Екінші сабақ
Лексикалық тақырып: Ұлттық дәстүр
Дүниеде қазақ деген ұлт – біреу, демек оның ұлттық болмысы, салт-санасы мен әдет-ғұрпы да – жалпы қазаққа бірдей тән, оның ғажайып мол рухани қазынасы да бөліп-жаруға келмейтін ортақ қазына
Нұрсұлтан Назарбаев
Ұлттық дәстүр
Әрбір халық өзінің ұлттық дәстүрімен ерекше. Халықтың дәстүріне қарай оның мінезі, тарихы, дүниетанымы қалыптасады. Халықтық дәстүрдің жүздеген, мыңдаған жылдық тарихы бар. Сондықтан оны әбден сұрыпталған, жинақталған құндылықтардың жиынтығы деп санаймыз. Халықтың дәстүріне оның қоршаған ортасы, географиялық орналасуы, шаруашылығы әсер етеді.
Қ
азақ
халқы ұлттық салт-дәстүрге бай халық.
Халықтық салт-дәстүрлер сан ғасырлар
бойы қалыптасқан ұлттық мәдениет. Дәстүр
– белгілі бір ұлттың немесе халықтың
ұрпақтан ұрпаққа беріліп отыратын,
тарихи қалыптасқан, олардың әлеуметтік
ортасында ұзақ уақыт бойы сақталып
отырған әлеуметтік-мәдени құндылықтар
жиынтығы. Ұлтымыздың тамаша дәстүрлері
үлкенді сыйлау, қонақжайлылық,
қайырымдылық, бауырмалдық, балажандылық,
төзімділік, арлылық, т.б. жатады. Осы
дәстүрлер біздің дербес халықтығымыздың
сақталуына, тұтас ұлт ретіндегі
ерекшеліктеріміздің айқын болуына оң
ықпал етіп келеді. Дәстүр халқымыздың
ғасырлар бойы өмір сүру тәсілдерінен,
күнделікті әрекеттеріне сұрыпталған
мәдениетіміздің үлкен бір бөлігі.
Бабалардан бізге жеткен дәстүрлерде
біздің халықтық болмысымыз, ұлттық
мінезіміз, салт-санамыз айқын көрінеді.
Ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа жетіп
келе жатқан ұлттық дәстүрлер сан алуан.
Дәстүрлер іштей бірнеше салаларға
бөлінеді. Мысалы: отбасылық дәстүрлер,
маусымдық дәстүрлер, діни салттар,
мерекелік дәстүрлер, тұрмыстық салттар.
Ұлттық дәстүрімізді білу және оны сақтау
баршамыздың перзенттік борышымыз.
Себебі, дәстүр халықты ғасырлар бойы
сақтап келген рухани тірегі. Әрине, ол
заманына қарай өзгеріп, жаңғырып тұрады.
тапсырма. Төменде берілген дәстүр атауларын сала бойыншатт толтырыңыздар.
Сабантой, беташар, айт, тұсаукесер, наурыз, қыз қуу, жарапазан, қадыр түні, сүндет той, тілашар, соғымбасы, бәйге, көкпар, құрбан шалу.
2-тапсырма. Мәтіннен зат есім тудырушы жұрнақтар арқылы жасалған сөздерді табыңыз.
3-тапсырма. Сіз қандай ұлттың дәстүрін білесіз? Айтып беріңіз.
4-тапсырма. Төменде берілген жұрнақтар арқылы зат есімдер жасаңыз.
Үлгі: –шылық – шаруа-шылық, егін-шілік, айырма-шылық;
-шілік, -ша, -ше, -шық, -шік, -ыл, -іл, -л, -хана, -стан, -кеш, -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе, -ым, -ім, -м.
Бөж тапсырмалары
5- тапсырма. «Ұлттық дәстүр» тақырыбында эссе жазыңыз.
Қазақ халқының қандай ұлттық дәстүрлерін білесің?
Дәстүр дегеніміз не?
Ұлтымыздың тамаша дәстүрлеріне не жатады?
Ұлттық дәстүрдің қандай салалары бар?
Қандай отбасылық дәстүрлерді білесің?
Діни салттарға қандай салттар жатады?
Қандай мерекелік дәстүрлерді білесің?
Тұрмыстық салттарға қандай дәстүрлер жатады?
Тұсаукесер, шілдехана қай дәстүрге жатады?
Наурыз мейрамы қай дәстүрге жатады?
ОН БЕСІНШІ АПТА (3 сағат)
Лексикалық тақырып: Ұлттық мәдениет
Грамматикалық тақырып: Қос сөз және біріккен сөздер
Сөздік
д
амыған
–
развитый
өңір – край
бұған куә – свидетельство тому
қорған – курган
әсем безендірілді – красочно оформлен
ортағасырлық қалалар – средневековые города
ықпал – влияние
мекендеген – обитавшие
өнер туындысы – произведение искусства
кесене – мавзолей
көне замандардан басталады – начинается с древних эпох
қолданбалы өнер – прикладное искусство
әр түкпірінде – в разных уголках
айрықша – особенно
қазіргі заманға сай – современный
деңгей – уровень