Стенокардия (жүрек үстамасы)

Жүрск немесе кеуде аркылы берілетін сол иык, жауырын, қол, мойьш мен желке айналасындағы катты аурулар үста- масында пайда болады. Бүл үстамалар жүрек күретамыры- ның (түйілуі) тарылуы салдарынан дамиды, соның салдарын- нан жүрек бүлшык етіне канның баруы бүзылады. Әртүрлі жүйкелік козулар, жан- дүниенің күйзелісі жоғары жүйке ор- талықтарының шаршауы стенокардия үстамасын тугызады.

Үстамалар көп жагдайда аяқасты, козгалыс немесе көп қимылдаған кезде пайда болады (түнгі үйқы уақытында да үстамалар болуы мүмкін).

Жүректің кысылуы жене кысатын немесе кесетін сипат- тагы сырқырау пайда болады. Бет ағарады, суық тер шыгады, аяқ - қол суынады, жиі қатты демікпе пайда болады.

Дәрігерге дейінгі көмек

Үстама кезінде толық тыныштық кажет, жүрекке жылы- ткы немесе бүрау, аяк пен қолға жылытқы немесе ыстык жагдай қажет. Сырқаттан жедел арылу:

тілдің астына кант түйіріне сіңірілген нитроглицерин таб- леткасын қояды (0,0005) немесе нитроглицерин ерітіндісі 1 пайызының 1- 2 тамшысын ішеді. Әсері болмаған жағдайда (егер ауру 3-5 минут бойында айықпаса) жедел теріге 0,5 мл- 0,1 антропинмен бірге 1-2 мл 1 пайыз морфин (промидол, омнопон) егеді.

Егер 20-30 минут бойында ауру басылмаса есірткі инъек- циясы антропинсіз кайталанады және айыктырғыш әсерді

Бүл максат үшін бүлшык сткс иромедолдьщ 1,2мл 2 пай- ыз ерітіндісін немесе 0,5 мл 0,1 пайыз атропин срітіндісен бірге омнопонның 2 пайыз ерітіндісін егеді.

Есірткініц әсері бүлшық етке пиполфеннің Імл 2,5 пайызьш біруақытта енгізіп, күшейтілуі мүмкін, әсері болмаса бүлпгық етке 1 мл 1 пайыз димедролмен бірге 2 мл 50 пайыз анальгин ерітіндісш егеді. Сырқат жашасқан жагдайда теріге промедолды косып егеді: бүлшық етке күніне 2-3 рет гепарин (10 -20 мың бірлік).

Өкие тамырларында қанның түралауын азайту үшін эуфил- лин (2,4 пайыз бүлпіық етке) тиімді эсер етеді.

Миокард инфаргі кезінде сырқатты аса сақтықпен тасы- малдау қажет. Егер күре тамыр қысымы болмашы томендесе, ауруды кетсріңкі жагдайда жаткызу қажет, ал канның жүрек- ке ағынын азайту үшін бүрау кряды. Бүл үшін тек көк тамыр- ларды қыса отыра сыркатты-ауруханага тез жеткізу үшін бар- лык шарапы қолданады.

Гипертония

Негізгі белгісі куретамыр жоғаргы қысымы болып табыла- тын ауру турі гипертониялық ауру деп аталады.

Еипергонилық аурудыц пайда болуы бас миы кыртысының жүктемесімен, аяқасты жап күйзелісімен (психикалык жарақат- пен) түсіндірледі.

Жоғары жүйке орталықтарының (бас миының кыртысы) тітіркенісі күретамырдың жоғары ыргагын туғызып, оны кат- ты түйілтеді; саңылауды тарылтады.

Гипертониялык ауру орталык жүйке жүйесінің козушылыгы жогары адамдарда пайда болады. Аурудың келесі сатыларында тамырлардың көтеріңкі ыргағы ішкі секреция органдары (ад- реналин,вазопрессин) жэне бүйрек (ренин) болетін әртүрлі секреция заттарымен үштасады.

і Белгілері

ІБүл аурудың негізгі белгілері жогары күретамыр қысьгмы: жо- гары қысым сынап баганасьшан 140 мм, томенгі кысым 90 мм асады жоғарғы қысым 200 re дейін жетіп жығылса, томенгі қысым 130-150мм дан асып барып жьіғылады., Тамыр соғысы жиі, ж^'ректің сол жагы сол асказан гипертрофия салдарынан үлгаяды.

Сырқаттар басының шаншыганын, жүрек соғысыньщ жиіле- генін, басынын айналгаиын, жүректіц шаншуын, басының ау- ырганын катты сезінеді.

кушсйту үшін бүлшигык етке 1 мл 1 пайыз демидролмен бірге 2мл 50 пайыз анальгин енгізіледі. Жан сыркырагарлық әсер- ден миокард инфаргінің үстагандыгын болжауға болады. Ауру- дың бетін қайтарғаннан кейін зембілге салып санитарлык

көдгікііен смдеу мексмесіне апарады.

Миокард инфаргі

Миокард инфаргін тугызатын себептер: әртүрлі жүйке қозу- лары, жан дүниенің күйзелісі,жүрек тамырлардың үзак сіресуіне алып келетін никотиимен улану. Кейде миокард инфаргі бүган дейін жүрегінің ауыратындыгына шағымдан- баган адамда да кенеттен пайда болады. Ірі тамырлардагы атеросклеротикалык (кан үюы) озгерістер олардын саңлауы- ның акырындап тарылыуына эсер етеді.Күре тамырдың өзгер- ген қалқасы қатқан қан түйірінід пайда болуына ыкнал етеді, ол сацылауды мүлдем жауып тастай алады (коронаротром- боз). Жүрек тамырлары бітелген кезде миокардтің осы болігіндегі коректену бүзылып инфаркт пайда болады, ягни миокардтың тиісті жерлері жансызданады, инфаркт болған жердегі бүлшык ет үлпасы қайтадаи түлейді жэне жансызда- нады жэне косу үлпаларымен ауыстырылып, артыншатіліктер пайда болады.

Белгілері

Кеуде мен жүрек тэңірегіндегі қатты шаншу артынша ке- уде клеткаларыныц үстіңгі бөлігіне таралып, сол колга, жауы- рынға, мойынга, иекке беріледі.^Юырқаттану мерзімі үзак (тәулігіне 30 минуттан астам), елімнен корқу сезімі билейді жэне нитроглицерин кетпейді, мазасыздык, корқыныш, әлсіздік билеп, бет ағарып кошкылданады.

Кейде ауру жүрек түсынан басқа жерлерде де сезіледі. Келесі күні температура котеріледі. Миокард инфаргі жүрек дсміклесінің үстамасына әкеп соктырады.

Дәрігерге дейінгі квмек

Қатаң тесек тәртібі. Аурудың асқынуын барынша жедел ау- ыздықтау кажет. Үстама басталған кезде/лілдің астына нитро- глицерин таблектасын (0,0005) немесе қант түйірене жагылг- ан нитроглицериннің спирт ерітіндісі 1 пайызының 2-3 там- шысын кабылдайды, тек содан кейін ғана эсер болмаса анал- гетик (сыркатты басу дәрісі) ішуге болады.

Емдеу

Емдсудің бірінші сатысында жүйке жүйесін тыныштан- дыру қажет, осы сатыдағы сырқаттар еңбекке қабілетті және амбулаториялық емдсудсн өтеді. Жүйке қатты қозған кез- де сырқаттарға жайлы жағдай жасаған жон: жүмыс жеткілікті демалыспен тыныштык ахуалында өтуте тиіс. Сырқаттарға ішімдікпен әуестеггуте, темекі тартуга, кофе ішуге және жүйке мен тәнге салмақ түсіретін шекген тыс жүмыс істеуге болмайды.

Әдетте сүт және өсімдік тағамдарын пайдаланган дүрыс. Түзды және ащщы тагамдарга рүқсат етілмейді, сусынды аз молшерде ішкен жөн.

Дене шынықтырумен айналысудың, сута түсудің, санато- рияда демалудың үлкен пайдасы бар.

Дәрі -дәрмектердің тыныштандыратын түрлерін, атап айтканда 15-20 тамшы валериан түнбасын, күніне 3-4 рет;

30-40 тамшы өсімдік түнбасын, 15 тамшы волокардин ішу үсынылады.

Екінші сатыдагы гипертоникалык ауруды емдеу режимі бірінші сатыдағыдай . Сэл козушылык пен нашар үйқы кезівде тыныштандырғыш дәрмектермен қатар люминал, димедрол, мединал, барбамил сиякты уйыктататын дәрілер тағайында- лады. Сопымеп катар кап кысымын томендететін дөрі — дәр- мек тагайындалады (папаверин, дибазол, андипал, адельфан, резерпин және т.б). Сондай- ақ жүйке түйінін кұрсаулағыш дәрі - дәрмек те колданылады: ішкі бүлшык етке 1 мл 5 пай- ыз пентамин ерітіндісін (инъекциядан кейін сырқат 2 сағат жатуға тиіс), 0,1 мл бензогексоний төулігіне 3-6 рет егіледі.

Түракты гипертония кезінде ішкі күре тамырға баяу енгізілетін күкірт кышкыл магнезиясы оң ыкпал етеді.

Екінші сатыда корсетілген шаралардан баска атеросклероз бен осы сатыда байқалатын барлық озге иатологиялык күбы- лыстар емделеді (стенокардия, жүрек талмасы, миокард инфаргі, жүрек- тамыр жуйесінің олсіреуі).

Гипертония ауруъіна үшырагандардың жүмыс күнін кысқ- арту не жеңілірек жүмыска ауыстыру немесе мүгедектікке жа- тқызу мүмкіндігін карастырған абзал.