- •Информатика кафедрасы
- •Зертханалық сабақтарды жоспарлау
- •6. Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі:
- •7. Оқыту нәтижесін бақылау және бағалау:
- •8. Оқу пәнінің саясаты:
- •2. Оқу пәні бойынша глоссарий
- •Дәріс материалдары
- •Информатиканың құрылымы
- •Информатиканың ғылымдар жүйесіндегі орны
- •Информатика
- •Информатика ғылым мен технологияның бірлігі ретінде
- •Дәріс 2. Информатиканың арифметикалық негіздері.
- •Дәріс 3. Дискретті математиканың негізі
- •4) Логикалық формула.
- •Ақиқаттық кестелерді құру және мәнін анықтау
- •Графтар және ағаштар: ағаштар, бағытталмаған графтар, бағытталған графтар.
- •2 Сурет
- •Дәріс 4. Дербес компьютердің архитектурасы.
- •Эем даму буындары
- •Дәріс 5. Операциялық жүйелер. Бағдарламалық жабдықтаудың даму тенденциялары мен қазіргі жағдайы.
- •4.Сурет. Қолданбалы пқ құрылымдық сұлбасы
- •Дәріс 6. Windows операциялық жүйесі.
- •Дәріс 7. Сервистік бағдарламалық жабдықтау.
- •Дәріс 8. Мәтіндік процессорлар
- •Miсrоsоft Word жұмыс терезесi
- •1.3. Құжаттардың бейнеленуiнiң режiмдерi
- •1.4. Меню жолының командаларымен жұмыс әдiстерi
- •2.1. Құжатты қалыптастыру
- •2.2. Мәтiндi енгiзу және редакциялау
- •2.3. Құжатты сақтау
- •2.4. Құжатты ашу
- •Мәтiндi енгiзудiң арнайы құралдары
- •2.5.3. Тезаурусты қолдану.
- •2.6. Құжат бойынша орын ауыстыру
- •2.7. Мәтiндi ерекшелеу
- •2.8. Мәтiндi жою, орнын ауыстыру және көшiрмесiн алу
- •2.9. «Апару және түсiру» технологиясы
- •2.10. Регистрдi өзгерту
- •2.11. Грамматиканы және емленi тексеру
- •3. Құжатты форматтау (пішімдеу)
- •3.1. Символды форматтау
- •3.2. Абзацты форматтау
- •3.2.1. Формат Абзац командасы арқылы.
- •3.2.2. Көлденең сызғыштың көмегiмен
- •3.2.3. Контексті меню көмегiмен.
- •3.3. Беттердi форматтау
- •3.3.1. Бағандар
- •3.3.2. Колонтитулдар
- •3.3.3. Беттердiң нөмiрлерi
- •3.3.4. Нұсқамалар
- •Мәтiндi енгiзудi автоматтандыру
- •4.1. Автомәтiн
- •4.2. Автоалмастыру.
- •Автоалмастырудың құралын баптауға арналған диалогтік терезесi
- •4.3. Автоформат
- •4.4. Стильдер мен шаблондар
- •Стильдердi өзгертуге арналған диалогтік терезесі
- •4.5. Тiзiмдер
- •4.6. Тақырып
- •4.7. Мазмұндар және нұсқағыштар
- •1. Объектілердi енгiзу
- •1.1. Суреттер
- •Бiрнеше суреттердi топтау
- •1.2. Бейнелер
- •1.3. Орнатудың әдiстерiн таңдау.
- •1.4. Бейненiң мәтiнмен байланысы.
- •2. Кестелер
- •3. Сiлтемелер
- •4. Формулаларды енгiзу
- •5. Мәнерлi мәтiн
- •7. Құжаттарды баспаға басып шығару
- •8. Мәтiнге пiкiр беру. Мәтiннiң версияларын (нұсқаларын) қалыптастыру
- •9. Word-ты баптау
- •Дәріс 9. Кестелік процессор.
- •Дәріс 11. Мәліметтер қорын басқару жүйесі (мқбж).
- •Дәріс 11. Қазіргі заманғы компьютерлік көрсетілім. .
- •2.Автомазмұн шебері көмегімен презентация құру
- •Автомазмұн шебері презентация құру үшін сатылы түрде мынадай сұрақтарға жауап беруді талап етеді:
- •3.2Бос презентация құру
- •4.Слайдқа мәтін, сурет, графикалық объектілер енгізу
- •5.Power Point программасында слайдпен жұмыс істеу режимдері
- •Құрылымдық режимде жұмыс істеу ерекшеліктері
- •Дәріс 12. Информатиканың алгоритмдік негіздері. Бағдарламалау жүйелер.
- •2. «Дейiн» қайталау.
- •Дәріс 14. Компьютерлік желілер.
- •Дәріс 14. Компьютерлік графика негіздері.
- •Дәріс 15. Интеллектуалдық және сараптау жүйесі. Ақпараттық қауіпсіздік.
- •Жасанды интеллектуалды жүйе туралы түсiнiк
- •4. Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі:
- •4.1. Негізгі әдебиеттер:
- •4.2.Қосымша әдебиеттер:
- •5. Зертханалық сабақтарды жоспары зертханалық жұмыс № 1 Тақырыбы: «Windows операциялық жүйесі. Негізгі объектілер. Сілтеуіш (Проводник) программасы »
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Зертханалық жұмыс № 2 Тақырыбы: «Дискілерге қызмет көрсету. Файлдарды архивтеу. Антивирустық программалар.»
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс №3 Тақырыбы: «Word текстік процессоры. Текстік құжаттарды құру, редакциялау және форматтау»
- •243100, Клинцы қаласы,
- •Құрметті демалушылар!
- •Біз сіздерді күтеміз!
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс №4 Тақырыбы: «Word текстік процессоры . Құжатқа суреттер, графиктік объектілер орнату»
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс №5 Тақырыбы: «Word текстік процессоры . Формулалар редакторы.
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс №6 Тақырыбы: «Word текстік процессоры. Макростар құру»
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс №7 Тақырыбы: «Кестелік процессор ms Excel. Мәліметтерді енгізу және редакциялау. Ұяшықтың адресі»
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс №8 Тақырыбы: «Функцияның мәндерін есептеу. Функция шебері.
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс № 9 Тақырыбы: «Логикалық функциялар. Екі және үш шартқа тәуелді функциялардың графигін тұрғызу»
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс №10 Тақырыбы: «Беттер (поверхность) тұрғызу. “Подбор параметра” командасын пайдаланып теңдеулерді шешу»
- •Excel программасында кеңістікте орналасқан беттерді тұрғызу кестеда мәндері берілетін екі айнымалыға (мысалы, х, у ) тәуелді функцияның (мысалы, z) мәндерін есептеу формуласы арқылы орындалады.
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс №11 Тақырыбы: «Excel программасы. Мәліметтерді сұрыптау және фильтрациялау»
- •Кеңейтілген фильтр (Расширенный фильтр).
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс №12 Тақырыбы: «Матрица. Матрицамен жұмыс істеуге арналған функциялар »
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс № 13 Тақырыбы: «Excel кестелік процессоры. Күрделі өрнектерді есептеу. Крамер әдісі»
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс №14 Тақырыбы: «Excel програмасының экономикалық есептеулерге (кредит және займ) арналған финанстық функциялары»
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •14 .1, 14 .2, 14 .3, 14 .4, 14 .5 -Кестелерден алынады)
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс №15 Тақырыбы: «Периодты төлемақыны есептеу. Амортизацияны есептеу »
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •15.4, 15.5, 15.6, 15.7, 15.8 -Кестелерден алынады)
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс № 16 Тақырыбы: «Қорытынды кестелер (Сводная таблица). Мәліметтер консолидациясы»
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Бақылау сұрақтары:
- •Зертханалық жұмыс № 17 Тақырыбы: «Microsoft Access деректер базасын басқару жүйесі. Бірнеше кестелерден деректер базасын жасау»
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Зертханалық жұмыс №18 Тақырыбы: «Microsoft Access деректер қорын басқару жүйесі. Формаларды жасау»
- •1. Пішін шебері көмегімен Пәндер пішінін жасау.
- •3. Автопішін көмегімен пішін режимінде Студенттер кестесін толтыру керек.
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Зертханалық жұмыс №19 Тақырыбы: «Сұратуларды жасау»
- •Сұратулардағы есептеулер
- •Өздік жұмыс үшін тапсырмалар:
- •Зертханалық жұмыс №20 Тақырыбы: «Есеп беруді жасау»
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Зертханалық жұмыс №21 Тақырыбы: «Гипертекстік құжаттарды жасау тілі – html. Тексті пішімдеу тегтері. Суретттер кірістіру, гиперсілтеме жасау. Тізімдер. Кестелер»
- •Төмендегі программаның тексін Блокнот текстік редакторында теріп, құжатты Задание 5.Html деген атпен сақтаңыз. Кестені жасауда қолданылатын барлық тегтерді меңгеріңіз.
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Студенттердің өзіндік жұмысының тақырыптары ( 45 сағат)
- •Ms Excel бағдарламасын қалай іске қосамыз?
- •Сөж тапсыру кестесі
- •1 Килобайтта ... Бар.
- •27 Санды ондық санау жүйсінен екілік санау жүйесіне ауыстырыныз:
- •11 Оқу сабақтарының бағдарламалық және мультимедиялық материалдары
2. «Дейiн» қайталау.
Басқару құрылымы қайталау денесi В әрекетiн орындауды белгiлi А шарты қанағаттандырылғанға дейiн қайталай беру керек, ал А шарты қанағаттандырылса, қайталауды тоқтату керек. «Дейiн» қайталау басқару құрылымының блок-сұлбасы:
Жоқ иә
ЕСКЕРТУ: 1.Егер алғаш орындалған В әрекетiнiң орындалуы А шартының мәнiне әсер
етпесе және А шарты қанағаттандырылса, онда В әрекетi бiр рет қана орындалады.
Егер алғаш орындағанда В әрекетiнiң орындалуы А шартының мәнiне әсер етпесе және
А шарты қанағаттандырылмаса, онда қайталау шексiз орындала бередi.
Алгоритмді жасау барысында оны 3 тәсілмен сипаттауға болады:
Табиғи тілде
Блок схема түрінде
Арнаулы тілде
Қарапайым тілде әрбір адамға түсінікті етіп жазу табиғи тілде жазу деп аталады.
Блок схема деп әр түрлі фигуралар арқылы бағдарламада орындалатын әрекеттер мен олардың орындалу ретін көрсететін графиктік схеманы айтады.
Арнаулы тілде жазу деп ЭЕМ түсінетін тілде жазуды айтады.
Герон формуласы бойынша үшбұрыштың ауданын табу. Үшбұрыштың 3 қабырғасы белгілі (3 қабырғаны есепті шешуші пернетақтадан енгізу қажет). Ауданын табу үшін бірінші үшбұрыштың мына формула бойынша периметрін табамыз:
Периметрін тапқаннан кейін, ауданын есептейміз. Ол төмендегідей формуламен жүреді:
.Осы есепті табиғи тілде және блок схема түрінде сызу қажет
Табиғи тілде жазылуы:
1) алгоритмнің басы
2) a,b,c мәндерін енгізу
3) периметрдің формуласы бойынша Р табу керек
4) ауданның формуласы бойынша S табу керек
5) ауданның мәнін баспаға шығару керек (периметрдің мәнін де баспаға шығаруға болады)
6) алгоритмнің соңы
Программалау алгоритмдерді тікелей машина командалары түрінде (программалаушылар оны кодта жазу деп атайды) жазудан басталған. Кейінірек кодтауды жеңілдету үшін Ассемблер тілі құрастырылды, ол машинаның командаларын символдық түрде жазу мүмкіндігін берді. Мысалы, программалаушыға қосу амалының сандық кодын есте сақтаудың қажеттілігі жоқ, оның орнына ADD символдық белгілеуін қолдануға болады. Ассемблер тілі нақтылы компьютердің командалар жүйесіне тәуелді. Ол өте шапшаң жылдамдықпен орындалуды қажет ететін кішігірім есептерді программалауға қолайлы. Ал аса үлкен проектілерді Ассемблер тілінде жазу қиын. Ең негізгі проблема мынада: Ассемблерде жазылған программа нақтылы компьютердің архитектурасына тәуелді, сондықтан басқа машиналарға жарамайды (тікелей сол күйінде көшірілмейді). Компьютерді жетілдіретін болсақ, Ассемблерде жазылған барлық программаларды қайта жазуға тура келеді.
Компьютерлер пайда болысымен, жоғары деңгейлі тілдер де құрастырылды, яғни нақтылы архитектураға тәуелсіз тілдер. Жоғарғы деңгейлі тілде жазылған программаны машина орындау үшін, оны алдымен машина түсіне алатын тіл түріне, яғни машиналық кодқа немесе машиналық тілге ауыстыру (аудару) қажет. Аударылған программаны компьютер тікелей орындайды. Осындай арнайы аудармашы-программаларды трансляторлар деп атайды. Трансляторлар өз кезегінде интерпретатор және компилятор деп аталатын түрлерге бөлінеді. Олардың орындалулары екі түрлі тәсілмен жүзеге асырылады. Біріншісі бойынша, программаның мәтіні жеке-жеке оператор бойынша аударылады да, тікелей орындауға жіберіледі. Оны интерпретация деп атайды. Екіншісі бойынша балама тілде программаның басқа түрін алуға болады, мысалы, машиналық код түрінде мұндай программаны орындауға болады. Бұл процесс компиляция деп аталады. Яғни, трансляторларды шет-ел тілінің аудармашыларымен салыстырсақ, онда интерпретаторды синхрондық аудармашыға ұқсатуға, ал компиляторды – кітап аудармашыларымен салыстыруға болады.
Кең тараған компиляцияланатын тілдер-олСи, C++, Фортран, Паскаль. Интерпретацияланатын және шапшаң компиляцияланатын-негізіненJava, Visual BasicжәнеC# сияқтыобъекті-бағдарланған тілдер. Алгоритмдік тілдердің даму тарихындағы тағы да бір елеулі кезең 1960 жылы Алгол-60 (ALGOrithmic Language – алгоритмдік тіл мағынасын береді) тілінің пайда болғаны. Алгол-60 тілінің пайда болуы құрылымдық тәсілмен программалаудың дамуымен тығыз байланысты. Бұл тәсілде тілдің бір құрылымы (конструкциясы) екіншісінің ішінде бола алады. Тілдің негізгі бірлігі – оператор – қарапайым және құрама, яғни begin және end қызметші сөздері арқылы бір блокқа алынған бірнеше операторлар, бола алады. Блоктың ішінде блоктан тыс қатынауға болмайтын жергілікті айнымалыларды, тіпті ішкі программаларды немесе функцияларды сипаттауға болады.
Алгол-60 тілі әрі қарай жетілдірілді, мысалы оның жалғасы Паскаль және онымен байланысты тілдер тізбегі: Modula-2, Oberon және Delphi. Паскаль тілі Алгола-60 тілінің түзетілген түрі ретінде пайда болды. Қазіргі таңда Паскаль программалауға үйрету үшін қолданылады.
Ең сәтті шыққан программалау тілі - Си және онымен байланысты объекті-бағдарланған тілдер тізбегі: C++, Java, C#. Алгола-60 тілінен ерекшелігі - Си тілі теоретиктермен емес, нақты программалаушылармен жасалды. Тіл XX ғасырдың 60- жылдарының соңында пайда болды. Ол бірінші болып операциялық жүйелер құруда Ассемблер тілін пайдаланбау мүмкіндігін берді. . Мысалы, Unix операциялық жүйесінің мәтіні түгелдей Си тілінде жазылған, яғни нақтылы компьютерге тәуелсіз. Оның ең негізгі құндылығы – қарапайымдылығында және псевдоғылыми шешімдердің жоқтығында (программаның блоктарының бірінің ішінде бірінің орналасуы сияқты): Си тілінде функцияның ішінде басқа функция бола алмайды, ал айнымалылар айқын түрде жергілікті және жалпы (глобальды) болып анықталады.
Алгоритмдік тілдердің көпшілігі процедуралық тілдерге жатады, ондағы негізгі бірлік – оператор. Оператор – қайсыбір әрекетті орындауға берілген команда (нұсқау). Тіл, сонымен, бұйрық райда берілген сөйлемшелерден тұрады. Негізгі оператор-ол жадының бөліктеріндегі мәндерді өзгертуге арналған меншіктеу операторы. Сонымен, программалаушы үшін программа және жады түсініктері негіз және біріншісі екіншінің мазмұнын өзгертеді. Тьюринг машинасы деп аталатын алгоритмдік жүйе процедуралық программалаудың теориялық моделі болып саналады. Объектілерді немесе объектілердің типтерін және олардың өзара байланысын сипаттау операторлардың альтернативасы болады. Сипаттау қаншалықты толық берілсе, соғұрлым тіл жетілдірілген болып саналады. Негізінен сипаттамалардан тұратын алгоритмдік тілдер бар (функционалдық тілдер), дегенмен, бұл курста тек қана процедуралық тілдермен шектелеміз.
Процедуралық тілдерге жататындар:Аda, Basic, Pascal
Объекті-бағытталған программалау тілі
Программа құру процесін жылдамдату, көрнектілігін жетілдіру және кең тараған оаперациялық жүйелермен үйлесімділігін қамтамасыз ету жолында процедуралық тілдердің мүмкіндіктерін кеңейте отырып, программалау саласында жаңа бағыттағы технология – объекті бағытталған программалау қалыптасты.
Оған жататындар: Visual Basic, Delphi, C++Builder. ОБП-ның мағынасы мынада. Программаның құрамындағы көптеген элементтер (мысалы, терезелер, менюлер, батырмалар және т.б.) программаға тұтастай қойылатын және программалаушының басқаруына ыңғайланған белгілі бір объектілер ретінде қарастырылады. Объект—өрістер (деректер) және әдістерден (объектімен орындалатын әрекеттер) біріктірілген. Мысалы, объект-адам аты, фамилиясы деген өрістерден және тамақтану, ұйықтау деген әдістерден тұра алады. Сәйкесінше, программада Адам.Аты:="Ардақ" және Адам.Тамақтану(тамақ) операторларын қолдануға болады.