- •Слова да практыкантаў
- •Крытэрыі ацэнкі справаздачы студэнта па фальклорнай практыцы
- •Парады па афармленні фальклорных матэрыялаў
- •1.1. Падрыхтоўка справаздачы ў рукапісным варыянце
- •1.2. Падрыхтоўка справаздачы ў электронным варыянце
- •1.3. Падрыхтоўка фальклорных матэрыялаў у выглядзе аўдыё- і відэазапісаў
- •Патрабаванні да запісу фальклорных матэрыялаў
- •Праграма-апытальнік для збору фальклорна-этнаграфічных матэрыялаў
- •1. Фальклорная проза
- •Склад фальклорнай прозы
- •1.1. Міфалагічная проза
- •Ніжэйшая міфалогія Даведка. Апекуны зямнога жыцця: Лада, Дзявоя (Сава), Ярыла, Цёця, Ляля, Жыцень і Жытняя Баба, Зюзя, Мароз, Шчадрэц.
- •Міфалагізаваныя прыродныя стыхіі і з’явы Апытальнік для збору матэрыялаў аб міфалагізаваных з’явах прыроды па тэмах:
- •1.2. Каляндарна-святочная проза
- •1.3. Сямейна-абрадавая проза
- •1.4. Народна-хрысціянская проза
- •Апытальнік для збору народна-хрысціянскай прозы
- •Праваслаўная пасхалія на 2009 – 2020 гг. З разлікам залежных ад Пасхі свят1
- •Каталіцкая пасхалія на 2009–2020 гг. З разлікам залежных ад Пасхі свят па новым стылі2
- •1.5. Казкавая проза
- •Апытальнік для збору казкавай прозы
- •1.6. Няказкавая проза
- •Апытальнік для збору няказкавых аповедаў
- •1.7. Смехавая проза
- •Апытальнік для збору смехавай прозы
- •1.8. Магічная проза
- •Апытальнік для збору магічнай прозы
- •2. Рытуальна-магічная сфера фальклору
- •2.1. Замовы
- •Апытальнік для збору замоў
- •2.2. Каляндарна-абрадавая паэзія
- •Проза калядна-навагодняга комплексу
- •Апытальнік для збору калядна-навагодняй прозы
- •Паэзія калядна-навагодняга комплексу
- •Песні, якія выконваліся на Стрэчанне (Грамніцы)
- •Апытальнік для збору паэзіі зімовага цыкла
- •Проза масленічнага комплексу
- •Паэзія масленічнага комплексу
- •Проза перыяду гукання вясны
- •Проводзіны вясны
- •Паэзія гукання вясны
- •Проза перыяду Вялікадня (Пасхі)
- •Паэзія перыяду Вялікадня (Пасхі)
- •Апытальнік для збору прозы Вялікадня (Пасхі)
- •Проза юраўскага абрадавага комплексу
- •Апытальнік для збору фальклорнай прозы Юр’ева дня
- •Паэзія юраўскага абрадавага комплексу
- •Проза абрадава-святочнага комплексу «Ваджэння і пахавання стралы»
- •Апытальнік для збору празаічных матэрыялаў па абрадава-святочнаму комплексу «Ваджэння і пахавання стралы»
- •Паэзія абраду «Ваджэння і пахавання стралы»
- •Проза траецка-русальнага комплексу
- •Проза абраду «Ваджэння Куста»
- •Апытальнік для збору куставай прозы
- •Апытальнік для збору траецкай прозы
- •Паэзія траецка-русальнага комплексу
- •Проза абраду провадаў русалкі
- •Апытальнік для збору русальнай прозы
- •Апытальнік для збору паэзіі веснавога цыкла
- •Проза Купалля
- •Апытальнік для збору купальскай прозы
- •Паэзія Купалля
- •Пятроўскія і касецкія песні
- •Жніўная проза
- •Апытальнік для збору жніўнай прозы
- •Паэзія жніва
- •Апытальнік для збору па паэзіі летняга цыкла
- •Восеньская проза
- •Апытальнік для збору восеньскай прозы
- •Восеньская паэзія
- •Апытальнік для збору паэзіі восеньскага цыкла
- •2.3. Паэзія сямейна-абрадавага комплексу
- •Радзінна-хрэсьбінная проза
- •Апытальнiк для збору радзiнна-хрэсьбiннай прозы
- •Радзінна-хрэсьбінная паэзія
- •Апытальнік для збору радзінна-хрэсьбіннай паэзіі
- •4. Хто і калі пачынаў спяваць радзінныя песні?
- •Вясельная проза
- •Апытальнiк для збору вясельнай прозы
- •Вясельная паэзія
- •Апытальнік для збору вясельнай паэзіі
- •Пахавальна-памінальная проза
- •Апытальнiк для збору пахавальна-памiнальнай прозы
- •Пахавальна-памінальная паэзія
- •Апытальнiк для збору пахавальна-памiнальнай паэзіі
- •3. Карагодныя песні
- •Тэрміналогія
- •Жанравае і фальклорна-этнаграфічнае апісанне карагодаў
- •Фармальныя адзнакі карагодных песень
- •У. Раговіч і яго запісы карагодных песень
- •Змястоўна-структурныя прыкметы карагодных песень
- •Апытальнік для збору карагодных песень
- •4. Малыя жанры беларускага фальклору
- •Апытальнiк для збору твораў малых жанраў
- •5. Баладныя песні
- •6. Духоўныя вершы і псальмы
- •7. Пазаабрадавая лірыка
- •7.1. Бытавыя песні
- •7.2. Сацыяльныя песні
- •7.3. Жартоўныя песні
- •7.4. Жорсткі раманс
- •7.5. Прыпеўкі
- •Апытальнік для збору пазаабрадавай паэзіі
- •8. Народна-драматычнае мастацтва
- •9. Дзіцячы фальклор
- •Апытальнік для збору дзіцячага фальклору
- •10. Сучасны гарадскі фальклор
- •10.1. Вусныя формы
- •Апытальнік
- •Апытальнік
- •О дьяволе
- •Анекдот
- •Малыя формы фальклору:
- •Гарадская фальклорная паэзія:
- •Узор запісу: вдали шумели камыши…
- •Ці вядома вам спецыфіка маладзёжнага і студэнцкага фальклору («стэб», кіч, афарызмы, «малітвы», песні)?
- •Иду по проспекту в дырявых галошах…
- •С чего начинается армия…
- •10.2. Пісьмовыя формы
- •Дзявоцкія альбомныя вершы
- •Нет тебя – и я грущу, мой друг.
- •Праграма-апытальнік для збору фальклорна-этнаграфічных матэрыялаў
О дьяволе
(легенда)
Когда случилась давка на Немиге, среди людей был дьявол. Он собирает жизни людей раз в 65 лет.
гарадскія міфы.
8. Ці вядомы вам вусныя апавяданні, у даставернасць якіх вы верыце безагаворачна (гарадскія міфы)?
чуткі, плёткі, байкі.
9. Якія чуткі, плёткі, байкі ўвесь час узнаўляюцца ў вашым горадзе?
анекдоты.
10. Якія асноўныя цыклы анекдотаў прадстаўлены ў фальклоры вашага горада?
Узор запісу:
Анекдот
Родственники собрались в доме покойного и с нетерпением ожидают, когда прочтут завещание. Наконец, юрист вскрывает конверт и читает: «Будучи в здравом уме и твердой памяти, все свои деньги я растратил…»;
Урок биологии. Учительница: «Дети, как называются существа, которые могут жить и в воде и на суше? » – «Матросы», – отвечает с задней парты Вовочка.
Малыя формы фальклору:
прыказкі і прымаўкі.
1. Якія традыцыйныя прыказкі і прымаўкі вам вядомы? Пры якіх абставінах яны гучаць?
2. Ці вядомы вам камічныя пераробкі прыказак і прымавак?
Узор запісу:
ПРЫКАЗКІ
Сколько волка ни корми, а он все ест и ест; На вкус и цвет фломастеров нет; Кто рано ложатся, те поздно выходят замуж.
ПРЫМАЎКА
Видно птицу по помету; Чем дальше влез, тем ближе вылез.
сучасныя маладзёжныя выслоўі.
Гарадская фальклорная паэзія:
гарадскія прыпеўкі.
Якія прыпеўкі карыстаюцца найбольшай папулярнасцю ў вашым горадзе?
гарадскія рамансы, новыя балады.
Якія тэксты гарадскіх рамансаў ці баладных песень вам вядомы? Аб чым у іх спяваецца?
Узор запісу: вдали шумели камыши…
(гарадскі раманс)
Вдали шумели камыши, судили парня молодого.
Он был красив и молчалив, но в жизни сделал много злого.
Когда он начал свой рассказ, все в зале быстро замолчали.
Он рассказал про дом, про мать, и слезы по щекам стекали.
Когда мне было восемь лет, я от семьи, от рук отбился.
Мы стали грабить, воровать, и с черной шайкой я скрутился.
Когда прошло шестнадцать лет, я взрослым стал мужчиной.
Да, вот прошло шестнадцать лет – я взрослым стал мужчиной.
…………………………………………………………………………
Мы стали грабить один дом, не зажигая света в нем.
Когда же я зажег свечу, о Боже, что я там увидел!
Ведь там лежала моя мать, в груди с кинжалом умирая.
Она свидания ждала, но сына так и не дождалась.
В углу лежал и мой отец, он был убит моей рукою.
Он сына ждал давным-давно, но за окном темным-темно.
Моя трехлетняя сестра в кроватке тихо умирала.
Она как рыбка без воды свой алый ротик открывала.
Когда он кончил свой рассказ, все в зале тихо зарыдали.
Смертельный приговор судья писал тихонько со слезами.
Вдали шумели камыши, убили парня молодого.
Он был красив и молчалив, но в жизни сделал много злого.
песні (бытавыя, ваенныя, палітычныя, песні-пародыі).
Што характэрна для песеннага рэпертуару вашага горада (выкананне ваенных, палітычных, бытавых, парадыйных і іншых тэкстаў)?
крычалкі, выразы, прыгаворкі (застольныя, картачныя, стадыённыя, дзіцячыя).
Ці можаце вы прывесці прыклады выразаў, крычалак, прыгаворак?
Узор запісу:
«СПАРТАК», НЕ РОБЕЙ! ВЕЛИКАЯ, МОГУЧАЯ…
(крычалка) (крычалка)
«Спартак» не робей! Великая, могучая
По своим воротам бей! Никем непобедимая,
Если в наши попадешь, Команда Новополоцка,
До медпункта не дойдешь! Ты самая любимая!
песенныя пераробкі папулярных твораў.
Якія папулярныя творы часцей за ўсё перарабляюцца? Чаму?
Узор запісу:
ТЫ ЖИВЕШЬ В СОСЕДНЕМ ДОМЕ…
(песня-пераробка)
Ты живешь в соседнем доме
На четвертом этаже.
Мы с тобой давно знакомы,
Но не знаю я уже,
Ой, нужна ль нам эта дружба
Или вовсе не нужна.
Только знаешь, ты мне нужен.
Может я тебе нужна?
Прыпеў:
Там-там, тампарам-пам, пам-пам,
Тампарам-там, там-там, тарарарам.
фалькларызаваныя формы эстраднай і аўтарскай (бардаўскай) песні.
Ці лічыце вы фальклорнымі добра вядомыя вам і вашым знаёмым і сябрам сучасныя эстрадныя і бардаўскія песні? Якія творы вы ведаеце?
Гарадскі дзіцячы фальклор:
аўтарскія калыханкі, пацешкі і пястушкі.
Якія калыханкі, пацешкі і пястушкі вам вядомы?
сучасныя нескладухі, недарэчнасці.
Ці ведаеце вы вершы-перавёртышы, нескладухі, недарэчнасці?
Узор запісу:
ПО РЕКЕ ПЛЫВЕТ КИРПИЧ…
(нескладуха)
По реке плывет кирпич
Волосатый, как кисель.
Ну и пусть себе плывет,
Нам не нужен пенопласт.
лічылкі і гульнявыя прыгаворкі. Апісанні новых гульняў (напрыклад, «Краіна-мара»).
1. Ці цікавіліся вы дзіцячымі гульнямі і творамі, якія звычайна іх суправаджаюць?
2. Ці ведаеце вы лічылкі, гульнявыя прыгаворкі?
Узор запісу:
ТАЙ-ТАЙ, НАЛЕТАЙ…
(гульнявая прыгаворка)
Тай-тай, налетай,
Кто в прятки играй.
А потом не примем,
За уши поднимем.
Уши будут красные,
До чего прекрасные.
Бомба разрывается –
Игра начинается.
дражнілкі (мянушкі, абзыванні).
Якая мянушка была ў вас у школе? А як дражнілі вашых сяброў, знаёмых, настаўнікаў?
сучасныя загадкі-жарты.
Якія загадкі-жарты вам вядомы?
Узор запісу:
а) Загадкі з нестандартнымі адгадкамі:
Висит груша, нельзя скушать (Адгадка: тётя Груша повесилась)
б) Загадкі-алагізмы:
Из пункта А в пункт В выехал поезд. Сколько стоит килограмм гвоздей, если пики козырь? (Адгадка: Зачем мне холодильник, если я не курю).
в) Загадкі-галаваломкі:
Что у Бориса впереди, а у Глеба позади? (Адгадка: буква «б»).
Идет дождь. По улице едет автобус. Все пассажиры спят, только водитель не спит. Вопросы: 1. Какой у автобуса номер? (Мокрый, ведь дождь идет). 2. Как зовут водителя? (Толька.). 3. Какое колесо не вертится? (Запасное).
г) Загадкі-дыялогі:
Маленькое беленькое по потолку бегает (Адгадка: Муха. – А почему белая? – Потому что в ночнушке).
«садысцкія» вершыкі.
Якія «садысцкія» вершыкі вам вядомы?
Узор запісу:
ДИМА – ПОКЛОННИК СИЛЬВЕСТРА СТАЛЛОНЕ…
(«садысцкі» вершык)
Дима – поклонник Сильвестра Сталлоне,
Утром он с гирей играл на балконе.
Вечная память дяде Алёше,
Дворником был он на редкость хорошим.
страшылкі.
Ці ведаеце вы жахлівыя гісторыі?
Узор запісу:
«СТРАШНАЯ» ГІСТОРЫЯ
В черном-черном лесу, в черной-черной избушке стоит черный-черный гроб, а в этом гробу лежит черный-черный пират и говорит: «Отдай сердце!!!»
школьныя пародыі.
Якую форму маюць школьныя пародыі?
Узор запісу:
ГДЕ-ТО НА БЕЛОМ СВЕТЕ…
(песня-пародыя)
Где-то на белом свете,
Там, где всегда жара,
Бесятся в классе дети
Из 7-го «А»:
Кто-то залез на парту,
Пыль стоит столбом,
А на двери табличка
«Сумасшедший дом».
школьны тлумачальны слоўнік.
Якія словы тлумачацца ў «школьным тлумачальным слоўніку»?
Узор запісу:
Урок истории – на 45 лет в прошлое; Учитель физкультуры – вечный двигатель.
Фальклор гарадскіх субкультур:
маладзёжнай («стэб», кіч).
студэнцкай (афарызмы, «малітвы»).