Емтихан билеті № _27

1. Пәтерді функционалды зоналау, негізгі элементтердің нормативті аудандары.

Пәтердің жоспарлық ұйымдасуының негізгі қағидаты оның функционалды зоналануы, яғни әртүрлі мақсаттағы бөлмелер топтарын айқындау және оларды зоналарға біріктіру - жеке (дербес тұрғын бөлмелер), ұжымдық (ортақ бөлме, асхана) және қызмет ету зонасына (ас бөлме, дәретханалар, кіреберіс, дәліздер) болып табылады.

Пәтердің кеңістік ұйымдасуының негізгі элементтері қолдануына байланысты екі топқа бөлінетін бөлмелер құрайды:

• тұрғын бөлмелер (жатын бөлме және ортақ бөлме);

• қосалқы бөлмелер (дербес гигиеналық, шаруашылық, коммуникациялық және дүние-мүлікті сақтауға арналған бөлмелер).

• Ортақ зонаны кіретін холл немесе кіреберіс пен ортақ бөлме, және оларды күтетін бөлмелер (қызмет көрсету) және жабдықтар құрайды - ас бөлме, қойма, кіріктірме шкафы. Көп бөлмелі пәтерлерде ортақ зонада жұмыс кабинеті, және шағын қолжуғышпен және унитазбен жабдықтаған санитарлық бөлме ("қонақ санторап") орналасуы мүмкін. Пәтердің жеке зонасын жеке тұрғын бөлме (жатын бөлмелер), гардероб, санитарлық түйіншекпен, душпен, қолжуғышпен, унитазбен, бидемен жабдықталған санитарлық торап құрайды.

Негізгі элементтердің нормативтік аудандары:

- бөлменің ауданы кем болмау керек:

• Бірбөлмелі пәтердің ортақ тұрғын бөлмесі - 14 м2;

• Екі және одан да көпбөлмелі пәтерде ортақ тұрғын бөлмесі - 16 м2;

• Жатын бөлме - 8м2 (10 м2 екі адамға); ас бөлме - 8 м2; ас бөлме-асханада ас бөлменің зонасы - 6м2, ас бөлме қуысы - 5 м2.

- жататын жері бар ортақ тұрғын бөлмелерді мен жатын бөлмелерді ерсілі-қарсылы өтпейтін жобалау керек.

- жабдықтармен жабдықтауды назарға алу керек: ас бөлмені - жуғыш немесе шұңғылшамен , ас жасайтын плитамен; ванна бөлмесін - ванна (душ) мен қолжуғышпен; дәретхана - унитаз; біріктірілген санторап - ванна, қолжуғыш, унитаз.

- біріктірілген санторапты тек бірбөлмелі пәтерлерде жасауға болады.

2. Ылди шатырдың құрылымы.

Ылди шатырлар (құламалы) - бұл шатырдың еңкею бұрышы 15 % болатын ғимараттарды атайды.

Еңісі 15% дейінгі құламалы шатырды - жайпауыт шатырлар, ал одан көбірек болса - шұғыл шатырлар д.а.

Рис. 1. Құламалы шатырдың конструктивтік элеменнтері

1.төбе шатыры; 2. бордюр; 3. вентиляциондық люк; 4.атша; 5. итарқа; 6. қосалқы элементтер; 7. контр-балка (контр-брус); 8. обрешетка крыши; 9. защитный элемент безопасности; 10. карнизный сточный желоб; 11. фриз (бордюр) стены; 12. разжело¬бок или ендова; 13. водоотводная сливная труба; 14. снегозадерживающее ограждение; 15. отду¬шины для вывода пара; 16. опорный мостик; 17. анкерная опорная пластина; 18. обвязочный элемент; 19. молниеотвод; 20. подсоедине¬ния технического оборудования из помещений; 21. воздуховод; 22. выход на крышу; 23. лежачее слуховое (чердачное) окно; 24. стоячее слуховое окно; 25. труба (дымоход печи); 26. наклонное перекрытие крыши; 27. чердачное перекрытие; 28. разделительная стена чердачного пространства; 29. теплоизоляция.

Құламалы шатырлар екі негізгі конструкциядан - тасымалдауыш және қоршаушыдан (төбелер) тұрады. Құламалы шатырлардың негізгі элементтері өзінің массасынан, қардан, жел қысымынан болатын жүктерді қабылдап, оларды қабырғалар мен жеке тіреушілерге береді.

Итарқаны (шатыр тіреуші) тіреудің әдісіне байланысты құламалы шатырдың конструкциясы 2 түрлі болады: итарқаның аспалы жүйесі мен итарқаның июлі жүйесі.

Аспалы итарқалар тек қана қарама-қарсы салмақ түсетін қабырғаларға тіреледі.

Итарқаның жоғарғы шеті бір-бірімен берілген бұрышта түйіседі. Онда Ішкі салмақ көтеретін тіреулер болмайды. Конструкцияңың осындай түрі көлденең кернету күшін туғызады да, оны қалпына келтіру үшін, итарқаны бір-бірімен көлденең тартулармен тартады. Осының нәтижесінде үшбұрыш итарқа фермасы пайда болады да, үлкен аралық болған жағдайда қосымша тартулармен жабдықталады.

Итарқаның июлі жүйесі үй ішінде салмақ көтеретін қабырға немесе бағана болғанда қолданылады. Июлі итарқалар еңкейген балкалар түрінде болады, олардың астыңғы шеті сыртқы салмақ көтеретін қабырғаларға тіреледі, ал жоғарғы шеті - атша сүлесіне (коньковый прогон) - ішкі салмақ көтеретін қабырғаларға тірелген тік тіреумен ұсталатын көлденең қырлы бөренеге тіреледі. Егер де итарқаның аралығы үлкен болса, онда конструкцияны көлбеулеп қойылған тіреуіштер (подкос) мен көледенең тартулармен (горизонтальными затяжками)толықтырады.

Мынадай шатырдың кеңістіктік жүйесі мынадан тұрады:

• итарқа аяғы - 2 тіреудегі еңкейген арқалықтар;

• мауэрлат - қабрғаның сыртқы жақтарында орналасатын және итарқа аяқтарынан түсетін күшті үлестіреді;

• атша сүле, көлденең шабақ ағаш, тіреу, көлбеулеп қойылған тіреуіштертерден тұрады - итарқа аяғынан түскен күшті тіреулерге беруге арналған;

• ригель - итарқа аяқтарын бір-бірімен байланыстырады;

• кобылка - карниздыі үстінде орналасқан итарқа аяқтарының астыңғы жағына қағылған;

• обрешетка - шатырды төсеуге арналған негіз;

Құламаның қиылысқан жеріне диагональді аяқтарды қояды, ал олардың үстіне тірелген қысқартылған итарқаларды - нарожниктар - қояды.

Итарқаның астыңғы жағын тіреу үшін салмақ көтеретін қабырғаның кеңістігінің жоғары жағына итарқалық қырлы бөрені - мауэрлатты қояды. Оны орай гидрооқшаулық қабатына қояды. Мауэрлатты қабырғаға бекіту үшін бұрандалы шпильканы қолданады. Егер қабырға дайын болған жағдайда шпилькалар орнына ұзын анкерлік бұрандаманы (болт) қолданады (250-300мм)..

Шатыр жабыны обрешетканың үстіне қаланады, көп жағдайда қырлы бөренеден құралады, олар итарқаларға көлденең жағынан қаланады - құламаның астыңғы жағына параллель қойылады.

Кей жағдайда обрешетка жаппай жазықтықты болады, фанерадан немесе басқа материалдар беттерінен құралады. Шатыр жабынының және обрешетканың астынан гидпрооқшауыш, жылуоқшауыш, буоқшауыш және шатырдың асты ішкі қаптамасы орналасады. Ішкі қаптаманың материалы ағаш, фанера, гипсокартон жіне т.б.

Шатырды орнату келесідей:

Итарқаға гидрооқшауыш пленканы немесе мембрананы жабыстырады. Сосын әрбір итарқаға контробрешетканың қырлы діңгектерін қояды, ол шатыр жылытқышының вентиляциясы үшін қолданады. Одан кейін обрешетканы және шатыр жабының орналастыру басталады. Содан кейін жабылған шатырдың астыңда итарқалардың арасына жылыоқшауышты орналастырады, конструкцияны буоқшауышпен қаптайды және ішкі қаптаманы жасайды.

верхний прогон; средний прогон; стропильная нога; чердачная балка; промежуточная балка; лежень; мауэрлат; стойка; наугольник или распорка; подкос или опора; ригель; стяжка конька; крайняя распорка

Құламалы шатырдың келесі түрлері болады:

Бірқұламалы шатыр. Өзінің салмақ көтеретін конструкциясымен әр түрлі деңгейде орналасқан сыртқы қабырғаларға тіреледі. Б.Қ шатырларды веранда мен терассаларды, қойма, шаруашылық құрылысты салғанда қолданады.

Екіқұламасы бар шатыр. Ең көп таралған классикалық конструкциялар б.т. Оны айқыш шатыр д.а. Шатырлардың аспалы итарқалы фермалар мен еңісті итарқаларлы түрлері болады.

Шатыр тәрізді төбе. Осындай шатырдың бір нүктеде қиылысатын әрбір құламасы тікбүйірлі ұшбұрыштардан тұрады.

Вальмалы шатыр. ол төртқұламалы болады: 2 құлама трапециялы болады, 2 - ұшбұрышты.

Айқышты шатыр. Үй жоспарының формасы көпбұрышты болғанда жасайды. Осындай шатырлар ішкі бұрыштары мен бүйірлері көп болады.