20 Сурет. Омыртк.Аның кеуде және бүгана түсы зақымданган кезде аіаш к.Алқанмен акету.

Омыртқаның мойын түсының закымдаиғаны хақында күдік болса, бас пен мойынды қозғалтпау керек. Бүл үшін стандарт- ты шиналар қолданады. Уакытша Шанц жағасын пайдалануға болады. Мүндай жағаны даярлау үшін көлемі кемінде 90x40 см қалың мақта (қалындығы 2 см дейін) қажет. Мақтаны екігс бүктейді және оны мойынға, иек пен желкеге ныгыздап бекітеді. Осындай тәсілімен жасалынған жағаны жүмсақ бинтпен мық- тап байлайды. Жағаны кесілген картон каңкасын арасына сала отыра барынша каттырақ жасаута тырысу керек.

21 Сурет. Мақта-дәкі жагасының комегімен көлік иммобилизациясы.

Иммобилизациялаудан, катты байлайтын жаға коюдан, зар- дап шегушіпі сауатты тасымалдаудан басқа ауруды әлсірету нсмесе жазу үшін шаралар кабылдау аса маңызды.

Ауруды басу үшін арак-шарап ішуге болмайды.

Зардап шегушіні тыныштандыру үпіін оған валериан түн- басынан 20 тамшысын, аналгин, димедрол ішкізген дүрыс.

Журек тамыр жолдарының әлсіреуін ескерту қажет. Бүл үшін сыркатка валокордин, корвалол, кордиамин сиякты жүрек дәрмектерін беру үсынылады.

Зардап шегуші жақсы қымталуға және суықтан қорғалуіа тиіс. Оның аяқтарын орамалга бүктелген ыстык жылыткы мен ыстық су күйылған шөлмек арқылы жылыту қажет.

Бүғана тамырларын сейілту үшін денені «бақа» келбетінде үстай түріан дүрыс, яғни санды алілақтатып окшені бүгіп, тізенің астына валик кояды.

Жамбас сүйектерінің сынулары

Жамбас сүйектерінің закымдалуы әдетте санның айнала- сына кандай да бір заттардын тиюі, заттардың соккысы, күла- уы санпыц ортүрлі багытта сәтсіз кысылуының салдары бо- лып табылады.

Осыларға байлапысты жамбас сүйектеріпін ашық және жа- бык сынықтары пайда болады.

Жамбас сүйектерінің сынуымен қатар жамбас органдары за- кымдалуы мүмкін. Несеп шығаратын түтіктердің, несеп бүршігі меы тоқ ішектің закымдалуы аса қауіпті.

Жамбас сүйектерінід сынуы 4 топқа бөлінеді (22 сурет)

Жамбас жүзікшесінің бүзылуынсыз болған сынық кезііще көбінесе сьшған жердің айналасы сырқырайды. Сыныққа жана- скан бүлшық еттің кернеуі сырқырауды күшейте түседі. Мыса- лы, күйымшақ сүйегі сынган кезде сыркырау зақымдалғаи сүйекті сипаған кезде де, сондай-ақ бүлшық еттің кернеуі неме- се созылуы кезінде де пайда болады.

Жамбас жүзікшесінщ түтастьгғы қоса бүзылатын сынықтар- дыд анық белгісі бар, бүл тірек қызметінің бүзылуына, қанның көбірек кетуіне және анық байқалған сыркатка байланысты, ара- тура естен тануға соқтырады. Зардап шегушілер өз бетімен коз- галу қабілетін жоғалтады.

Жамбас шүңқыры сүйектерінің сьшуы буын шеміршегін қоса зақымдайды. Зақымдану дәрежссі үлкен болтан сайын ауру асқ- ына кетеді. Әсіресе, сынықтардың қозғалуы, шеміршек шүңқы- рындағы жамбас буынынын таюы қатар болатын сыныктар кезігщегі сырқырау дәрежесіне төзуі өте киьш.

Жамбас буындарының сынығы сегізкөз-мықын сүйек бу- ындалатын жердегі жамбас сүйектерінің ажырауы кезінде пайда болады.

_I

Алғашкы медициналык комек жамбас сүйектері сынған кезде тацғыш байлау, көлік иммобилизациясы, ауруды баса- тын дәрі-дәрмек (промедол, морфин) беру арқылы көрсетіледі.

Зембілге салған кезде (мүмкіндігінше қатты) аяқтарды жар- тылай бугіңкі күйге келтіреді (23 сурет).

Санды қажетсіз онды-солды қозғаудың қажеті жоқ, оны сыркат үшін ыңғайлы күйде қалдырады.

Сырқаттың жамбасын дәкімен катты тартпай орап тастаған дүрыс.