Оқига орнында квмек корсету

Оқиға орньнедағы көмек екі кезеңмен көрсетіледі.

Бірінші кезең бірнеше сағатка созылуы мүмкін және қи- рандылардың астында кысьшып калған аяқ-қолды қалайша жылдам босатуға байланысты.

Бақытсыз жағдайлардың алғашкы минуттарынан бастап за- қымданған аяк-қолга мүз немесе кар салынған иакеттер кой- ып, қаттырақ таңады (егер оған мүмкіндік болса) және зардап шегушіге барынша көбірек ыстык сусын беру қажет, Бүл жағдайда көмек көрсету бірнеше сағатқа созылуы мүмкін.

Жер сілкінісі мен апат аймағында жүмыс істейтін кәсіби күткару командьшарының қурамында міндетті түрде арнайы үйретілген адамдар болады, олардың іс-әрекетінің мәні - үйіндіде қысылған адамның қолына калайда тезірек жету және плазма айырбастау сүйыкты тамырдыц ішіне енгізу. Ал оның артынан арнайы техникамен келе жатқан оның жолдастары аса сактыкпен, дабырасыз зардап шегушіні үйінді астынан алып шығады. Осындай әдіс сан мыңдаған өмірді күткаруға мүмкіндік берді.

Екінші кезең - босатқаннан кейін комек көрсетуді мүмкіндігінше азайту. Қатты тадып тастау, көлік шиналарын қою және қаи айырбастағыш сүйықтарды енгізу, зардап ше- гушіні міндетті түрде «жасанды бүйрек» апараты болуға тиіс реанимация орталығына тез жеткізу істің сәтті аякталуына үміттендіред.

Балалар жарақатыиыц себептері

Балалар жаракаты негізінен жас ерекшеліктеріне катысты болып келеді: ой жөне дене еңбеғінің даму деңгейіне, қажетті омірлік тожірибенің жоктығыпа, ілексіз күмарлыкка, сркелікке. Балалардағы түрмыстык жарақапар үй шаруашылығындағы

берекесіздіктен, жангыш, жарылғыш заттар мен химикаттар- ды үкыпсыз сақтағандықтан, электр түрмыс приборларының акаулыгынан туындайды. Ер балалар карбитпен, күкірт кышкы- лымен «химиялык сынақтарды» жиі өткізеді, мысалы, олар қышқыл қосындыларының ересек адамдар үшін бар-жоғы жар- ты грамының өлімге алып келетіндігін бшмейді! Үй жағдай- ында балалар аспантармен жүмыс істегенде немесе оқшаулан- дырылмаған электр өткізгіштеріне сүйкену аркылы жарала- нуы мүмкін. Балалар спорт және ойын алаңдарында ойнаған- да жарақат алуы мүмкін.

Бас жарақаттары

Бас сүйегі мен бас миының зақымдануы механикалық жа- ракаттардың аса ауыр түріне жатады. Бас сүйегі мен бас миы- мыц жарақаттары ашық және жабык. болып бөлінеді.

- Бас сүйегі мен бас миының жарақаттануы шартты түрде үш топқа бөлінеді: жүмсак үлпалардың жаралануы, өте ал- майтын (қатты ми қабы жарақаттанбайды) және (қатты ми қабы зақымданады).

Бас миын зақымдаган заттардың сипаты бойынша ол мидың шайкалуы, сыдырылуы және қысылуы болып бөлінеді.

Басқа қатты сокқы тиген кезде мидьің зақымдануы мүмкіп (мидың шайқалуы және сыдырылуы).

Мидың шайкалуынан адам есінен айрылады. Соққы қатты болса, бүл белгілер анык білінеді. 1-2 ден 20-30-ға дейінгі ми- нугта естен айрылу байқалып, артынша есі кіріп жарақатка үшыратқан оқиға мен жағдайды жадына тез түсіре алмайды. Сырқаттар бастарының ауырғандығына, айналғандығына шагымданады, күсқылары келеді, олсірейді. Мидың клиника- лык шайкалуы тері жамылғылардың бозаруынан, болмаиіы енгікпеден, күсуға әрекеттснуден, жүректің лүпілдеуінсн білінеді. Зақымданушыны өдеттегідей сүлейсок, ал кейде ксрісінше қозушылык байқалады.

Бас сыдырылған кезде ес сакталады, алайда оның төцірегінде ісік болуы мүмкін. Бас қатты ауырады, жүрек айныйды, кейде қүстырады.

Қатты соккы толқыны әсерінен (жарьшыс) адам организмі жалпы контузияіа үшырауы мүмкін. Ауыр жағдайда адам үзак уакыт бойы есінен айрылады, бас ауырады, көру жәнс есту қабілеті бүзылады. Есте сактауы өлсірейді немесе жоғалтады.

Ауыр дәрсжедегі мидын сыдырылуы сананың өте өрескел бүзылуымсн сипатталады (үйқы басу, естеп тану),

— Үйкы басқан кезде сырқаттар қоршаган ортаны елемейді, тапсырманы орындамайды, сүрактарга жауап бермейді. Сыр- қатты осы күйден дөрекі денені ауыртатын тітіргендіргіштерді ₍қолдану аркылы ғана шыгаруға болады.

Талықсыған кезде сырқатқа сыртқы дүниенің әсері сезілмейді, ол орталык жүйке жүйесінің зақымдалу салдарынан болады мүның себептері әртүрлі. Олар бастапқы жене қайтала- ма болып жіктеледі. Бастапкы себептер орталық нерв жүйесінің зақымдалуына байланысты. Ал қайталама себеп орталық нерв жүйесінің закымдалуы ішкі органдар меи жүйелер тарапынан болған қандай да бір аурудың салдары болып табылады. Мидың қысылуы көбінесе ішкі бас сүйегіндегі гематома- дан (қан жиналған тер астында домбыгу) немесе сынған бас сүйегінін сынығынан туындайды.

Әдетте жаракаттанганнан кейін ес жоғалады, ол біраз уақыт- тан кейін калпына келеді, содан соң сананың бүзьигуы басталады.