Бұлшықеттінің жиырылу түрлері.
Үш түрлері бар;
Жеке жиырылу.
Бұлшықет толық,болық емес жирылу.
Тетс
бұлшықетті немесе оның иннервациялайтын қозғалыс жүйкесін бір ғана әсермен тітіркендіреді бұлшықеттің жеке жиырылуы деп аталады. Онда негізгі үш кезеңді айыруға болады.
Латентті кезең.
Жиырылу кезең.
Босаңсу кезең.
Бірінші және екінші тітіркендіргішпен пайда болған жиырылулар қосылады да, бұл құбылыс бұлшықеттің жинақталу деп аталады.Жинақталудың екі типі бар ; толық жинақталу- жиі тітіркендірген әрбір тітіркендіргіш жиырылған кезде әсер етсе босаңсымастан әрі қарай жиырылып оның жиырылу дәрежесі күшейеді.
Ет босаңси бастағаннан кейін, келесі тітіркендіргіш әсер етсе, онда бұлшықет жиырылады да, оны толық емес жинақталу деп аталады.
Тотанус – егер де бұлшықетке немесе бұлшықет талшығына өте жоғары жиілікпен (өте күшті әсер) тітіркендіргіш әсер етсе, онда бұлшықет ұзақ түрде, өте күшті жиырылады да, ол тетаникалық жиырылу деп аталады.
Тетанустың екі түрі бар;
а . Тісті.
б . Тегіс.
Бұлшықетке жиілікте төмен жиілікпен әсер етілу тиісті, ал жоғары тегіс тетанус пайда болады.
Иллюстрациялы материалдар: Л-ОМ1-6
ӘДЕБИЕТ:
Негізгі:
Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы. (Оқулық). - Алматы. Издательство «Дәуір», 2005. - 663 б.
Қалыпты физиологиядан тәжірибелік сабақтарға жетекшілік нұсқаулар./ Сайдахметова А.С., Рахыжанова С.О. Семей, 2006 г. - 174 б.
Қанқожа М.Қ. Қозғыш ұлпалар физиологиясы. - Алматы, 2004 ж. - 78 б.
Қосымша:
Организмнің шартты-рефлекторлық әрекеті және оның нейрофизиология-лық тегершіктері. Жоғарғы жүйке іс-әрекетінің типтері. Ибраева С.С., Астана, 2006. - 52 б.
Орыс тіліндегі әдебиеттер:
Негізгі:
1. Физиология человека, В.М. Покровский., Г.Ф. Коротько, М., 2004.
2. Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии. К.В.Судаков, А.В.Котова, М., 2002.
3. Руководство по общей и клинической физиологии. В.И.Филимонов, МИА, 2002, 957 стр.
4. Нормальная физиология, под ред. К.В.Судакова, М., 2000.
5. Агаджанян Н.А., Тель Л.З., Циркин В.И., Чеснакова С.А. Физиология
человека. Санкт-Петербург, Sotis, 2000 г., 528 с.
Қосымша:
Скок В.И., М.Ф.Шуба. Нервно-мышечная физиология. Киев, изд. "Вища школа". 1986., 223с.
Ноздрачев А.Д., Баженов Ю.И. и др. Начала физиологии. Учебник для ст. ВУЗов. 2001.
Покровский и др. Физиология человека. Учебник. В 2-х томах. 1997.
Практические занятия по курсу "Физиология человека и животных".(Айзман Р.И., Дюкарев И.А. и др.) Новосибирск. Сибирское университетское издательство. 2002. 98 с.
Самостоятельная работа студентов по "Физиология человека и животных" с применением ЭВМ. (Айзман Р.И., Чжан-Юшков Н.К.) Методические рекомендации. Новосибирск, 1988.
«Основы физиология человека», 1 и 2 том, Б.И.Ткаченко, С.-Петербург, 1994г.
Атлас по нормальной физиологии А.В.Коробков, С.А.Чеснокова, Москва, Высшая школа, 1987 .
3. Айзман Р.И., А.Д.Герасев, М.В.Иашвили. Физиология возбудимых тканей. Новосибирск, изд. НГПУ, 1999., 125 с.
Александров Ю.И. и др. Основы психофизиологии. Москва, Инфра-М, 1998., 431с.
Анатомия, физиология и гигиена в таблицах и схемах. Методическое пособие. 1991.
Справочник физиологических и лабораторных показателей здорового человека. А. А. Утепбергенов, 1995 .
Физиология человека. Под ред. М.Покровского, Г.Ф.Коротько, в двух томах, М., 2001, 368 с.
Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):
Қаңқа б/ет. Физиологиялық қасиеттері.
Б/ет жиырылуының түрлері. Жеке жиырылу және оның кезеңдері.
Тетанус, түрлері, механизмі.
Б/ет қажуы, оқшауланған б/ет пен біртұтас ағзаның қажу қағидасы.
«Астана медицина университеті» АҚ
Қалыпты физиология кафедрасы
№ 7 Дәріс.
Дәріс тақырыбы: ОЖЖ-ің жалпы физиологиясы. Жүйке клеткаларының қозу мен тежелудің механизмдері.
Мақсаты: ОЖЖ-дағы қозу мен тежелу процесін түсіндіру, ОЖЖ негізгі қозу заңдылығын түсіндіру. Орталықтың тежелу механизмін түсіну және әртүрлі тежелу түрлерінің механизмдерін түсіндіріп үйрету, пре- және постсинапстық тежелуді айыра білу.
Дәріс тезистері: