- •Серік Мырзалы
- •Isbn 9965-814-7
- •Isbn 9965-814-7
- •I тарау. Мәдениет аясындағы философия және оның адам мен қоғам өміріндегі алатын орны
- •§ 1. Дүниеге көзқарас және оның тарихи формалары
- •§ 2. Философия - ғылым әлде өнер ме?
- •§ 3. Философия пәні
- •§ 4. Философиянын негізгі мәселесі. Бірінші жағы
- •§ 5. Философияның негізгі мәселесі. Екінші жағы (танымдық)
- •§ 6. Философияның негізгі функциялары
- •Рефераттар тақырыптары:
- •Ойланыңыз:
- •I бөлім. Мәдениет аясындағы философияның тарихи типтері
- •II тарау. Көне заман мәдениеті аясындағы философия
- •§ 1. Философия тарихы дегеніміз не?
- •§ 2. Көне Қытай мәдениеті аясындағы философия
- •Даосизм ағымы
- •Моральдық мәселелер
- •Әлеуметтік-саяси көзқарастар
- •Таным мәселелері
- •Материалистік ағымдар
- •§ 3. Үнді мәдениет аясындағы философия
- •Джайнизм философиясы
- •Буддизм
- •§ 4. Антикалық мәдениет аясындағы философия
- •Грек мифологиясы
- •Гректердің «Жеті даналары»
- •Элея мектебі. Парменид пен Зенон
- •Демокриттің атомистік ілімі
- •§ 5. Дүниені зерттеуден адам мәселесіне бетбұрыс. Софистика. Сократ ілімі
- •Сократ ілімі
- •§ 6. Классикалық кезең. Философияда ұлы жүйелерді жасаушылар. Платон мен Аристотель
- •Логика мәселелері
- •Аристотельдің бірінші физикасы
- •§ 7. Эллинистік-Римдік философия
- •Киниктер
- •Эпикур философиясы
- •(Thеоs-құдай, lоgos-ілім)
- •Стоицизм (Стоя) философиясы
- •Скептицизм
- •Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар
- •III тарау. Орта ғасырлар мәдениеті аясындағы философия
- •§ 1. Ортағасырлық философияның ерекшеліктері
- •Гностиктер ілімі
- •§ 2. Патристикалық философия. Киелі Августиннің ілімі. (раtrіs - лат. Сөзі, - әке).
- •Адам мәселесі
- •Ақиқат және оған жету мәселесі
- •Құдай мәселесі
- •Үштік мәселесі
- •Дүниенің жаратылу мәселесі
- •Мәнгілік пен уақыт мәселесі
- •Ерік, бостандық және игі дәнекерлік
- •«Жердегі қала» мен «Құдай қаласы»
- •§ 3. Схоластикалық философия (sсһоlаstіса - лат. Сөзі, оқушы, ғалым)
- •Онтология (болмыс) мәселелері
- •Уильям Оккам ілімі
- •Уильям Оккамның номинализмі
- •Уильям Оккам ұстарасы
- •§ 4. Исламдық ортағасырлық мәдениет аясындағы арабтық-мұсылмандық философия
- •Онтологиялық (болмыстық) ілім
- •Әл-Фарабидің интеллект (ақыл-ой) жөніндегі ілімі
- •Әл-Фарабидің әлеуметтік-саяси, этикалық көзқарастары
- •Ибн-Сина мен Ибн Рошд
- •Ибн-Халдун - ұлы тарихшы, әлеуметтік және саяси философ
- •IV Қайта өрлеу (Ренессанс) мәдениеті аясындағы философия
- •§ 1. Қайта өрлеу дәуірінің ерекшеліктері
- •§ 2. Қайта өрлеу заманындағы адам мәселесіне жаңаша бетбұрыс
- •§ 3. Николай Кузанский - Қайта өрлеу заманы философиясының ұлы тұлғасы
- •§ 4. Қайта өрлеу заманындағы әлеуметтік философиялық көзқарастар. Николло Макиавелли
- •§ 5. Діни реформация және оның капиталистік қатынастардың қалыптасуы мен дамуындағы рөлі
- •§ 6. Қайта өрлеу заманындағы ғылыми жетістіктер және олардың философиялық-ой пікірге тигізген әсері
- •V тарау. Жаңа Уақыт мәдениетіндегі Батыс Еуропалық философия
- •§ 1. Ф.Бэкон - Жаңа дәуірдегі философияның алғашқы өкілі
- •§ 2. Р.Декарттың рационалдық философиясы
- •Дүниетану мәселелері. Күмәндану принципі
- •Рационалдық әдіс
- •§ 3. Т.Гоббстың философиялық көзқарастары
- •Адам мәселесі
- •§ 4. Б.Спиноза философиясы
- •Гносеология (дүниетаным) мәселелері
- •§ 5. Г.В.Лейбниц және оның монадологиясы
- •§6. ДЛокктың философиялық көзқарастары
- •Гносеологиялық мәселелер
- •VI тарау. XVIII ғасырдағы Ағарту философиясы
- •§ 1. XVIII ғ. Ағылшын философиясы
- •Шефтсберри мен Мандевиль. Моральдық мәселелер
- •Д. Юм және оның сындық скептицизмі
- •§ 2. Француз ағартушылары
- •Вольтер
- •Тарих философиясы
- •Жан-Жак Руссо
- •Адам мәселесі
- •Теңсіздік мәселесі
- •VII тарау. Хуііі-хіх ғғ. Неміс мәдениет аясындағы классикалық философия Кіріспе сөз
- •§ 1. И.Канттың өмірі мен шығармашылық жолы
- •Моральдық мәселелер
- •Еріктік мәселесі
- •Құқ және мемлекет мәселелері
- •Тарих философиясы
- •§ 2. Фихтенің философиясы
- •Тарих философиясы
- •Мемлекет пем құқ мәселелері
- •Дінге қарай бетбұрыс
- •§ 3. Шеллинг және оның философиясы
- •Табиғат философиясы
- •Өнер философиясы
- •§ 4. Гегель - неміс классикалық философиясының шыңы
- •§ 5. Фейербахтың философиялық антропологиясы
- •Рефераттар тақырыбы:
- •VIII тарау. Маркстік философия
- •Рефераттар тақырыптары:
- •IX тарау. XIX ғ. Мәдениетіндегі бейклассикалық философия
- •§ 1. А.Шопенгауердің әлемдік еркі
- •§ 2. С. Кьеркогердін философиясы
- •Рефераттар тақырыптары:
- •X тарау. Хіх-хх ғғ. Ресей мәдениеті аясындағы философия
- •§ 1. Славянофилдер мен батысшылар ағымы
- •§ 2. В.С.Соловьевтін «бәрінің бірліктегі» философиясы
- •Адам, қоғам, тарих мәселелері
- •§ 3. Діни экзистенциализм мен антропология
- •§ 4. Ғарыш философиясы
- •XI тарау. Қазақ мәдениет шеңберіндегі отандық философия
- •§1. Қазақ руханиятының ерекшеліктері
- •§ 2. Қазақ мифологиясы. Алғашқы философиялық түсініктер
- •§ 3. Орта ғасырдағы отандық философия
- •«...Есепті сөз - ер сөзінің асылы,
- •§ 4. Хү-хvіIғғ. Қазақ жырауларының шығармашылығы
- •«Алаң да алаң, алаң жұрт,
- •«Кіндігімді кескен жұрт,
- •«...Айнала бұлақ басы тең,
- •Осы ақынның сөзімен айтсақ: «Асан атты іспетті
- •§ 5. XIX ғ. Ағартушылық философия
- •Еріншек, бекер мал шашпақ -
- •§ 6. XX гасырдағы отандық философия
- •Шәкәрім философиясы мен ағартушылық идеялары
- •XX ғасырдың басындағы ағартушы-демократтардың философиялық ой-пікірлері
- •Бір өртке қаудан шыққан душар болып,
- •Кеңестік дәуірдегі отандық философия
- •Егемен Қазақстан жне философиялық ой-пікірдің дамуы
- •Рефераттар тақырыбы:
- •XII тарау. XX ғасыр мәдениеті аясындағы философия Кіріспе сөз
- •§ 1. Неопозитивизм ағымы
- •§ 2. Феноменология
- •§ 3. Герменевтика
- •§ 4. Өмір философиясы
- •Ф.Ницше және оның «билікке деген еркі»
- •Фрейдизм ағымы. Сана мен бисаналық мәселелері
- •§ 5. Экзистенциализм философиясы
- •§ 6. XX ғ. Діни философия
- •XX ғ. Христиандық философия
- •XX ғасырдағы Шығыс діни философиясы
- •Рефераттар тақырыптары:
- •II бөлім. Философияның негізгі мәселелері
- •XIII тарау. Болмыс философиясы (Онтология )
- •§ 1. Болмыс ұғымы
- •§ 2. Жалқылық пен жалпылық
- •§ 3. Тәуелсіздік пен тәуелділік
- •§ 4. Құбылыс және мән
- •§ 5, Сапа мен сан ұғымдары
- •§ 6. Өлшем мен секіріс
- •§ 7. Қозғалыс
- •§ 8. Кеңістік пен уақыт
- •§ 9. Қозғалыс тетігі
- •§ 10. Қозғалыс пен даму
- •§ 11. Даму бағыттығы
- •§ 12. Дамудағы өрлеу (прогресс) мәселесі
- •§ 13. Жүйе, элемент, құрылым
- •§ 14. Бүтін және бөлшек
- •§ 15. Мазмұн және форма
- •§ 16. Детерминизм. Себеп пен салдар
- •§17.Мүмкіндік пен шындық
- •§18. Қажеттілік пен кездейсоқтық
- •§19. Қажеттілік пен еріктік. Жауапкершілік
- •§ 20. Материя мен сана - шегіне жеткен қарама-қарсылық
- •XIV тарау. Эпистемология. Таным мәселелері
- •§ 1. Таным дегеніміз не?
- •§ 2. Танымның практикалық табиғаты
- •§ 3. Таным құрылымы
- •§4. Танымдағы ақиқат мәсслесі
- •§ 5. Таным денгейлері мен әдістері
- •Синергетика методологиясы
- •§ 6. Ғылым, техника және білім философиясы
- •Рефераттар тақырыптары:
- •Өз бетінше дайындыққа арналған сұрақтар:
- •XV тарау. Әлеуметтік философия. Қоғам болмысы
- •§ 1. Қоғам ұғымы
- •§ 2. Тарих философиясы
- •§ 3. Формациялық және цивилизациялық-мәдени тұрғыдан қарағандағы Қазақстан қоғамы
- •§ 4. Қоғам өмірінің негізгі салалары
- •XVI тарау. Рух философиясы
- •1. Философия тарихындағы рух ұғымы
- •§ 2. Рух және руханият ұғымдары
- •§ 3. Құндылықтар әлемі
- •Рефераттар тақырыптары:
- •XVII тарау. Философиялық антропология. Адам болмысы
- •§ 1. Адам ұғымы
- •§ 2. Адамның дүниеге келу мәселесі
- •§ 3. Адамның биологиялық және әлеуметтік табиғаты
- •§4. Адам өмірінің мән-мағынасы
- •§ 5. Адамның өлімі мен өлместігі
- •XVIII тарау. Жаһандану (глобализация) үрдістерінің философиялық астары.
- •§1. Жаһандану дегеніміз не?
- •§2. Жаһандану үрдісі шеңберіндегі өзекті мәселелер
- •§ 3. Дүниежүзілік қауымдастық шеңберіндегі тәуелсіз Қазақстан (қорытынды есебінде)
- •I тарау. Мәдениет аясындағы философия
Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар
Философияның дүниеге келуінің қандай себептерін айтар едіңіз?
«Кіндікті уақыттың» ерекшелігі неде? Даоның екі мән-мағынасын көрсетіңіз.
Қытай философиясындағы болмыс пен бейболмыстың ара-қатынасы кандай?
Даоны сезімдік жолмен танып-білуге бола ма?
Даосизмнің этикалық – саяси көзқарастарының ерекшеліктері қандай?
Конфуцийдің «алтын ережесін» есіңізге түсірініз. Конфуцийдің «бес тұрақтылығын» атаныз.
«Цзюн цзы» (ізгі адам) мен «Сяо-жень» (надан адам) айырмашылығы неде?
Конфуций оқу мен ой елегінің байланысын қалай түсінеді?
«Фа-цзя» мектебі адамның табиғатын калайша түсінеді?
Үнді мифологиясындағы «Сансара», «Карма», «Мокша» ұғымдарының мағынасын көрсетіңіз.
Каста дегеніміз не?
Апариграха дегеніміз не?
Джайнизм ілімінде адам кімді жеңуі керек?
Ахимса дегеніміз не?
Буддизм деген ұғымның мәні неде?
Зардап шегудің себептері неде?
Нирванаға қалай жетуге болады?
Үнді философиясындағы материалистік көзқарастардың ерекшеліктері неде?
Грек мифологиясындағы Құдайлардың атын айтыңыз. Гректің «Жеті Данасының» қандай нақыл сөздері есіңізде қалды?
Алғашқы грек натурфилософтарының атын атаңыз.
Апейрон дегеніміз не?
Гераклиттің «Логосы» деген не?
Парменидтің «Болмыс» дәлелдемесін көрсетіңіз.
Зенонның қандай «апорияларын» білесіз?
Эмпедоклдың «Сүйіспеншілік», және «Жаугерлік» күштері ғарышта қандай роль алады?
Демокрит дүниедегі қажеттілік пен себептікті неден шығарады?
Софистиканың бетбұрысын қандай философиядағы мәселеге теңеуге болады?
Протагордың «Адам барлық заттардың өлшемі» деген нақыл сөзін қалай түсінесіз?
Сократтың «ирония» мен «маевтикасын» қалай түсінесіз?
Платонның «идеялар әлемі» дегеніміз не?
Платонның «анамнезис» теориясының мағынасы неде?
«Платондық сүйіспеншілік» деп нені айтамыз?
Платонның мемлекетіндегі «үш әлеуметтік топтарды» атаңыз.
Платон неге жекеменшікке қарсы?
Аристотельдің «Платон маған қымбат, бірақ ақиқат одан да қымбат» деген сөзін қалай түсінесіз?
Аристотельдің логика саласындағы ашқан зандарын айтыңыз.
Аристотельдің материя және форма үғымдарын қалай түсінесіз?
Аристотель жан дүниесінің қандай үш түрін көрсетеді? Аристотельдің 10 категориясын есіңізге түсіріңіз. Аристотельдің этикалық көзқарастарының ерекшелігі неде? Аристотельдің ашқан басқару формалары қандай? Киниктердің көзқарасы қандай болды? Эпикуреизм деп этика саласында нені айтамыз? Скептицизмнің көрнекті өкілі кім?
Реферат тақырыбы
Қытай философиясының негізгі ерекшеліктері. Даосизмдегі диалектикалық көзкарастар.
Қытайдағы бүгінгі реформалар мен конфуциандык идеоло-гияның байланысы.
«Фа-цзя» мектебі мен XX ғасырдағы тоталитарлық мемлекеттер (тарихи салыстыру).
Үнді мифологияларындағы негізгі түсініктер.
Джайнизм философиясыньщ кағидалары.
Буддизм - үнді философиясы.
Грек натурфилософиясы.
Платонның философиялык көзқарастары.
Аристотельдің онтологиялық ілімі.
Адам дүниенің өлшемі бола ала ма (Протагормен сұхбаттасу).
Аристотельдің саяси-этикалық көзқарастары.
Демокриттің атомистік көзқарасы.
Стоя философиясы.
Ойланыңыз:
Ешқашанда бұл дүниеде өшпенділік өшпенділікпен жойылған жоқ; тек кана өшпенділіктің жоғы оны тоқтатады. Бұл – мәңгілік Дхамма. Бұл Будданың сөзін қалай бағалайсыз?
Жау жауға не істесе де, жалған бағытпен жіберілген ой одан да жаман істейді.
Даосизмнің диалектикалық идеялары: Барлык дүние болмыстан туады. Болмыс бейболмыстан туады. Бірдеңені әлсірету үшін ең алдымен оны күшейту керек. Бірдеңені кұрту үшін ең алдымен оны гүлдету керек. Біреуден бірдемені алу үшін оған ең алдымен беру керек; Бақытсыздықта бақыт жатыр. Бакытта бақытсыздық бар. Кім оның шекарасын біледі?
Адамдарды білетін - дана; өзін-өзі білетін - ағарған.
Аспанның тілегі - адамдар бірін-бірі сүю керек және бір-бірі-не пайда әкелулері керек (Мо-Цзы).
Пайда іздегендер адалдықты ұмытады; Ең биік адамды сүюшілік туыскандық байланыстарды ескермейді (Чжуан-Цзы).
Аспан қарапайым адамдарды елбасы үшін тудырмайды, ол елбасын таққа қарапайым адамдар үшін отырғызады (Сюнь-Цзы).
Өлген мен тірі, оянған мен ұйықтаған, жас пен кәрі, бәрі - бір, өйткені бірінші екіншіде жоғалады (Гераклит).
Бейболмыстың өмір сүруі ешқашанда дәлелденбейді. Ой елегін бұл жолменен жүргізбе (Парменид).
Сүйіспеншіліктің тартуымен бәрі де жиналады; қастық олардың бәрін кері тартады (Эмпедокл). Философия - таңғалудан басталады (Аристотель).
Күн, ай және барлық жұлдыздар - жанып жатқан тастар (Анаксагор).
Бір заттың себебін табу - маған парсы тағынан қымбат (Демокрит).
Дене тілегі - ашықпау, шөлдемеу, тоңбау. Осының бәрі бар адам, я соған болашақта үмітті адам Зевстің өзімен бақыт жөнінде дауласа алады (Эпикур).
Тағдыр тілегенді алып жүреді, тілемегенді сүйретеді (Сенека).
Қандай тәлтекке түссең де, олардың бәрі ғасырлар бойы аңықталған. Себептердің байланысы басынан бастап сені сол оқиғалармен байлады (Марк Аврелий).
Менің білетінім - ештеңені білмегенім (Сократ).
Уақыт - өзінің істегендерін қарап отырған мәңгілік (Платон).