9. Төменде берілген сөздермен және сөз тіркестерімен сөйлемдер құраңыз.

Қорғау, асыраушысыз, жұмыссыздық, өмір сүру, жәрдемақы, сақтандыру, зейнетақы, нарықтық экономика.

10. Сұрақтарға жауап беріңіз.

1. Менің анам 58 жасынан бері зейнетақы алады, ал сіздің анаңыз ше?

2. Біздің қаламызда жұмыссыздық көбейіп келеді, ал сіздерде ше?

3. Қалада өмір сүру қымбат, ал ауылда қалай?

4. Асыраушысынан айырылған отбасына мемлекет жағдай жасай ма?

Екінші сабақ (2-сағат)

1.Мәтінді оқып, мазмұнын ұғып алыңыз.

Жаңа дәстүр, жаңа салт

Неке-отбасылық қатынастар «Неке және отбасы туралы» Заңмен реттеледі. Оның ұстанымдары мыналар:

• әйел мен еркектің неке одағының еркін болуы;

• жұбайлардың отбасындағы құқығының тең болуы;

• отбасының әрекетіне басқа адамның араласпауы;

• отбасыішілік мәселелерді өзара келісім нәтижесінде шешу;

• отбасындағы бала тәрбиесінің басымдығы, оларды дамыту және оларға жағдай жасау.

Некелесу – жастардың өздері шешетін аса жауапты мәселе. Олар бірін-бірі жете білісіп, түсінісудің нәтижесінде бас қосуға шешім қабылдайды. Ата-аналарымен ақылдасады. Бұл дұрыс та. Өйткені өмір тәжірибесі аз жастардың некелесу мәселесінің бүге-шігесін объективті түрде анықтау әрқашан дұрыс нәтиже береді.

Сол сияқты құда түсу, қыз ұзату және үйлену тойларының жаңа түрлері бар. Жаңа мазмұнды жар-жар болсын, беташар болсын, негізінен, жастардың еңбектегі табыстарын, олардың жағымды қасиеттерін мадақтауға арналады.

Х. Арғынбаев.

Жаңа сөздерге назар аударыңыз.

Тұлғаны қалыптастыру – формировать личность

Мемлекеттің қорғауы – защита государством

Кәмелетке толған – совершеннолетний

Еңбекке жарамды – трудоспособный

Қамқорлық жасау – опекать

Еркін неке одағы – свободный брачный союз

Отбасыішілік мәселелер – внутрисемейные проблемы

Дәстүрді жандандыру – возобновить традицию

3. Мына сұрақтарды топ болып талқылаңыздар.

а) Отбасын әлеуметтік қолрғау дегенді қалай түсінесіз?

ә) Қартайған адамдарға мемлекет қандай қамқорлық жасайды?

б) Жинақтаушы зейнетақы қорының рөлі қандай?

в) Некелесу кезінде ата-анамен ақылдасудың керегі неде?

4. Бөлтірік шешеннің төмендегі өлеңінің мағынасын ұғып алыңыз.

Бала болсаң, болғандай бол,

Ағайынға қорғандай бол.

Досыңа майыспа,

Дұшпаныңа қайыспа...

Жақсы адамға мал бітсе,

Ағайынның жоғына қарасады.

Жаман адамға мал юітсе,

Көрінгенмен итше таласады.

5. Берілген тіркестердің мағыналарын ұғып алыңыз және олармен сөйлем құраңыз.

1. Болғандай болу – нағыз адам болу

2. Қорған болу – түрлі жамандықтардан сақтау

3. Дұшпанға қайыспау - берілмеу, жеңілмеу

4. Мал біту – баю

5. Жоғына қарасу – қамқорлық жасау, материалдық жәрдем беру

6. Итше таласу –. араздасу

Қазақ тілінде күрделі сөздердің үш түрі бар: қос сөздер, біріккен сөздер, қысқарған сөздер.

Қос сөздер (парные слова): ата–ана, бала–шаға, ұл–қыз, қарым–қатынас, әке–шеше, оқта–текте.

Біріккен сөздер (сложные слова): тасбақа, Ақтөбе, Талдықорған, Сарыағаш, күнбағыс, асқабақ, күнтізбе.

Қысқарған сөздер (сокращенные слова): БҰҰ, АҚШ,ҚР, ҚазМҰУ, ЕҰУ.