5. Вегетативті жүйке жүйесінің метасимпатикалық бөлімі.

Бұл бөлім өте қарапайым құрылысымен ерекшеленеді. Мұнда ядролар болмайды және бұл жүйе интрамуральді ганглиилерден тұрады. Иннервациялық аймағына сай, бұл бөлімде энтералді, кардиалді, респираторлы және басқа да аймақтарды ажыратуға болады.

Басқа бөлімдерден айырмашылығы;

- Тек қана қозғалғыш ырғақты қаблетті ішкі ағзаларды иннервациялайды;

- Оның басқаруында жергіліеті эндокринді және иммунды элементтердің жергілікті қан ағысының, сіңірілуші және сөл бөлуші эпитемиидің тегіс бұлшықеттері болады;

- Метасимпатикалық бөлім сыртқы синалстық ұласуды симпатикалық және парасимпатикалық рефлекторлық доғаның эфференттік бөлімімен тікелей синалстық ұласуды жасай алмайды. Метасимпатикалық бөлім өзіндік сенсорлық жүйенің болуымен сипатталады.

- Ішкі ағзалардың базалық иннервациясы ретінде ОЖЖ-н тәуелсіз.

- Жүйке жүйесінің басқа бөлімдерімен антагонистік қарым-қатынаста болмайды;

- Метасимпатикалық жүйенің өзіндік медияторы болады.

- Бұл жүйе симпатикалық және парасимпатикалық жүйке бойынша пронейробластың миграциясының салдарынан түзіледі.

6 . Вегетативті рефлекстер.

Вегативтік жүйке жүйесінің нейрондары көптеген рефлекторлар реакцияның, яғни вегативтік рефлекстердің жүзеге асуына қатысады. Бұл рефлекстер экстеро-және интерорецептордың тітіркенуінен туады. Вегетативті рефлектордың жүзеге асыруында импультар ОЖЖ –н шеткі ағзаларға симпатикалық немесе парасимпатикалық жүйкелер арқылы беріледі. Вегетативті рефлекстердің саны өте көп. Медициналық тәжірбиеде висцеро - висцеральді, висцеро-кутанды, кутанды - висцеральдық рефлекстердің мәні өте зор.

Висцера –висцеральді рефлекстер —ішкі ағзалардың рецепторларының тітіркенуінен пайда болады және ішкі ағзалардың әрекетін өзгертумен аяқталады. Бұл рефлекске: жүрек әрекетінің тамыр тонусының рефлекторлары өзгеруі аортадағы қысымның төмендеуі не жоғарылауында көкбауырдың қаңға толуы, іштік қуысты тітіркендіргенде жүректің рефлекторлы тоқтауы, және тағы басқалар жатады.

Кутанды – висцеральды рефлекстер пайда болады және тер бөлуінің өзгерісімен, терінің электірлік өткізгіштігімен терілік сезімталдықтың өзгеруімен байқалады.

Кутанды- висцеральді рефлекстер - терінің бірқатар бөлімдерін тітіркендіргенде тамырлы реакция байқалады және анық бір ішкі ағзалардың әрекеті өзгереді.

Клиникалық тәжірбиеде ВЖЖ жағдайын анықтайтын вегетативті функционалдық тәсілдер қолданады. Оған көзді жүрек Динини –Ашнер рефлексі (көз алмасын саусақпен басқан кезде жүректің қағысы төмендейді), тыныс алу – жүректің немесе тыныс алу аритмиясы (келесі дем шығару басталғанға дейінгі дем шығарудың соңында жүрек қағысының төмендеуі және ортостатикалық реакция) жатқан кезден тұруға ауысқанда артериялық қысымның жоғарылауы мен жүрек қағысының жиілеуі. Тамырлы реакцияны айқындау үщін клиникада өткір емес зат пен теріні механикалық тітіркендірумен тамыр жағдайының рефлекторлары реакциясының өзгерісін байқайды. Дені сау адамдарда теріні тітіркендіргенде орны аз ғана уақыт ағарады, бұл ақ дермографиялық деп аталады. Бұл артериялардың жергілікті тарылуымен туады. Терінің жоғарғы түрде сезімталдығында терінің тамыры кеңейіп, қызыл сызықты береді (қызыл дермография). Ал терінің өте жоғарғы түрде сезімталдығында терідегі сызықтар

Иллюстративный материал: Л-ОМ1-9 слайдтары

ӘДЕБИЕТ:

Негізгі:

25. Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы. (Оқулық). - Алматы. Издательство «Дәуір», 2005. - 663 б.

26. Қалыпты физиологиядан тәжірибелік сабақтарға жетекшілік нұсқаулар./ Сайдахметова А.С., Рахыжанова С.О. Семей, 2006 г. - 174 б.

27. Қанқожа М.Қ. Қозғыш ұлпалар физиологиясы. - Алматы, 2004 ж. - 78 б.

Қосымша:

9. Организмнің шартты-рефлекторлық әрекеті және оның нейрофизиология-лық тегершіктері. Жоғарғы жүйке іс-әрекетінің типтері. Ибраева С.С., Астана, 2006. - 52 б.

Орыс тіліндегі әдебиеттер:

Негізгі:

1. Физиология человека, В.М. Покровский., Г.Ф. Коротько, М., 2004.

2. Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии. К.В.Судаков, А.В.Котова, М., 2002.

3. Руководство по общей и клинической физиологии. В.И.Филимонов, МИА, 2002, 957 стр.

4. Нормальная физиология, под ред. К.В.Судакова, М., 2000.

5. Агаджанян Н.А., Тель Л.З., Циркин В.И., Чеснакова С.А. Физиология

человека. Санкт-Петербург, Sotis, 2000 г., 528 с.

Қосымша:

97. Скок В.И., М.Ф.Шуба. Нервно-мышечная физиология. Киев, изд. "Вища школа". 1986., 223с.

98. Ноздрачев А.Д., Баженов Ю.И. и др. Начала физиологии. Учебник для ст. ВУЗов. 2001.

99. Покровский и др. Физиология человека. Учебник. В 2-х томах. 1997.

100. Практические занятия по курсу "Физиология человека и животных".(Айзман Р.И., Дюкарев И.А. и др.) Новосибирск. Сибирское университетское издательство. 2002. 98 с.

101. Самостоятельная работа студентов по "Физиология человека и животных" с применением ЭВМ. (Айзман Р.И., Чжан-Юшков Н.К.) Методические рекомендации. Новосибирск, 1988.

102. «Основы физиология человека», 1 и 2 том, Б.И.Ткаченко, С.-Петербург, 1994г.

103. Атлас по нормальной физиологии А.В.Коробков, С.А.Чеснокова, Москва, Высшая школа, 1987 .

104. 3. Айзман Р.И., А.Д.Герасев, М.В.Иашвили. Физиология возбудимых тканей. Новосибирск, изд. НГПУ, 1999., 125 с.

105. Александров Ю.И. и др. Основы психофизиологии. Москва, Инфра-М, 1998., 431с.

106. Анатомия, физиология и гигиена в таблицах и схемах. Методическое пособие. 1991.

107. Справочник физиологических и лабораторных показателей здорового человека. А. А. Утепбергенов, 1995 .

108. Физиология человека. Под ред. М.Покровского, Г.Ф.Коротько, в двух томах, М., 2001, 368 с.

Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):

1. Вегетативтік жүйке жүйесінің физиологиясы.

2. Соматикалық және вегетативтік жүйке жүйесінің қызметтік ерекшеліктері.

3. Вегетатитвтік жүйке жүйесінің симпатикалық, парасимпатикалық және метасимпатикалық бөлімдері.

4. Жоғарғы вегетативтік орталықтар.

5. Жалпы мінез-құлықтық актілердің қалыптасуы кезінде вегетативтік жүйке жүйесінің қызметтер интеграциясына қатысуы.

6. Мінез-құлықтың вегетативтік компоненттері.

«Астана медицина университеті» АҚ

Қалыпты физиология кафедрасы

№10 Дәріс

Тақырыбы: Физиологиялық қызметтердің гормондық реттелуі.

Мақсаты: негізгі гормондардың қызметтік механизмін талдау. Гормондардың негізгі тиімділігі өзгергенде, ағзада пайда болатын шығымы мен жетіспеушілігі, гипо- және гипергликемикалық комның реттелуін түсіндіру.

Дәріс тезистері: