- •Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі
- •615.1 (075.8)
- •Мазмұны
- •1 Тарау. Жалпы фармакология...............................................................11
- •2 Тарау. Жалпы рецептура.....................................................................32
- •3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер...............48
- •4 Тарау. Эфференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер. Холинорецепторларға әсер ететін дәрілер
- •5 Тарау. Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер
- •6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсерлі дәрілер.................................137
- •7 Тарау. Наркозға арналған дәрілер. Этил спирті........................157
- •8 Тарау. Гамқ (гамма-аминомайлы қышқылы) рецепторларына
- •9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер................................................224
- •11 Тарау. Иммунотропты дәрілер..........................................................292
- •1 Тарау. Жалпы фармакология.
- •Фармакокинетикалық кезең
- •1.1.2. Дәрілердің сіңірілуі
- •1.1.3. Дәрілердің таралуы
- •1.1.4. Дәрілердің өзгеруі
- •1.1.5. Дәрілердің шығарылуы (экскреция)
- •Негізгі фармакокинетикалық өлшемдер.
- •Фармакодинамикалық кезең
- •Фармакодинамика мен фармакокинетиканың арасындағы байланыс
- •1.3.1. Сурет Дәрі мен жүктілік
- •1.4. Дәрілердің негізгі ықпалдары
- •1.5. Дәрілердің жанама әсерлерінің көрінісі
- •1.6. Фармацевтикалық кезең
- •13. “Аффинитет” – бұл:
- •15. «Биотрансформация» дегеніміз:
- •17. «А» тізіміне жататын дәрілер:
- •18. Дәріге тәуелділік – бұл:
- •19. Рецептор – бұл:
- •22. Ағзаға дәрілерді энтералді жолмен енгізу:
- •29. Фармакодинамика – бұл фармакологияның зерттейтін бөлімі:
- •30. Мутагендік – бұл фармакологияның зерттейтін бөлімі //
- •2. Тарау Жалпы рецептура
- •2.1. Қатты дәрілік түрлер
- •2.2. Жұмсақ дәрілік түрлер
- •2.3. Сұйық дәрілік түрлер.
- •2.4. Егуге арналған дәрілік түрлер
- •2.5.Аэрозоль және басқада дәрілік түрлер.
- •2. Сыртқа қолдануға арналған ұнтақтар келесі мөлшерде жазылады:
- •7. Наркотикалық және соларға теңестірілген дәрілерге рецептті жазудың ерекшеліктері:
- •8. Флакон түріндегі шығатын мөлшерленген дәріге жазылған дұрыс рецептті көрсетіңіз:
- •9. Суспензия – бұл:
- •10. Драже – бұл:
- •11. Драженің мөлшерленген түріне жазылған дұрыс рецептті көрсетіңіз:
- •12. Рецепт – бұл дәрігердің жазбаша жүгінуі:
- •І бөлім. Шеткі жүйке жүйесінің бөліміне әсер ететін дәрілер.
- •3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер
- •3.1.1. Беткейлік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (кокаин, бензокаин, тетракаин, лидокаин, бумекаин)
- •3.1.2. Инфильтрациялық жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (прокаин, лидокаин, бупивакаин, тримекаин)
- •3.1.3. Өткізгіштік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (прокаин, лидокаин, тримекаин, бупивакаин, артикаин)
- •3.1.4. Мидың өрмек қабықшасының астындағы кеңістікті жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (лидокаин, тримекаин, артикаин, бупивакаин жоғарыда 3.1.1.; 3.1.2. Және 3.1.3 қара)
- •3.1.5. Эпидуральды және каудальды жансыздандыру үшін қолданылатын
- •Дәрілер (лидокаин, бупивакаин, ропивакаин).
- •Тұтқыр, қаптағыш және сорғыш дәрілер.
- •3.2.1. Тұтқыр дәрілер
- •3.2.2. Қармаушы дәрілер
- •3.2.3. Сорғыш дәрілер
- •3.2.4. Тітіркендіргіш дәрілер
- •«Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •4.1. Антихолинэстеразды дәрілер
- •4.1.1 Кесте. Антихолинэстеразды дәрілермен жедел улану (прозерин, фоқ).
- •4.2. М-холиномиметиктер
- •4.3. Н-холиномиметиктер
- •4.4. М-холинотежегіштер
- •4.5. Ганглиотежегіштер
- •4.6. Миорелаксанттар
- •«Холинорецепторларға әсер ететін заттар» тақырыбы бойынша тестілік тапсырмалар.
- •14. Ганглиотежегіштерге жатады:
- •5.1. Адреномиметиктер
- •5.1.1. Α - және β – адреномиметиктер
- •5.1.2. Α - адреномиметиктер
- •5.1.3. Β – адреномиметиктер
- •5.2. Адренотежегіштер
- •5.2.1. Α - адренотежегіштер
- •5.2.2. Β – адренотежегіштер
- •Симпатомиметикалық және симпатолитикалық дәрілер
- •Симпатомиметикалық дәрілер
- •5.3.2. Симпатолитикалық дәрілер
- •«Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тест сұрақтары.
- •Іі бөлім. Орталық жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілер
- •6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсері дәрілер (дофаминді, серотонинді және пкринергиялық рецепторлар)
- •6.1. Дофаминергиялық дәрілер
- •6.2. Серотонинергиялық дәрілер
- •6.3. Пуринергиялық дәрілер
- •1. Бас ми қабығына айқын қоздырушы әсер береді:
- •7.1.1. Тыныс арқылы берілетін наркозды дәрілер
- •7.1.2 Тыныс арқылы берілмейтін наркозды дәрілер
- •7.2. Этил спирті
- •«Наркозға арналған заттар мен этил спирті» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •8.1.Ұйықтататын дәрілер
- •8.1.1. Гамқ (бензодиазепиндерге ұқсас болып келеді) рецепторларының агонисттері
- •8.1.2. Наркотикалық типті әсері бар ұйықтататын дәрілер
- •8.1.3. Әр түрлі топтағы ұйықтататын дәрілер
- •8.2. Қояншыққа қарсы дәрілер
- •8.2.1.Үлкен тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
- •8.2.2. Кіші тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
- •8.2.3. Психомоторлы эквивалент кезінде қолданылатын дәрілер
- •8.2.4. Миаклонуста қолданылатын дәрілер
- •8.2.5. Қояншық статусын шеттетуде қолданылатын дәрілер
- •8. 3. Паркинсонизмге қарсы дәрілер
- •8.3.1. Холинергиялық дәрілер
- •8.3.2. Дофаминергиялық дәрілер
- •«Гамқ-рецепторларына әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер
- •Ағзадағы ауыруды жалпыландыратын және басатын механиз
- •9.1. Орталыққа әсер ететін наркотикалық (опиоидтық) ауыруды басатын дәрілер
- •9.1.1. Опиоидты рецепторлардың (табиғи анальгетиктер) толық агонисттері
- •9.1.2. Опиоидты рецепторлардың – (жасанды анальгетиктер) толық агонисттері
- •9.1.3. Опиоидты рецепторлардың жартылай агонисттері мен агонист-антагонисттері
- •9.1.4. Наркотикалық ауыруды басатындардың антагонистері
- •9.2. Орталыққа әсері ететін наркотикалық емес ауыруды басатын дәрілер
- •9.2.1. Қызуды және ауырсынуды басатын ықпал әсері бар дәрілер
- •9.2.2. Ауырсынуды басатын ықпал әсері бар әртүрлі топтағы дәрілер
- •9.2.3. Әсер ету механизмі аралас ауыруды басатын дәрілер
- •9.3. Шетке әсер ететін ауыруды басатын дәрілер (стероидты емес қабынуға қарсы дәрілер)
- •Ііі бөлім. Қабынуды тежейтін және иммундық үрдістерге әсер ететін дәрілер
- •10 Тарау. Қабынуға қарсы дәрілер
- •10.1. Стероидты қабынуға қарсы дәрілер
- •10.1.1. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының табиғи гормондары
- •10.1.2. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының жасанды гормондары
- •10.1.3. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының фтордан тұратын гормондары
- •10.1.4. Ингаляциялық жолмен қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
- •10.1.5. Жергілікті қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
- •10.2.1. Стероидты емес қабынуға қарсы қышқылдар тобының дәрілері
- •10.2.1.1 Салицил қышқылының туындысы
- •10.2.1 Пиразолидин туындысы
- •10.2.1.3. Индол сірке қышқылының туындысы
- •10.2.1.4. Фенил сірке қышқылының туындысы
- •10.2.1.5. Оксикам туындысы
- •10.2.1.6. Пропион қышқылының туындысы
- •10.2.2. Стреоидты емес қабынуға қарсы – қышқылдық емес топтар
- •10.2.2.1 Алканон туындысы
- •10.2.2.2. Сульфонамид туындысы
- •10.3. Әртүрлі топтардағы қабынуға қарсы дәрілер
- •10.3.1. Алтын препараттары
- •10.3.2. Жиынақ түзеуші қосылыстар
- •10.3.3. Безгекке қарсы дәрілер Хлорохин, гидроксихлорохин (Безгекке қарсы дәрілер 2-ші бөлімді қара)
- •11.1. Иммуносупрессорлы дәрілер
- •11.1.1. Цитостатикалық дәрілер
- •11.1.2. Глюкокортикоидтар
- •Антибиотиктер
- •Антиденелер препараттары
- •Иммунды белсендіруші дәрілер
- •11.2.1. Эндогенді жолмен алынған полипептидтер және олардың үйлестері
- •11.2.2. Жасанды препараттар
- •Микробтардан алынған препараттар және олардың үйлестері
- •Интерферондар (ифн)
- •Интерферонның индукторлары (интерфероногендер)
- •Интерлейкиндер
- •11.2.7. Иммуноглобулин препараттары
- •11.3. Аллергияға қарсы дәрілер
- •11.3.1. Гистаминге қарсы дәрілер
- •11.3.2. Мес жасушасының түйіршіксізденуіне кедергі жасайтын дәрілер
- •11.3.3. Глюкокортикоидтар (10.1. Стероидты қабынуға қарсы қолданылатын дәрілер тақырыбын қарау)
- •11.3.4. Симптоматикалық аллергияға қарсы қолданылатын дәрілер
- •«Иммунотропты дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •Пәндік көрсеткіш
- •Е ж з
«Иммунотропты дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
1. Иммунодепрессант- пептидті антибиотик:
а/ циклофосфан;
б/ азатиопрорин;
в/ актиномицин;
г/ циклоспорин;
д/ метотрексат.
***
2. Иммунды белсендіруші дәрілерді белгілеңіз:
а/ преднизалон;
б/ интерферон;
в/ циклоспроин;
г/ такролимус;
д/ даклизумаб.
***
3. Гипотоксиннің бәсекелестік антогонисті – иммунодепрессант:
а/ тималин;
б/ иммунофан;
в/ тактивин;
г/ азатиоприн;
д/ левамизол.
***
4. Антибиотик күшті әсер ететін иммуносупрессивті препарат болып табылады:
а/ циклоспорин;
б/ ронколейкин;
в/ тилорон;
г/ ликопид;
д/ продигиозан.
***
5. Табиғи макролидтер тобына жататын иммунодепрессивті препарат:
а/ азатиоприн;
б/ актиномицин;
в/ левамизол;
г/ циклоспорин;
д/ такролимус.
***
6. Моноклональды антиденелердің иммунодепрессивті препарат ИЛ-2
рецепторларына:
а/ метотрексат;
б/ азатиоприн;
в/ левамизол;
г/ даклизумаб;
д/ тактивин.
***
7. Ірі қара малдың айырша безінің полипептидті фракциясының
Иммуно түрлендіруші дәрісі:
а/ левамизол;
б/ тималин;
в/ циклоспорин;
г/ ронколейкин;
д/ тилорон.
***
8. Олигопептидті иммуномодулятор-синтетикалық гексапептид:
а/ иммунофан;
б/ актиномицин;
в/ левамизол;
г/ такролимус;
д/ даклизумаб.
***
9. Иммуномодулятор қасиетіне ие, құрттарға қарсы дәрі:
а/ продигиозан;
б/ тималин;
а/ левамизол;
г/ ликопид;
д/ тактивин.
***
10. Бактериалды тегі бар, иммуномодуляторлық препарат:
а/ актиномицин;
б/ ронколейкин;
в/ ликопид;
г/ азатиоприн;
д/ бронхомунал.
***
11. Н1-гистаминді рецепторларды тежейтін препараттар:
а) Хлоропирамин, клемастин
б) Циметидин, гистамин
в) Эпинефрин, теофиллин
г) Лоратадин, ранитидин
д) Пометазин, кетотифен
***
12. Аллергияға қарсы заттардың қолдану корсеткіштері:
а) ревматизм, ревматоидты артрит;
б) ревматоидты артрит, жүйелі қызыл жегі;
в) асқазан және он екі елі ішектердің ойық жара ауруы;
г) есекжем, Квинке ісінуі, аллергиялық ринит;
д) эзофагит, ревматоидты артрит;
***
13. Аллергияға қарсы заттарды қолдануға қарсы көрсеткіштер:
а) жүктілік (алғашқы үш айында), көлік жүргізушілерге;
б) нейродермит, ангионевротикалық ісіну;
в) бронх демікпесі, есекжем;
г) аутоиммунды аурулар;
д) жүрек және бауыр аурулары;
***
14. Жедел типті аллергиялық реакцияларды емдеуде қолданады:
а) миотропты әсері бар бронхолитиктер;
б) теофиллин, ацетилсалицил қышқылы;
в) мебгидролин, цетиризин;
г) эпинефрин, кромогликат натрий;
д) кетотифен, прометазин;
***
15. Анафилактикалық шок кезінде қолданылатын препаратты атаңыз:
а) дифенгидрамин, хлоропирамин
б) преднизолон, эпинефрин
в) маинофиллин, квифенадин
г) натрий недокромил, теофиллин
д) дифенгидрамин, ацетилсалицил қышқылы
***
16. Гистаминді Н1-рецепторларға әсерімен байланысты туындайтын ықпалдар:
а) асқазан безінің секрециясының белсенділігінің төмендеуі;
б) қызбаны түсіруі, ОЖЖ-нің тежелуі;
в) иммуно белсендіруші;
г) тегіс салалы бұлшық еттерінің тонусының төмендеуі;
д) тамырлар өткізгіштігінің төмендеуі, ауырсыну, гиперемияның азаюы;
***
17. Н1-гистаминді рецепторлардың тежегіштерін көрсетіңіз:
а) триамцинолон, гидрокортизон;
б) кормогликат натрий, преднизолон;
в) хлоропирамин, дифенгидрамин;
г) дексаметазон, мебгидролин;
д) аминофиллин, лоратадин;
***
18. Антигистаминдік заттарды қолданады:
а) гипертониялық ауру кезінде;
б) аллергиялық аурулар кезінде;
в) миастения;
г) глаукома;
д) стенокардия;
***
19. Н2 – тежегіштер (гистаминді рецепторлардың тежегіштері):
а) фамотидин;
б) дифенгидрамин
в) мебгидролин;
г) стемизол
д) квифенадин;
***
20. Аллергияға қарсы және мембрананы тұрақтандыратын препаратты көрсетіңіз:
а) лоратадин
б) цетиризин
в) астемизол
г) прометазин
д) кромогликат натрий;
Тесттік тапсырмалар үшін жауап эталондары
1. «Жалпы фармакология» тақырыбы бойынша тест тапсырмалары: 1 – в; 2 – а; 3 – д; 4 – б; 5 – а; 6 – б; 7 – в; 8 – в; 9 – а; 10 – г; 11 – г; 12 – а; 13 – в; 14 - д; 15 – а; 16 – в; 17 – г; 18 – б; 19 – в; 20 – д; 21 – д; 22 – д; 23 – б; 24 – в; 25 – в; 26 – г; 27 – а; 28 – б; 29 – б; 30 – г.
2. «Жалпы рецептура» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар. 1 – в; 2 – г; 3 – б; 4 – г; 5 – а; 6 – д; 7 – б; 8 – в; 9 – в; 10 – а; 11 – в; 12 – д; 13 – д; 14 – б; 15 – г; 16 – а; 17 – б; 18 – в; 19 – а; 20 –г
3. «Афферерттік иннервацияға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар: 1 – в; 2 – г; 3 – б; 4 – г; 5 – а; 6 – д; 7 – а; 8 – в; 9 – б; 10 – а; 11 – в; 12 – д; 13 – д; 14 – д; 15 – в; 16 – а; 17 – в; 18 – б; 19 – а; 20 – в.
4. «Холинорецепорларға әсер ететін заттар» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар: 1 – г; 2 – в; 3 – в; 4 – б; 5 – а; 6 – в; 7 – д; 8 – а; 9 – в; 10 – а; 11 – в; 12 – г; 13 – а; 14 – б; 15 – а; 16 – а; 17 – в; 18 – д; 19 – г; 20 – д; 21 – в; 22 – б; 23 – г; 24 – д; 25 – г; 26 – в; 27 – б; 28 – а; 29 – а; 30 – в; 31 – б; 32 – г; 33 – д; 34 – г; 35 – в.
5. «Адренорецепторларға әсер ететін заттар» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар: 1 – а; 2 – б; 3 – в; 4 – а; 5 – а; 6 – д; 7 – г; 8 – б; 9 – в; 10 – в; 11 – д; 12 – г; 13 – а; 14 – д; 15 – а; 16 – в; 17 – б; 18 – г; 19 – а; 20 – д; 21 – д; 22 – г; 23 – а; 24 – в; 25 – б.
6. «Жалпы медиаторға әсер ететін заттар» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар: 1 - г; 2 - в; 3 - д; 4 - б; 5 - а; 6 - б; 7 - г; 8 - а; 9 - г; 10 - в; 11 - б; 12 - д; 13 - а; 14 - в; 15 - б; 16 - а; 17 - г; 18 - в; 19 - д; 20 - а; 21 - б; 22 - д; 23 - г; 24 - в; 25 - б.
7. «Наркозға арналған және этил спирті» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар: 1 - б; 2 - д; 3 - б; 4 - г; 5 - в; 6 - а; 7 - д; 8 - в; 9 - г; 10 - б; 11 - б; 12 - а;13 - б; 14 - в; 15 - а; 16 - г; 17 - в; 18 - б; 19 - д; 20 - а.
8. «ГАМК- рецепторына әсер ететін заттар» тақырыбы бойынша тестік тапсырма: 1 - г; 2 - г; 3 - а; 4 - в; 5 - д; 6 - б; 7 - в; 8 - а; 9 - б; 10 - в; 11 - г; 12 - д; 13 - б; 14 - а; 15 - б; 16 - г; 17 - в; 18 - д; 19 - б; 20 - в.
9. «Анальгетикалық заттар» тақырыбы бойынша тестік тапсырма: 1 - б; 2 - а; 3 - г; 4 - б; 5 - в; 6 - д; 7 - а; 8 - д; 9 - б; 10 - г; 11 - а; 12 - б; 13 - д; 14 - б; 15 - в; 16 - д; 17 - а; 18 - б; 19 - в; 20 - г.
10. «Қабынуға қарсы заттар» тақырыбы бойынша тестік тапсырма: 1 - в; 2 - а; 3 - г; 4 - в; 5 - д; 6 - а; 7 - в; 8 - б; 9 - д; 10 - а; 11 - в; 12 - а; 13 - б; 14 - г; 15 - в; 16 - б; 17 - д; 18 - а; 19 - в; 20 - г; 21 - в; 22 - а; 23 - д; 24 - б; 25 - г.
11. «Иммундық үрдіске әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырма: 1 - в; 2 - б; 3 - г; 4 - а; 5 - д; 6 - г; 7 - б; 8 - а; 9 - в; 10 - д; 11 - а; 12 - г; 13 - а; 14 - г; 15 - б; 16 - д; 17 - в; 18 - б; 19 - а; 20 - д.
Әдебиеттер:
1. И.В.Виноградов, А.И.Шевченко, Е.В.Шурыгина. Общая рецептура. Петрозаводск. 2001, 46с.
2. П.Х.Попандопуло. Общая рецептура. Шемкент. 2001. С 160.
3. Справочник Видаль: Лекарственные препараты в Казахстане. – 6-е изд. М.:
Астра Фарм Сервис, 2009.
Формулярный справочник лекарственных средств. Астана. 2008.
Федеральное руководство по использованию лекарственных средств (формулярная система). Выпуск 1Х. – М.: Эхо, 2008.
Фармакология. Под редакций профессора Р.Н.Аляутдина. – 4-е изд. М.: ГЭОТАР-Медиа, 2008.
Машковский М.Д. Лекарственные средства. – 15-е изд. М.: Новая Волна, 2006.
Южаков С.Д. Лекарственные средства: полный словарь-справочник. М.:Эксмо, 2010г.