- •Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі
- •615.1 (075.8)
- •Мазмұны
- •1 Тарау. Жалпы фармакология...............................................................11
- •2 Тарау. Жалпы рецептура.....................................................................32
- •3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер...............48
- •4 Тарау. Эфференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер. Холинорецепторларға әсер ететін дәрілер
- •5 Тарау. Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер
- •6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсерлі дәрілер.................................137
- •7 Тарау. Наркозға арналған дәрілер. Этил спирті........................157
- •8 Тарау. Гамқ (гамма-аминомайлы қышқылы) рецепторларына
- •9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер................................................224
- •11 Тарау. Иммунотропты дәрілер..........................................................292
- •1 Тарау. Жалпы фармакология.
- •Фармакокинетикалық кезең
- •1.1.2. Дәрілердің сіңірілуі
- •1.1.3. Дәрілердің таралуы
- •1.1.4. Дәрілердің өзгеруі
- •1.1.5. Дәрілердің шығарылуы (экскреция)
- •Негізгі фармакокинетикалық өлшемдер.
- •Фармакодинамикалық кезең
- •Фармакодинамика мен фармакокинетиканың арасындағы байланыс
- •1.3.1. Сурет Дәрі мен жүктілік
- •1.4. Дәрілердің негізгі ықпалдары
- •1.5. Дәрілердің жанама әсерлерінің көрінісі
- •1.6. Фармацевтикалық кезең
- •13. “Аффинитет” – бұл:
- •15. «Биотрансформация» дегеніміз:
- •17. «А» тізіміне жататын дәрілер:
- •18. Дәріге тәуелділік – бұл:
- •19. Рецептор – бұл:
- •22. Ағзаға дәрілерді энтералді жолмен енгізу:
- •29. Фармакодинамика – бұл фармакологияның зерттейтін бөлімі:
- •30. Мутагендік – бұл фармакологияның зерттейтін бөлімі //
- •2. Тарау Жалпы рецептура
- •2.1. Қатты дәрілік түрлер
- •2.2. Жұмсақ дәрілік түрлер
- •2.3. Сұйық дәрілік түрлер.
- •2.4. Егуге арналған дәрілік түрлер
- •2.5.Аэрозоль және басқада дәрілік түрлер.
- •2. Сыртқа қолдануға арналған ұнтақтар келесі мөлшерде жазылады:
- •7. Наркотикалық және соларға теңестірілген дәрілерге рецептті жазудың ерекшеліктері:
- •8. Флакон түріндегі шығатын мөлшерленген дәріге жазылған дұрыс рецептті көрсетіңіз:
- •9. Суспензия – бұл:
- •10. Драже – бұл:
- •11. Драженің мөлшерленген түріне жазылған дұрыс рецептті көрсетіңіз:
- •12. Рецепт – бұл дәрігердің жазбаша жүгінуі:
- •І бөлім. Шеткі жүйке жүйесінің бөліміне әсер ететін дәрілер.
- •3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер
- •3.1.1. Беткейлік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (кокаин, бензокаин, тетракаин, лидокаин, бумекаин)
- •3.1.2. Инфильтрациялық жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (прокаин, лидокаин, бупивакаин, тримекаин)
- •3.1.3. Өткізгіштік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (прокаин, лидокаин, тримекаин, бупивакаин, артикаин)
- •3.1.4. Мидың өрмек қабықшасының астындағы кеңістікті жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (лидокаин, тримекаин, артикаин, бупивакаин жоғарыда 3.1.1.; 3.1.2. Және 3.1.3 қара)
- •3.1.5. Эпидуральды және каудальды жансыздандыру үшін қолданылатын
- •Дәрілер (лидокаин, бупивакаин, ропивакаин).
- •Тұтқыр, қаптағыш және сорғыш дәрілер.
- •3.2.1. Тұтқыр дәрілер
- •3.2.2. Қармаушы дәрілер
- •3.2.3. Сорғыш дәрілер
- •3.2.4. Тітіркендіргіш дәрілер
- •«Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •4.1. Антихолинэстеразды дәрілер
- •4.1.1 Кесте. Антихолинэстеразды дәрілермен жедел улану (прозерин, фоқ).
- •4.2. М-холиномиметиктер
- •4.3. Н-холиномиметиктер
- •4.4. М-холинотежегіштер
- •4.5. Ганглиотежегіштер
- •4.6. Миорелаксанттар
- •«Холинорецепторларға әсер ететін заттар» тақырыбы бойынша тестілік тапсырмалар.
- •14. Ганглиотежегіштерге жатады:
- •5.1. Адреномиметиктер
- •5.1.1. Α - және β – адреномиметиктер
- •5.1.2. Α - адреномиметиктер
- •5.1.3. Β – адреномиметиктер
- •5.2. Адренотежегіштер
- •5.2.1. Α - адренотежегіштер
- •5.2.2. Β – адренотежегіштер
- •Симпатомиметикалық және симпатолитикалық дәрілер
- •Симпатомиметикалық дәрілер
- •5.3.2. Симпатолитикалық дәрілер
- •«Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тест сұрақтары.
- •Іі бөлім. Орталық жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілер
- •6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсері дәрілер (дофаминді, серотонинді және пкринергиялық рецепторлар)
- •6.1. Дофаминергиялық дәрілер
- •6.2. Серотонинергиялық дәрілер
- •6.3. Пуринергиялық дәрілер
- •1. Бас ми қабығына айқын қоздырушы әсер береді:
- •7.1.1. Тыныс арқылы берілетін наркозды дәрілер
- •7.1.2 Тыныс арқылы берілмейтін наркозды дәрілер
- •7.2. Этил спирті
- •«Наркозға арналған заттар мен этил спирті» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •8.1.Ұйықтататын дәрілер
- •8.1.1. Гамқ (бензодиазепиндерге ұқсас болып келеді) рецепторларының агонисттері
- •8.1.2. Наркотикалық типті әсері бар ұйықтататын дәрілер
- •8.1.3. Әр түрлі топтағы ұйықтататын дәрілер
- •8.2. Қояншыққа қарсы дәрілер
- •8.2.1.Үлкен тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
- •8.2.2. Кіші тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
- •8.2.3. Психомоторлы эквивалент кезінде қолданылатын дәрілер
- •8.2.4. Миаклонуста қолданылатын дәрілер
- •8.2.5. Қояншық статусын шеттетуде қолданылатын дәрілер
- •8. 3. Паркинсонизмге қарсы дәрілер
- •8.3.1. Холинергиялық дәрілер
- •8.3.2. Дофаминергиялық дәрілер
- •«Гамқ-рецепторларына әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер
- •Ағзадағы ауыруды жалпыландыратын және басатын механиз
- •9.1. Орталыққа әсер ететін наркотикалық (опиоидтық) ауыруды басатын дәрілер
- •9.1.1. Опиоидты рецепторлардың (табиғи анальгетиктер) толық агонисттері
- •9.1.2. Опиоидты рецепторлардың – (жасанды анальгетиктер) толық агонисттері
- •9.1.3. Опиоидты рецепторлардың жартылай агонисттері мен агонист-антагонисттері
- •9.1.4. Наркотикалық ауыруды басатындардың антагонистері
- •9.2. Орталыққа әсері ететін наркотикалық емес ауыруды басатын дәрілер
- •9.2.1. Қызуды және ауырсынуды басатын ықпал әсері бар дәрілер
- •9.2.2. Ауырсынуды басатын ықпал әсері бар әртүрлі топтағы дәрілер
- •9.2.3. Әсер ету механизмі аралас ауыруды басатын дәрілер
- •9.3. Шетке әсер ететін ауыруды басатын дәрілер (стероидты емес қабынуға қарсы дәрілер)
- •Ііі бөлім. Қабынуды тежейтін және иммундық үрдістерге әсер ететін дәрілер
- •10 Тарау. Қабынуға қарсы дәрілер
- •10.1. Стероидты қабынуға қарсы дәрілер
- •10.1.1. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының табиғи гормондары
- •10.1.2. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының жасанды гормондары
- •10.1.3. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының фтордан тұратын гормондары
- •10.1.4. Ингаляциялық жолмен қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
- •10.1.5. Жергілікті қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
- •10.2.1. Стероидты емес қабынуға қарсы қышқылдар тобының дәрілері
- •10.2.1.1 Салицил қышқылының туындысы
- •10.2.1 Пиразолидин туындысы
- •10.2.1.3. Индол сірке қышқылының туындысы
- •10.2.1.4. Фенил сірке қышқылының туындысы
- •10.2.1.5. Оксикам туындысы
- •10.2.1.6. Пропион қышқылының туындысы
- •10.2.2. Стреоидты емес қабынуға қарсы – қышқылдық емес топтар
- •10.2.2.1 Алканон туындысы
- •10.2.2.2. Сульфонамид туындысы
- •10.3. Әртүрлі топтардағы қабынуға қарсы дәрілер
- •10.3.1. Алтын препараттары
- •10.3.2. Жиынақ түзеуші қосылыстар
- •10.3.3. Безгекке қарсы дәрілер Хлорохин, гидроксихлорохин (Безгекке қарсы дәрілер 2-ші бөлімді қара)
- •11.1. Иммуносупрессорлы дәрілер
- •11.1.1. Цитостатикалық дәрілер
- •11.1.2. Глюкокортикоидтар
- •Антибиотиктер
- •Антиденелер препараттары
- •Иммунды белсендіруші дәрілер
- •11.2.1. Эндогенді жолмен алынған полипептидтер және олардың үйлестері
- •11.2.2. Жасанды препараттар
- •Микробтардан алынған препараттар және олардың үйлестері
- •Интерферондар (ифн)
- •Интерферонның индукторлары (интерфероногендер)
- •Интерлейкиндер
- •11.2.7. Иммуноглобулин препараттары
- •11.3. Аллергияға қарсы дәрілер
- •11.3.1. Гистаминге қарсы дәрілер
- •11.3.2. Мес жасушасының түйіршіксізденуіне кедергі жасайтын дәрілер
- •11.3.3. Глюкокортикоидтар (10.1. Стероидты қабынуға қарсы қолданылатын дәрілер тақырыбын қарау)
- •11.3.4. Симптоматикалық аллергияға қарсы қолданылатын дәрілер
- •«Иммунотропты дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •Пәндік көрсеткіш
- •Е ж з
10.2.2. Стреоидты емес қабынуға қарсы – қышқылдық емес топтар
10.2.2.1 Алканон туындысы
Набуметон (Nabumetonum), релафен. Набуметон – қабынуға қарсы, ауыруды басатын, қызбаны түсіруші. Әсер ету механизімі циклооксигеназаны тежеуімен байланысты, ол арахидон қышқылының метаболизмінің бұзылуына және ПГ, тромбоксан шоғырымын төмендетеді. Қабыну ошағында экссудативті және пролиферативті үрдістерді басады, брадикининдер мен гистаминдердің шоғырымын төмендетеді, сонымен қатар ауыру рецепторларының сезімталдық шегін жоғарылатады. Гипотермиялық әсері ликворда және гипоталамиялық аймақта пирогенді шоғырымның төмендеуімен және жылу беруінің жоғарылауымен байланысты.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Остеоартрит, ревмотоидті артрит және басқа да ревмотоидты аурулар. Ішке қабылдау мөлшері 1000-2000 мг 1-2 реттен тәулігіне.
Кері көрсеткіштері. Жоғары сезімталдық, он екі елі ішек және асқазанның ойық жарасы, бронх демікпесі, мұрын полипозы, жүрек жетіспеушілігі, шеткі ісінулер, бауыр-бүйрек жетіспеушілігі, гемофилия, гипокоагуляциялық жағдайлар.
Жанама әсері. Басқа да СЕҚҚД ұқсас.
Шығарылу түрі. 500, 750 және 1000 мг таблеткаларда N.20, 100.
10.2.2.2. Сульфонамид туындысы
Нимесулид (Nimesulidum), апонил, найз, нимесил. Нимесулид - циклооксигеназа-2 (ЦОГ-2) - ферментінің талдамды бәсекелестік баяулатқышы болып табылады, простогландиндердің, ісіну, қабыну және ауыру медиаторының синтезіне қатысады. Қабынуға қарсы, ауыруды басатын және қызбаны түсіретін әсер көрсетеді. Қабыну ошағында, сол сияқты ноцицептивті жүйенің өрлеуші жолында, жұлын миының ауыру импульстарын өткізуі бойынша простагландин Е2–нің түзілуін қайтымды баяулатады.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Ревматоидты артрит, бурситтер, ауыру мен қабыну үрдістері – операциядан кейінгі кезеңдегі жарақаттар мен гинекологиялық ауруларда. Ішке қабылдауға арналған мөлшері тамақтан кейін 100-200мг 1-2 реттен тәулігіне, трансдермальды гельден 1% терінің ауырған аймағына 2-3 реттен тәулігіне.
Кері көрсеткіштері. Басқа да СЕҚҚД ұқсас, сонымен қатар жүктілік, емшекпен емізу кезінде, 14 жасқа дейінгі балаларға.
Жанама әсері. Басқа да СЕҚҚД ұқсас, бірақ кейде диспепсиялық бұзылыстар байқалады.
Шығарылу түрі. 50, 100 және 200 мг таблеткалар N.10, 20, 30, 100; гранула (суспензияға арналған ерітінді) 2 г (100 мг) N.30 ішке қолдануға арналған пакетте; 1% 30 және 60 мл ішке қолдануға арналған флакондағы ерітінді және 5% – 30 мл ерітінді; 1% 10, 20 және 30 г тубадағы трансдермальды гель.
Целекоксиб (Celecoxibum), целебрекс. Целококсиб – қабынуға қарсы, ауыруды басатын, қызуды түсіруші дәрі. ЦОГ-2–ні талдамды баяулатады және қабынуға дейінгі простагландин ПГ түзілуін тежейді. Терапиялық шоғырымы ЦОГ-1–ді баяулатады.
Қолдану көрсеткіші мен мөлшерлеуі. Ревматоидты артрит, остеоартрит. Ішке қабылдауға арналған мөлшері 100-200мг тәулігіне 1-2 реттен.
Кері көрсеткіштері. Басқа да СЕҚҚД сияқты.
Жанама әсері. Басқа да СЕҚҚД ұқсас, бірақ сирек диспепсиялық бұзылыстар байқалады, ұзақ және үлкен мөлшерде қабылдағанда асқазан-ішек жолының шырышты қабығының жаралануы мүмкін.
Шығарылу түрі. 100 және 200 мг капсулада N.10, 20.
Рофекоксиб (Rofecoxibum), виокс. Рофекоксиб – қабынуға қарсы, ауыруды басатын, қызуды түсіретін дәрі. ЦОГ-2-ні жоғары өзіндік баяулайды, қабынуға дейінгі простагландиннің өндірілуін төмендетеді. Тераптиялық шоғырымда адамда ЦОГ-1-дің белсенділігіне әсер етпейді.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Остеоартрит, ауыру синдромы, аменорея. Ішке қабылдау үшін мөлшері күніне 1 реттен 12,5 % мг қабылдайды.
Кері көрсеткіштері. Жүктілік, емшекпен емізу кезінде.
Жанама әсері. Басқа да СЕҚҚД сияқты, бірақ сирек.
Шығарылу түрі. 12,5 және 25 мг таблеткалар N. 7, 14, 28; 0,25 және 0,5% 150 мл флакондағы суспензия ішке қолдануға арналған.