- •Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар жөніндегі Агенттігі
- •"Тіршілік қауіпсіздігі" курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған
- •Оқу құралы
- •VIII тарау. Жарақаттар жарақаттар түрі
- •Корсету
- •Естен тануга карсы шаралар
- •Буынның шыгу белгілері
- •Үзақ қысуда болудыц салдары
- •Оқига орнында квмек корсету
- •Балалар жарақатыиыц себептері
- •Бас жарақаттары
- •Алгашқы медициналык жәрдем
- •Бac жарақаты кезінде таза таңғыш қою тэртібі.
- •1 Сурет. Баска «тақия» тэріздес таңгыш орау.
- •Кеуденің жарақаты
- •7 Сурст. Ашык пневмоторакс кезінде жапсырғышпен таңғыш қою
- •Іштің төменгі жағына тазартқыш таңгыш қою
- •8 Сурет. Іштің төменгі жағына (а) жоне шап тенірегіне (б) масак,
- •12 Сурет. Білек сүйегі сынған кезде шина к.Ою.
- •14 Сурет. Иык буыны мен иык сынган кездегі келік иммобилизациясы. 13 сурет Аяк-колдың үстіне к.Ою үшін сым саты шинасын даярлау.
- •19 Сурет. Санды косалкы заттармен иммобилизациялау.
- •Омыртқаның қыскаша анатомиясы
- •20 Сурет. Омыртк.Аның кеуде және бүгана түсы зақымданган кезде аіаш к.Алқанмен акету.
- •21 Сурет. Мақта-дәкі жагасының комегімен көлік иммобилизациясы.
- •Жамбас сүйектерінің сынулары
- •23 Сурет. Жамбас сүйегі сышан сырк,атгың экету ксзіндегі жагдайы.
- •Балалар сүйектерінің сыну ерекшеліктері
- •Жаралар. Жаралар инфекциясы
- •Жаралардың жіктелуі
- •24 Сурет Түйрелген жаралар
- •Тану материалы, жеке таңу пакеті және оны пайдалану тәртібі
- •28 Сурет. Жеке таңгыш пакеті: н) орамнан пакетті алу; б) ашылған күйіндегі пакет
- •Таңгыш түрлсрі және аяқ-қол жарақаттанган кезде тазартыла гын тадғыш к.Ою ережесі
- •29 Сурет. Байламдық таңғыштар: а) басм; б) бөксеге; е) сираққа; ғ) қолды ұстау үшін
- •30 Сурет. Таңғыш кою кезінде бинтті дүрыс орау.
- •Қолга, білек пен иыққа тангыш кою тэртібі
- •31 Сурет. Тақғыштар: а) саусакка спиралды таңғыш кою; б) колдан шаиіағына крест тәрізді таңғыш кою;
- •32 Сурет. Иык. Буынындагы таңғыш.
- •Қанның ағуы
- •36 Сурет. Қаннын. Күре тамырдан ағуы.
- •37 Сурет. Қаннын кок тамырдан ағуы.
- •38 Сурет. Күре тамырды кысатын дагдылы жерлер.
- •39 Сурет. Күре тамырды саусақпен к.Ыеу: а) үйқы күре тамыры; б) шықшыт күре тамыры; в) самай күре тамыры; в) такымдық күре тамыр, г) иық күре тамыры; д) қолтық күре тамыры; е) санның күре тамыры.
- •40 Сурет. Қан ағуының уақытша токтауы: а) тақымдык, күре тамырдан; б) сан күре тамырьгнан; в) тізе асты тамырынан; г) колдын төңірегін к.Атты байлау арқылы иык
- •43 Сурет. Қан күре тамырдан акхан кезде қан тоқтататын күдіргі қойылатын жер: 1 табан; 2 сирак. Пен жіліңшік буыны; 3 қолдың шашағы; 4 білек пен шынтақ буыны; 5 иык; 6 сан.
- •44 Сурет. Күре тамырдан қанның агуын токтату: а-із) операциялардьщ кезектілігі
- •Қан қүю туралы түсінік
- •Күйік. Үсік шалу. Сол ксздердегі дәрігерге дейінгі кемек.
- •45 Сурет Өртүрлі тоитагы кандардың сойкестігі.
- •Суға бату. Электр жарақаты. Күннщ өтуі және ыстық тию.
- •Суга баткан кездегі алгашкы медициналык және дорігерге дейінгі көмек
- •50 Сурет. Зардап шегушінің тыныс жолдары мен аск.Азанынан суды шығару үшін келітірілітін қажетті жагдай.
- •51 Сурет. "Ауызға — ауыз" әдісімен жасанды демалдыру: а) жасанды тыныс алдыруга арналган арнайы ауа урлегіш.
- •53 Сурет. Шефер одісімен жанды тыныс алдыру: а) ауа жұту; б) ауа шыгару
- •52 Сурет. Сильвестр әдісімен жасанды тыныс алдыру: а) ауа жүту; б) ауа шығару.
- •55 Сурет. Жасанды тыныс алдыру жоне жүректі жанама сылау. А) ауа жүту; б) ауа шыгару
- •Жүректің қатты әлсіреуі туралы түсінік
- •Стенокардия (жүрек үстамасы)
- •Дәрігерге дейінгі көмек
- •Гипертония
- •Инсульт, мидын шайкалуы
- •Талықсу
- •Алғашқы комек
- •Жүрек кызметі мен тыныс алудын. Тоқтау белгілері
- •Клиникалык олімнін белгілері
- •Жүректі жандандыру соккысы
- •56 Сурет. Жүректі жандандыру соккысы
- •58 Сурет. Бактериялар: а-е) жібек күрты түрінде; ж-и) таякша түрінде; к) вибриондар, л) епмриллалар; м) спирохеттер
- •61 Сурет ддп-1 дезинфекциялық- жуып- шаю қондыргысы:
- •Аса қауіпті (карантиндік) жуқпалы аурулар тобы
- •Қатаң жүқпалы аурулардан сақтану режимі жагдайывдағы жүмысқа емдеу мекемелерін кошіру
- •Емдеу мекемесіндегі жүмыс тәртібі
- •Обадан қорғайтын костюмді кию және шешу тәртібі
- •XI тарау. Қазақстандағы әлеуметтік маңызды аурулар Туберкулез (қүрт ауруы)
- •Вируcmы гепатит
- •Педикулез (биттеу)
- •Терінің паразитарлы аурулары Қотыр
- •Улы санырауқүлактармен улану
- •Саңырауқүлақнен улануды емдеу
- •Саңыраукүлақпен уланудан сақтандыру
- •Өсімдік уларымен улану
- •Тамақтан улану
- •XIII тарау. Салауатты өмір салтының қалыптасуы өмір салты және денсаулық
- •Кененің кіруі
- •11.1111:11.И I an эдебиеттер ттзімі
Таңгыш түрлсрі және аяқ-қол жарақаттанган кезде тазартыла гын тадғыш к.Ою ережесі
Жаралану, закымдану кезінде операциядан кейін жара- ны жабу қажеттігі туындайды. Бүл оны жүкпалы аурудан сақтау, қанды тоқтату, дененің закымданған мүшелерін тыныштықта үстау үшін қажет.
Таңгыш материал гигроскопикалык жылдам сүзгіленетін болуы тиіс. Негізгі табельді байлау қүралдары дәкі, бай- лам, салфетка, бинт болып саналады. Сонымен қатар бай- лау материалын үнемдеу және таңғышты ныгайту үшін бактерицидті жапсыргыш желімдері колданылады. Желімді жаққан кезде жіңішке иілгіш пленка пайда болып, екі-үш күн сақталады. Оның астында болмашы жарақат, терінің сыдырылуы жылдам жазылады.
Табельді таңғыш күралдар жок болтан кезде қолда бар материалдар: маталар, (түрлі-түсті емес), жаймалар, көйлек- тер, жейдслер, орамалдар және т.б. пайдаланылады.
Тазартылатын таңғыш материалдар жетпеген жагдайда
оды үнемдеген жаксы, жараны жабатьш таңғыштыц бірінші бөлігінің орнына таза үтіктелген мақта-мата материалын, ал екінші бөліііне тазартылмайтын таңу материалын немесе қол- да бар затты қолданған жөн. Байламдық таңғыш бас, иық, тізе сирак-табан буынына, арқаға, кеуде мен табан төңірегіне қой- ылады. Алғашқыда жараны тазартылатын салфеткамен неме- се бинтпен жабады. Байламды зақымданған аяк-қолды іліп кою үшін де пайдаланады.
Байламның көмегімен дененің кез елген бөлігіне таңғыш коюға болады. Басты таңған кезде (29 а сурет) байламды жел- кенің үстіғіе қойып, үстіңгі бүрышын байланған үштар аркы- лы төбеге түйеді және түйреуішпеғі бекітіледі.
Боксе төңірегі мен санның үстіңгі жағын тацған кезде (29 б сурет) байламғіын жоғарғы бүрышын күйымшакты айнала жүргізе отыра белге бекітеді, оның ортасын бөксеге орналасты- рып, ортасын санның жоғары. жағына бүгеді, санньщ теңірегін айналдырған үшатрьгн оның үстіңгі жағына байлайды.
Сиракка таңғыш койған кезде (29 в сурет) байламның ор- тасын спираль бойынша сирақтың айналдыра орайды. Төменгі үшын жіліншікті айналдыра өткізе, сәл жоғары көтере түйреуішпен бекітеді. Жоғары үшын сирақтың жоғары жағын айналдыра откізіп түйреуішпен бекітеді.
29 Сурет. Байламдық таңғыштар: а) басм; б) бөксеге; е) сираққа; ғ) қолды ұстау үшін
Бинт — таңғыштары бинттің комегімен қойылады. Бинт рулонға оралған ені 5-20см және үзындығы 5-7 м дәкі кесіндісі. Дененің оралатын жеріне карай ені әр түрлі бинт қолданыла- ды. Қыска бинттер (5см) саусакка, орташа бинттер (7-10см) білеккс, сиракка, мойынға, баска, кең бинттер (20см дейін) кеудеге, ішке, санға таңғыш кою үшін қолданылады.
Бинтті тағц-ыштың түрлері
— шеңберлік (айналмалы) тадғыпі бинттің айналмалы орамы- иан түрады, маңдайға, тізенің төменгі жағына, білекке койылады;
—өкшеге, сирақ-табан буынының төңірегіне сегіз тәріздес таңғыш, ал сирақ пен санға спиральды таңгыш қояды;
крест тәріздес жөне сегіз тәріздес таңтыш басты, кеудені ораған кезде колданылады;
масақ тәріздес таңғыш, крест тәріздес таңғыштың бір түрі болып табылады, иық буынына қойылады;
тасбақалык таңғыш жартылай бүгілген буывдар төңірегіне койылады.
Таңғышты қойган кезде мына ережелерді үстанғаи жон (30 сурет): 1. Таңғыш қойылатын дененің бір бөлігі. 2. Таңғышты қоюшы бинттің жүмыр басын оң колымен, ал басталатын жерін сол қолымен үстап, жарақаттанушьшың алдында түруға тиіс. 3. Бинт бір бағытта — солдан оңға қарай тарқатылады.