БССР пры ўрадзе РСФСР. I з'езд Саветаў СССР, які адкрыўся 30 снежня 1922 г. у Маскве, пастанавіў утварыць СССР. У выбраным з'ездам ЦВК СССР ад БССР увайшло 7 чал. А.Чарвякоў стаў адным са старшынь Прэзідыума ЦВК СССР. Аднак, нягледзячы на тое, што БССР увайшла ў склад СССР, яе гаспад., дзяржаўнае і к-нае развіццё стрымлівалася абмежаванымі матэр. рэсурсамі і малой тэр. Вядома, што ў выніку грамадз. вайны і замежнай інтэрвенцыі ў складзе БССР засталося 6 паветаў Мінскай губ. 7 сакавіка 1924 г. Прэзідыум ЦВК БССР прыняў пастанову аб перадачы БССР тэр-рыі з пераважна бел. нас-вам. У вын. узбуйнення да БССР адышло 15 паветаў і асобныя воласці Віцебскай, Гомельскай і Смаленскай губ. У снежні 1926 г. Прэзідыум ЦВК БССР прыняў пастанову аб далуч. Гомельскага і Рэчыцкага паветаў да БССР. Узбуйненне БССР садзейнічала кансалідацыі бел. нацыі, яе эканам. і к-му развіццю.

Да пач. 20-х гг. Бел. зведала не толькі разбуральны хар-р пер.сусв. вайны, але і тры гады жорсткага супраціўл. розных класаў і сац. груп. К кан. 1921 г. сав. кір-ва прымае курс на НЭП. У сферы прам-ці БССР НЭП выявілася ў наст.: 1. Скасоўвалася празмерная цэнтр-цыя. Прам-ць БССР атрымоўвала магч-ць лепш выкар-ць мясцовыя рэсурсы. 2.Усе прам. прадпр-вы былі падзелены на 4 гр. У першую ўваходзілі найбольш буйныя дзярж. прадпр-вы, якія пав. былі працаваць на аснове гасп. разліку. Да др. адносіліся тыя, што падлягалі часовай кансервацыі. У трэцяй знаходз. прадпр-вы, якія не мелі дзярж. знач. Да чацвёртай гр. належалі прадпр-вы, якія падлягалі закрыццю. 3. Ліквідавалася ўраўнілаўка ў аплаце працы рабочых. Формы аплаты ўлічвалі кваліфік. рабочага, прадукцыйнасць яго працы. З пач. 20-х гг. адбыўся пераход да рын. адносін на вёсцы. Услед за заменай харчовай развёрсткі (1921) з 1922 г. быў дазволены свабодны выбар формаў землекарыст., павялічыўся рост хутароў. Адначасова сял-ва атрымала права свабодна прадаваць лішкі сваёй прадукцыі. Наступным крокам на шляху фарміравання гаспад. сіст. НЭПа на вёсцы стаў пераход у 1923/24 г. ад сіст. натур-га падаткаабкладання да грашовага. Сяляне атрымалі магчымасць лепш прыстасоўвацца да рынку, сеяць больш выгадныя к-ры, займацца дробным промыслам. Вызначальнай рысай НЭПа стала разв. свабоднага гандлю, дзе пераважная роля належала прыватнаму капіталу. Разв. эканомікі Бел. ва ўмовах НЭПа мелі істотныя вынікі. Аб'ём валавой прад. індустрыі у 1927 г. перавысіў даваенны ўзровень. Пасяўныя плошчы у параўн. з 1913 г. павялічыліся на 15%. Вынікам разв. рыначных адносін стала і паглыбленне спец-цыі с/г вытворчасці рэспублікі ў кірунку мяса-малочнай жывёлагад. У выніку ажыццяўл. зямельнай палітыкі павялічылася ўдзельная вага сераднякоў. Разам з тым развіццё НЭПа выявіла і шэраг супярэчнасцяў. Узмацніўся падатковы ціск на сяр. і заможныя слаі сял-ва, што вяло да драблення гаспадарак. У кан. 1927 – пач. 1928 г. адбываецца рост цэн на збожжа і істотнае змяншэнне колькасці хатняй жывёлы на Бел.