- •Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі
- •615.1 (075.8)
- •Мазмұны
- •1 Тарау. Жалпы фармакология...............................................................11
- •2 Тарау. Жалпы рецептура.....................................................................32
- •3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер...............48
- •4 Тарау. Эфференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер. Холинорецепторларға әсер ететін дәрілер
- •5 Тарау. Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер
- •6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсерлі дәрілер.................................137
- •7 Тарау. Наркозға арналған дәрілер. Этил спирті........................157
- •8 Тарау. Гамқ (гамма-аминомайлы қышқылы) рецепторларына
- •9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер................................................224
- •11 Тарау. Иммунотропты дәрілер..........................................................292
- •1 Тарау. Жалпы фармакология.
- •Фармакокинетикалық кезең
- •1.1.2. Дәрілердің сіңірілуі
- •1.1.3. Дәрілердің таралуы
- •1.1.4. Дәрілердің өзгеруі
- •1.1.5. Дәрілердің шығарылуы (экскреция)
- •Негізгі фармакокинетикалық өлшемдер.
- •Фармакодинамикалық кезең
- •Фармакодинамика мен фармакокинетиканың арасындағы байланыс
- •1.3.1. Сурет Дәрі мен жүктілік
- •1.4. Дәрілердің негізгі ықпалдары
- •1.5. Дәрілердің жанама әсерлерінің көрінісі
- •1.6. Фармацевтикалық кезең
- •13. “Аффинитет” – бұл:
- •15. «Биотрансформация» дегеніміз:
- •17. «А» тізіміне жататын дәрілер:
- •18. Дәріге тәуелділік – бұл:
- •19. Рецептор – бұл:
- •22. Ағзаға дәрілерді энтералді жолмен енгізу:
- •29. Фармакодинамика – бұл фармакологияның зерттейтін бөлімі:
- •30. Мутагендік – бұл фармакологияның зерттейтін бөлімі //
- •2. Тарау Жалпы рецептура
- •2.1. Қатты дәрілік түрлер
- •2.2. Жұмсақ дәрілік түрлер
- •2.3. Сұйық дәрілік түрлер.
- •2.4. Егуге арналған дәрілік түрлер
- •2.5.Аэрозоль және басқада дәрілік түрлер.
- •2. Сыртқа қолдануға арналған ұнтақтар келесі мөлшерде жазылады:
- •7. Наркотикалық және соларға теңестірілген дәрілерге рецептті жазудың ерекшеліктері:
- •8. Флакон түріндегі шығатын мөлшерленген дәріге жазылған дұрыс рецептті көрсетіңіз:
- •9. Суспензия – бұл:
- •10. Драже – бұл:
- •11. Драженің мөлшерленген түріне жазылған дұрыс рецептті көрсетіңіз:
- •12. Рецепт – бұл дәрігердің жазбаша жүгінуі:
- •І бөлім. Шеткі жүйке жүйесінің бөліміне әсер ететін дәрілер.
- •3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер
- •3.1.1. Беткейлік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (кокаин, бензокаин, тетракаин, лидокаин, бумекаин)
- •3.1.2. Инфильтрациялық жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (прокаин, лидокаин, бупивакаин, тримекаин)
- •3.1.3. Өткізгіштік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (прокаин, лидокаин, тримекаин, бупивакаин, артикаин)
- •3.1.4. Мидың өрмек қабықшасының астындағы кеңістікті жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер (лидокаин, тримекаин, артикаин, бупивакаин жоғарыда 3.1.1.; 3.1.2. Және 3.1.3 қара)
- •3.1.5. Эпидуральды және каудальды жансыздандыру үшін қолданылатын
- •Дәрілер (лидокаин, бупивакаин, ропивакаин).
- •Тұтқыр, қаптағыш және сорғыш дәрілер.
- •3.2.1. Тұтқыр дәрілер
- •3.2.2. Қармаушы дәрілер
- •3.2.3. Сорғыш дәрілер
- •3.2.4. Тітіркендіргіш дәрілер
- •«Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •4.1. Антихолинэстеразды дәрілер
- •4.1.1 Кесте. Антихолинэстеразды дәрілермен жедел улану (прозерин, фоқ).
- •4.2. М-холиномиметиктер
- •4.3. Н-холиномиметиктер
- •4.4. М-холинотежегіштер
- •4.5. Ганглиотежегіштер
- •4.6. Миорелаксанттар
- •«Холинорецепторларға әсер ететін заттар» тақырыбы бойынша тестілік тапсырмалар.
- •14. Ганглиотежегіштерге жатады:
- •5.1. Адреномиметиктер
- •5.1.1. Α - және β – адреномиметиктер
- •5.1.2. Α - адреномиметиктер
- •5.1.3. Β – адреномиметиктер
- •5.2. Адренотежегіштер
- •5.2.1. Α - адренотежегіштер
- •5.2.2. Β – адренотежегіштер
- •Симпатомиметикалық және симпатолитикалық дәрілер
- •Симпатомиметикалық дәрілер
- •5.3.2. Симпатолитикалық дәрілер
- •«Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тест сұрақтары.
- •Іі бөлім. Орталық жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілер
- •6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсері дәрілер (дофаминді, серотонинді және пкринергиялық рецепторлар)
- •6.1. Дофаминергиялық дәрілер
- •6.2. Серотонинергиялық дәрілер
- •6.3. Пуринергиялық дәрілер
- •1. Бас ми қабығына айқын қоздырушы әсер береді:
- •7.1.1. Тыныс арқылы берілетін наркозды дәрілер
- •7.1.2 Тыныс арқылы берілмейтін наркозды дәрілер
- •7.2. Этил спирті
- •«Наркозға арналған заттар мен этил спирті» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •8.1.Ұйықтататын дәрілер
- •8.1.1. Гамқ (бензодиазепиндерге ұқсас болып келеді) рецепторларының агонисттері
- •8.1.2. Наркотикалық типті әсері бар ұйықтататын дәрілер
- •8.1.3. Әр түрлі топтағы ұйықтататын дәрілер
- •8.2. Қояншыққа қарсы дәрілер
- •8.2.1.Үлкен тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
- •8.2.2. Кіші тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер
- •8.2.3. Психомоторлы эквивалент кезінде қолданылатын дәрілер
- •8.2.4. Миаклонуста қолданылатын дәрілер
- •8.2.5. Қояншық статусын шеттетуде қолданылатын дәрілер
- •8. 3. Паркинсонизмге қарсы дәрілер
- •8.3.1. Холинергиялық дәрілер
- •8.3.2. Дофаминергиялық дәрілер
- •«Гамқ-рецепторларына әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер
- •Ағзадағы ауыруды жалпыландыратын және басатын механиз
- •9.1. Орталыққа әсер ететін наркотикалық (опиоидтық) ауыруды басатын дәрілер
- •9.1.1. Опиоидты рецепторлардың (табиғи анальгетиктер) толық агонисттері
- •9.1.2. Опиоидты рецепторлардың – (жасанды анальгетиктер) толық агонисттері
- •9.1.3. Опиоидты рецепторлардың жартылай агонисттері мен агонист-антагонисттері
- •9.1.4. Наркотикалық ауыруды басатындардың антагонистері
- •9.2. Орталыққа әсері ететін наркотикалық емес ауыруды басатын дәрілер
- •9.2.1. Қызуды және ауырсынуды басатын ықпал әсері бар дәрілер
- •9.2.2. Ауырсынуды басатын ықпал әсері бар әртүрлі топтағы дәрілер
- •9.2.3. Әсер ету механизмі аралас ауыруды басатын дәрілер
- •9.3. Шетке әсер ететін ауыруды басатын дәрілер (стероидты емес қабынуға қарсы дәрілер)
- •Ііі бөлім. Қабынуды тежейтін және иммундық үрдістерге әсер ететін дәрілер
- •10 Тарау. Қабынуға қарсы дәрілер
- •10.1. Стероидты қабынуға қарсы дәрілер
- •10.1.1. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының табиғи гормондары
- •10.1.2. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының жасанды гормондары
- •10.1.3. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының фтордан тұратын гормондары
- •10.1.4. Ингаляциялық жолмен қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
- •10.1.5. Жергілікті қолдануға арналған глюкокортикоидты препараттар
- •10.2.1. Стероидты емес қабынуға қарсы қышқылдар тобының дәрілері
- •10.2.1.1 Салицил қышқылының туындысы
- •10.2.1 Пиразолидин туындысы
- •10.2.1.3. Индол сірке қышқылының туындысы
- •10.2.1.4. Фенил сірке қышқылының туындысы
- •10.2.1.5. Оксикам туындысы
- •10.2.1.6. Пропион қышқылының туындысы
- •10.2.2. Стреоидты емес қабынуға қарсы – қышқылдық емес топтар
- •10.2.2.1 Алканон туындысы
- •10.2.2.2. Сульфонамид туындысы
- •10.3. Әртүрлі топтардағы қабынуға қарсы дәрілер
- •10.3.1. Алтын препараттары
- •10.3.2. Жиынақ түзеуші қосылыстар
- •10.3.3. Безгекке қарсы дәрілер Хлорохин, гидроксихлорохин (Безгекке қарсы дәрілер 2-ші бөлімді қара)
- •11.1. Иммуносупрессорлы дәрілер
- •11.1.1. Цитостатикалық дәрілер
- •11.1.2. Глюкокортикоидтар
- •Антибиотиктер
- •Антиденелер препараттары
- •Иммунды белсендіруші дәрілер
- •11.2.1. Эндогенді жолмен алынған полипептидтер және олардың үйлестері
- •11.2.2. Жасанды препараттар
- •Микробтардан алынған препараттар және олардың үйлестері
- •Интерферондар (ифн)
- •Интерферонның индукторлары (интерфероногендер)
- •Интерлейкиндер
- •11.2.7. Иммуноглобулин препараттары
- •11.3. Аллергияға қарсы дәрілер
- •11.3.1. Гистаминге қарсы дәрілер
- •11.3.2. Мес жасушасының түйіршіксізденуіне кедергі жасайтын дәрілер
- •11.3.3. Глюкокортикоидтар (10.1. Стероидты қабынуға қарсы қолданылатын дәрілер тақырыбын қарау)
- •11.3.4. Симптоматикалық аллергияға қарсы қолданылатын дәрілер
- •«Иммунотропты дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар
- •Пәндік көрсеткіш
- •Е ж з
Интерлейкиндер
Интерлейкиндер иммунды жүйенің бір бөлігі болып табылады. Иммунитет жүйесі жасушаларының дифференцировкасы мен әсері, сонымен қатар реттеуші молекул-цитокиндерінің жасушаларымен өндірілген цитокиндер интерлейкин деген атауға ие болды. Микробтар мен басқа антигендермен белсендірілу кезінде лейкоцит түрінде шығарылады.
Беталейкин (Betaleukinum), макрофагтармен өндірілетін адамның рекомбинанты, пироген болып табылады (дене қызуын жоғарылатады), бағаналы жасушаларды, В- және Т-лимфоциттерді ынталандырады, қабынудың дамуына қатысады. 2 түрде кездеседі – ИЛ-1а және ИЛ-1в. Лейкопоэзді белсендіреді. Гемобелсендіруші және иммунды белсендіруші әсер көрсетеді. Препарат лейкопоэзді күшейтеді және цитостатиктер мен радиациялық сәулелер әсерінен зақымдалған жілік майының қан жасауын қалыптастырады және негізгі қабілеттілігі колониесимулирлеуші факторларды индуцирлеу және қан жасвудың әр түрлі талшық жасушаларының дифференцировкасы мен пролиферациясын қамтамасыз етеді. Препараттың иммунды белсендіруші әсері нейтрофильді, гранулоциттердің белсенділігінің жоғарлауына; иммунокомпетентті жасушалардың із ашаларларын индукциялық дифференцировкасы мен лимфоцит пролиферациясының белсенуімен және антиденелердің пайда болуының ұлғаюымен сипатталады.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. II-IV дәрежелі токсикалық лейкопениясы кезінде лейкопоэзді белсендіруде, қатерлі ісіктердің химио- және радиотерапиясын қиындатуларда, лейкопения кезінде химиотерапияның қажеттілігінің лейкопоэз протекциясы, созылмалы септикалық үрдістер, ауыр жарақаттар, хирургиялық кіріспелер нәтижесінде дамитын 2-к иммунотапшылық. 15-20 нг/кг мөлшерде дене салмағына қолданылады, иммунитетті ынталандыру үшін 5-8 нг/кг дене салмағына қолданылады. Емдеу уақыты –күнделікті 5 реттен тамшы к/т инфузия т/а егуге.
Кері көрсеткіштері. Препарат құрамына жоғары сезімталдық, септикалық шок, айқын танылған қызба, жүктілік.
Жанама әсерлері. Қалтырау болуы мүмкін, бас ауыруы, дене қызуының көтерілуі, алларгиялық реакцияның дамуы.
Шығарылу түрі. 0,05; 0,5 және 1 мкг егуге арналған ампуладағы ұнтақ.
Рецепт үлгісі. Rp.: Betaleukini 0,000001
D.t.d N. 5 in аmp.
S. 15–20 нг/кг (0,000000015) тәулігіне көк тамырға 1 рет.
#
Ронколейкин (Roncoleukinum), адам ағзасындағы интерлейкин-2 рекомбинанты, Т-хелперлер арқылы ронколейкин өндіреді және Т, В лимфоциттер, моноциттер пролиферациясы мен диференцировкасын ынталандырады. Эндогенді интерлейкин-2 жетіспеушілігін толықтырады және оның ықпалдарын өндіреді. Рецепторлармен әсерлеседі де Т және В лимфоциттердің, моноциттердің, макрофагтардың, олигодендроглиальді жасушалардың, Лангерганстың эпидермальдық жасушаларының өсуін, дифференцировкасын, пролиферациясын тежейді. Лимфокин белсендірілген киллерлердің түзілуін шақырады, ісік-инфильтірлеуші жасушаларды белсендіреді. Табиғи киллерлердің, цитотоксикалық Т-лимфоциттердің цитолитикалық белсенділігін ынталандырады; арнайы бағдарламаланған жасушалардың өлімі – апаптозға жасушалардың төзімділігін жоғарылатады. Иммундық қорғанысты қамтамасыз етеді: антибактериальдық, вирусқа қарсы, саңырауқұлаққа қарсы, ісікке қарсы.
Қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі. Иммуносупрессиямен қосарланатын септикалық күй (пжарақаттан кейінгі, хирургиялық, акушерлік-гинекологиялық, күйіктік, жаралық сепсис), қатерлі түзілімдер, соның ішінде бүйректің қатерлі ісігі. Көктамырға енгізіледі, тамшылатып 1-3 рет, 0,5-1 мг, арасындағы үзіліс 1-3 күн.
Кері көрсеткіштері. Препараттың әр құрамына жоғары сезімталдық, ашытқыға аллергия, аутоиммундық және жүрек қантамыр жүйесінің аурулары, жүктілік.
Жанама әсерлері. Тұмау тәрізді синдром (қысқа уақытты қалтырау, гипертермия)
Шығарылу түрі. 0,2; 0,25; 0,5; 1; 2; 3 және 5 мг лиофилизирленген ұнтақ N.5.
Рецепт үлгісі. Rp.: Roncoleukini 0,0005
D.t.d N. 5
S. 0,5мг көктамырға 1-3 арасында үзіліс жасап енгізу қажет.
#