9.Люблінская ўнія і яе вынікі.

Прычыны. ВКЛ: 1.цяжк.становішча пасля Лівон.вайны. Б.развязана Іванам 4 пасля адмовы Лівоніі плаціць даніну Маскве. Лів.ордэн звяртаецца за дапамогай да ВКЛ. Жыгім.2 Аўг.дае згоду. 1559-Лів.ордэн знах.пад пратэктаратам ВКЛ. У 1562-у Лівонію уведзены войскі ВКЛ пад кір-вам Мікал.Радзів.Чорнага. Аднак ВКЛ акаазалася не ў стане абараняцца. 1563-заваяваны Полацк Іванам 4. Былі каля Віцебска, у пач 1564г збірался ісці на Оршу, але на р.Ула (Чашнікі) б.разбіты войска ВКЛ. Пагроза з боку Масквы засталася. ВКЛ пачынае шукаць саюзніка. Спач.спрабав.дамов. з Масквой, але Ів.4 уступаў у перагаворы толькі пасля таго, калі яму аддадуць Полацк і Віцебск. Шляхта ВКЛ не жадала бачыць саюзнікам Івана 4 (1564-апрычніна, царь забіраў усе правы у баяр). Застаецца Польшча.2. Імкненне шляхты ВКЛ атрымаць такія ж правы ў дзяржаве праз унію, якія мела польск.шляхта. З боку Польшчы: 1. Палякі імкнуліся да уніі, каб за кошт ВКЛ пашырыць свае зямельн.уладанні. У польшчы ўсе землі б.размеркаваны.2. Імкненне Ватыкана праз саюз Польшчы і ВКЛ распаўсюдзіць катал.веру на Усход. Люблінскі сойм пачаў св.пасяджэнні 16 студзеня 1569г. Хаця згодна папяр.дамоўленасцям п/ж ВКЛ і Польшчай павінен пачацца 23 снежня 1568. Шляхта ВКЛ не жадала ехаць. Ліцвінск.дэлегацыю ўзначальвалі Мікалай Радзівіл і Ян Хадкевіч. Сойм сабраўся ў 1569, але да гэтага быў у 1562-палявы сойм, яшчэ тады прасілі караля і князя склікаць сойм. У 1567г.палякі сабраліся на Петракоўскі сойм і паслалі паслоў у ВКЛ. Але разуменне уніі б.розным. Умовы уніі, якія прапанаваліся палякамі: - Мельніцкі акт (1501г). у 1501 Ал 1 б.абраны польск.каралём і гэты акт быў навязаны Аляксадру 1 палякамі. Сутнасць: у будучым б.агульны манарх у ВКЛі Польшчы, ён і будзе ізбірацца пажыццёва, на агульн.сойме на тэр.Польшы. Абранне князя ВКЛ не прадуглеждвалася, а т.карался. Спадчынныя уладанні Аляксандра у ВКЛ ліквідаваліся. На агульн.сойме пераважалі палякі і яны дыктавалі свае ўмовы. Б.устаноўлена адзін.грашов.сістэма, адзін.палітыка, але прадугледж.захаванне у ВКЛ: судоў, дзярж.пасад. Але абраныя на гэт.пасады павінны былі прыносіць прысягу каралю. 1564-варшаўская пастанова: Жыгім.2 Аўгуст заявіў, што адказваецца ад спадчын.уладання ў ВКЛ і перадае палякам. Ліцвіны ставілі свае ўмовы.-Мельніцкі акт-яго падпіс.Ал-р і 27 прадстаўнікоў.каб была яго сіла, трэба ратыфікаваць соймам, але яго не было. У 1505 пры абмяркаванні яго, быў адвергнуты і не сапраўдны. –Варшаўская пастанова. Ліцвіны: у 1566 выдадзены быў Статут. У ім паказвался, што вял.кн.літ.не мае права мяняць межы без згоды шляхты ВКЛ. Статут быў падпісаны Жыгімонтам 2 Аўгустам. Ліцвіны прапанав.св.праект уніі, які павінне быў быць раўназначн.і да Польшчы і ВКЛ:Абедзе дзяржавы павінны мець агульн.гасудара, які выбір.палякамі і ліцвінамі пры роўнай колькасці выбаршчыкаў; само абранне павінна праходзіць на мяжы абедзвюх дзяржаў, каб і польск.і ліцв.дэлегаты м.дабрацца да месца выбару караля; выбраны кароль абіраецаа і тут жа аб’яўляецца Вял.князем літоўскім. Спачатку яго ўзводзяць на карал.трон у Польшчы, потым у Вільні. Спачатку прысягае палякамі, потым ліцвінам; абранне на пасаду вял.кн.літ.павінна адбыцца на працягу 3-х лет пасля абрання караля Польскага; ВКЛ і Карона Польск.сумесна абараняюцца, заключ.мір, устанаўлів.падаткі, сумесна накіроўваюць пасольства у краіны на раўнапраўн.началах (2:2 або 1:1); склікаюцца агульн.соймы толькі на мяжы 2 дзяржаў: 1 раз у Польшчы, другі раз у ВКЛ. Акрамя агульнадзярж.сойма, склік.мясцов.соймы; захоўв.у княстве свае вышэйшыя дзярж.пасады і іх могуць займаць ураджэнцы княства; палякі і ліцвіны мелі права набываць землі у Літве і кароне; ліцвінск.дэлегацыя прапан.увесці адзін.манету у дзяржаве. Але на манеце, якая была, быў подпіс вял.князя літоўскага; калі польшча нападзе на ВКЛ, ці кар.польскі паспрабуе адабраць у шляхты ВКЛ маёмасць, то аўтаматычна унія скасоўваецца. Палякі былі супраць праекта. На уніі было вырашана пытанне, звязанае са спрэчкамі магнатаў за зямлю. Жыгім.2 Аўгуст заманьвае шляхту ВКЛ на сойм. Дэлегацыя ВКЛ у ноч на 1 сакавіка 1569 пакідае Люблін. Прадстаўнікамі сталі Яўстафій Валовіч, які павіне быў прадстаўл.інтарэсы ВКЛ. Калі палякі даведаліся аб збеге шляхты і перамовы было весці не з кем. Ліцвінаў сталі вінаваціць у руйнаванні польск.земляў. Шляхта Польшчы патрабав.ад караля земляў ВКЛ, але кароль адказаўся вырашаць пытанне. Аднак Валынь і Падляшша былі далучаны да Польшчы. Рада ВКЛ накір.на Вал.і Падляшша граматы каб.шляхта збіралася на вайну пад страхам канфіскацыі. Але шляхта Вал.і Падл.прыносіць прысягу Польшчы. Адюбіраючы зямлю у ВКЛ, Польшча разлічвала, што ВКЛ не стане супраціўляцца: і так адбылося. У чэрвені 1569 ліцвін.дэлегацыя вяртаецца у Люблін (ад ВКЛ яшчэ былі адабраны Падолле і Кіеўшчына). Пачын.нов.перамовы. 1 ліпеня 1569г-унія. Умовы: на чале дзяржавы стаіць адзін кароль ,які пры выбарах і каранаванні аб’яўл.з выступам: кароль Польскі, вял.князь літ, Прускі, Рускі, Мазавецкі, Жамойцкі, Кіеўскі, Валынецкі, падляшскі і інфлянцкі кароль РП: каралеўства Польскае і ВКЛ аб’ядноўваліся-РП; д/вял.кн.літ.захоўв.тытул Вялікі князь і усе пасады, што існавалі у княстве. А таксама пячатка, войска, судзебн.і адмінстрац.органы; кіраўнік дзяржавы абіраецца прадстаўніком палякаў і ліцвінаў, але не агаварывалася на прыярытэтн.началах; калі адзін з бакоў адмовіцца паехаць на сойм-кароль усё роўна будзе абраны і навязаны гэт.боку; кароль ізбір.на тэрыт.Польшчы і карануецца ў Кракаве; - усе дагаворы і мірн.дамовы, як.пярэчылі новай уніі, скасоўваліся; увядзенне агульн.манеты у РП; палякі атрымоўвалі права набываць землі у Літве і наадварот; мытная мяжа павінна быць скасавана; кароль РП, уступаючы у свае правы, павінен быў падцвердзіць усе правы шляхты, як вялікакняскія, так і польскія.