Алгашқы медициналык жәрдем
Ең алдымен бас сүйгі мсн ми жарақатыньщ сипатын (ашық немесе жабык) жене зардап шегуціінің жәй-күйін аиықтау қа- жст. Бүдан кейін сананың бүзылу, қан ағу және сыртқы ты- ныс алудыд дәрежесін анықтаған жөн.
Қан аққан кезде жараға таза қатты таңғыш байлайды. Ты- ныс алу бүзылған кезде ауыз қуысы мен жогары тыныс жол- дары босаган сон жасанды тыныс алу шарасын жасайды. Ессіз күйдсгі адамдардың тілін байқаған жөн, ойткені ол қозгалыс кезінде тыныс жолдарын жауып тастау мүмкін.
Тыныс жолдарына канның, қүсықтың түсуін ескерту мақ- сатында жаралыны бүйірлеп жатқызып тыныштықта калды- рады. Мүндай кезде оған 50%- 2мл аналгин жене 1%- 2мл димедрол ерітіндісін немесе 2% супрастин енгізеді. Ашық жа- рақат кезінде леницилин тағайындайды. Басқа мүз салыіиан қуық қояды.
Бac жарақаты кезінде таза таңғыш қою тэртібі.
Басқа таңғышты - «тақияны» мынадай әдіспен қояды. 1 м-ға жуық бинт кесіндісін төбеге қояды, оның үшын (байла- мын) тік күлақ қалқанының алдынан темен түсіреді. Басты айналдыра (1а сурет) отыра байлайды (1), содан соң түйінге жеткен соң бинтті оның төңірегінен екі жағынан да орап кигаш- тай желкеге жеткізеді (3), желке мен маңдай аркылы (2-12) кезекпен орап, бастыц бүкіл шашты бөлігін жабады (16 сурет).
Бүдан кейін 2-3 айналдыра орап таңғышты бекітеді таңғыш- тың үшын иектің астынан бинтпен бекітеді.
1 Сурет. Баска «тақия» тэріздес таңгыш орау.
Бас ауқымды жараланған кезде беттің үстіндегі олардың
орналасуина орай «ауыздық» тәріздес таңғыш койган жақсы.
Мандай арқылы (1) 2-3 per айналдыра мыгым орағаннан кейін
(2а сурет) бинггі желке аркьшы (2) мойын мен иекке апарады,
иекпен төбе арқылы бірнеше рет тіктей орайды (3-5), содан
соң иектен бинт желкеге апарылады (6). Мойынды, көмей мен
иекті жабу үшін таңғыш 26 суретте көрсетілгсндей койылады
2 сурет. Баска "ауыздык" төріздес таңгыш орау.
Көзге
тацғыш
қою
мандай
-
желке
арқылы
айналдыра
ора-
удан
басталады
(4
сурет),
екінші
айналымда
желке
төңірегінен
мойынға
жақынырақ
түсіреді
және
қүлақтан
томенірек
алып,
бетті
камтып
көздің
жаны
аркылы
маңдайға
апарады.
Үшінші
айналым
-
оіеңбердік,
бекітуші.
Келесі
айналымда
жанай
оты-
рып
желкеден
қүлақ,
көздің
үсті
арқылы
маңдайға
апарады.
Әрбір
айналым
сайын
біртіндеп
үстіңгі
жакка
карай
орау
арк-
ылы
көздің
маңайын
толық
жабады.
Сол
және
оң
көзге
таңг-
ыш
кою
одісінің
ерекшелігі
мынадай:
оң
көзді
орау
кезінде
бүкіл
орау
барысында
сияқты
бинтті
солдан
оңға
карай,
ал
сол
көзді
орау
кезінде
оцнан
солға
қарай
байлайды.
Мош
мойын,
көмеи
немесе
желке
жараианған
кезде
крест
тәріздес
таңғыш
салынады
(5
сурет).
Бинтті айналдыра орай отырып әуелі бастың маңайьш бекітеді (1,2), бүдан кейін жогарырак және сол жактың арты- нан оны кигаштатып мойынға түсіреді (3). Бүдан кейін бинт мойынның оң жак бүйірдегі үстімен жүргізіліп, оньщ алдыңғы үстіңгі бетін жауып, желкеге қайтадан әкеледі (4), он және сол жактан жогары өткізіп, орауды кайталайды. Таңгышты баска айналдыра отырыи бинт орамдарьшен бекітсді.
КЕУДЕ МЕН ІШТІҢ ЗАҚЫМДАЛУЫ
Кеуде жарақаты ашық және жабық болып бөлінеді. Кеуденің жабык закымдалуы.
Закымдалудың осы түрінің ауырлығы кеуде қүрылымының зақымдалу, өкпенің сыдырылу децгейіне байланысты (төс, қабырға).
Жеке қабырғанық сынуы жөтелгсн және дем алған кезде, сыныктың тоңірегі қысылган кезде катты білінетін шаншу- мен сипатталады. Зардап шегушінің жалпы жағдайы қанағат- тандырарлық.
Көптеген, әсіресе қабырғалардын екі жағының сынуы кеу- де клеткаларының тыныс жолдарын бүзады және оттегінің жетіспеуіне және ауыр жағдайға үшыратады.
Өкпенің зақымдануы гемо және пневмотаракска, шелдің ауаға толуы мен қан түкіруге алып келеді.
Ірі тамырларга кан қысымының күрт кәтерілуінен және көк тамырдың қанға толу салдарынан жарақаттан түншығу пайда болады.
Ол пайда болган кезде беттің жәнс мойынның терісі күдгірт қызгылт түске енеді.