Физиология жіктелінеді.
Физиология жалпы, салыстырмалы, арнайы немесе жеке дара бөлінеді.
Жалпы физиология – организмнің сыртқы орта әсеріне жауап беру заңдылығын өмірде маңызды үрдістің табиғатын зерттейді. Оның бір бөлімі-жасуша физиоллогиясы.
Салыстырмалы физиология - әртүрлі организм қызметтініңарнайы ерекшеліктері зерттейді. Оның соңғы есебі, қызметтің түрлік және жеке даму заңдылығын зерттеу.
Жеке физиология - үлпалардың (түрлері) мүшелердің (түрлері), жүйелердің қызметтін зерттейді.
Патофизиология аймағы - организмдегі потология процесінің тууын, дамуын, өтілу заңдарын зерттейді.
3. Физиология басқа пәндерге байланысты.
Физиология басқа пәндерге негізгі болып табылады.
Физиология химия мен физикаға, олардың зерттеу тәсілдерін қолданыла отырып сүйенеді.Физиология анатомиямен, гисталогиямен, цистологиямен тығыз байланысты. Ол морфоллогия және физиология құр. үздіксіз б-ты.
Физиология-пәні бұл тірі организмнің қызметті болып табылады. Ол биологиялық ғалымдардың ең маңыздысы. Осы пән организм және оны құрайтын құрылымдардың қызметтін зерттейді.
Физиология-(грек сөзінен физис- табиғат, ал логс ғылым, ілім) бұл біртүтас организм және оны құрайтын құрылымдар да жүретін қызмет пен үрдіс туралы, Организм мен сыртқы ортаның қарым-қатнасын қамтамасыз ететін ғалым.
4. Жүйе, үрдіс, қызмет.
Жүйе- жалпы қызметт пен б-ты мүше немесе ұлпаның жиынтығы.Сөлеуді жылжыту жүйесі:Қалыпты жағдайда адамның сөлеу қабілетін ауызша түрде сыртқа шығару,
Қызмет-жүйе немесе мүшенің арнайы әрекеті.
Мыс;
АІЖ қызметті үшеу.
Тыныс алу қызметті-О² және СО²
Қан айналу қызметті-тамырлар бойымен қанның жылжуы, ал миокард қызметтібосаңсу және жиырылуы.
Нейрон қызметті-қозу және тежелу.
Үрдіс-анық нәтижеге жемуге бағытталған әрекеттің тізбегі.
Мыс; қозу
Физиология организмнің тіршілік әрекетінің қалпын зерттейтін келесі термин.
Қалыптылық – қандай да бір үрдіс немесе құбылыс жиынтығын сипаттайтын орташа шама.
Тегершік – үрдіс немесе қызметті реттеу тәсілі.
Реакция- екі түрі бар,
1) Қарапайым бұлшықет жиырылуы, безбен сөлдің бөлінуі.
2) Күрделі, тағамды табуы.
тітіркендіргіш әсеріне организм әрекетінің өзгеруі( күшеюі немесе бәсеңдеуі)
Секрет (сөл)- организм ішкі ортасы немесе эпитеий беткейіне бөлінетін, анық бір қызметті атқаратын, жасаушаның тіршілік әрекетінің арнайы өнімі
Сөлдің тізілуі және бөлінуі секреция деп аталады. мыс; студ—емтих—(СЖЖ-на) Секрет түрі , белоктық, кілегейлі, аралас және липидтік.
Процесс-қандай да бір анық нәтижеге жетуге бағытталған кезектескен әрекеттің жиынтығы.
Механизм- үрдісі немесе қызметті реттеу тәсім,
Реттеу механизм бар.
Жергілікті, мыс, АҚ жоғары немесе төмен там—кең--.
Гумор-ББЗ гормон әсері.
Жүйкелік ЖК қозуы немесе теж-де проц-ң күшеюі немесе бәсеңдеуі.
Орталық-ОЖЖ бұйр-ң келіп түсуі физиология пәнінің жіктелуі.
Жалпы физиология- сыртқы орта әсеріне организм мен оның құрылымының реакциясы заңды зерттейді.
Жеке физиологиясы-тканьң (бұлшықет, жүйкелік және тағы басқалар) мүшенің (ми, соч, бүйрек) жүйенің (асқазан, қан айналымы,тыныс алу) қызметтін зерттейді.
Иллюстрациялы материалдар: Л-ОМ1-1
ӘДЕБИЕТ:
Негізгі:
Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы. (Оқулық). - Алматы. Издательство «Дәуір», 2005. - 663 б.
Қалыпты физиологиядан тәжірибелік сабақтарға жетекшілік нұсқаулар./ Сайдахметова А.С., Рахыжанова С.О. Семей, 2006 г. - 174 б.
Қанқожа М.Қ. Қозғыш ұлпалар физиологиясы. - Алматы, 2004 ж. - 78 б.
Қосымша:
Организмнің шартты-рефлекторлық әрекеті және оның нейрофизиология-лық тегершіктері. Жоғарғы жүйке іс-әрекетінің типтері. Ибраева С.С., Астана, 2006. - 52 б.
Орыс тіліндегі әдебиеттер:
Негізгі:
1. Физиология человека, В.М. Покровский., Г.Ф. Коротько, М., 2004.
2. Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии. К.В.Судаков, А.В.Котова, М., 2002.
3. Руководство по общей и клинической физиологии. В.И.Филимонов, МИА, 2002, 957 стр.
4. Нормальная физиология, под ред. К.В.Судакова, М., 2000.
5. Агаджанян Н.А., Тель Л.З., Циркин В.И., Чеснакова С.А. Физиология
человека. Санкт-Петербург, Sotis, 2000 г., 528 с.
Қосымша:
Скок В.И., М.Ф.Шуба. Нервно-мышечная физиология. Киев, изд. "Вища школа". 1986., 223с.
Ноздрачев А.Д., Баженов Ю.И. и др. Начала физиологии. Учебник для ст. ВУЗов. 2001.
Покровский и др. Физиология человека. Учебник. В 2-х томах. 1997.
Практические занятия по курсу "Физиология человека и животных".(Айзман Р.И., Дюкарев И.А. и др.) Новосибирск. Сибирское университетское издательство. 2002. 98 с.
Самостоятельная работа студентов по "Физиология человека и животных" с применением ЭВМ. (Айзман Р.И., Чжан-Юшков Н.К.) Методические рекомендации. Новосибирск, 1988.
«Основы физиология человека», 1 и 2 том, Б.И.Ткаченко, С.-Петербург, 1994г.
Атлас по нормальной физиологии А.В.Коробков, С.А.Чеснокова, Москва, Высшая школа, 1987 .
3. Айзман Р.И., А.Д.Герасев, М.В.Иашвили. Физиология возбудимых тканей. Новосибирск, изд. НГПУ, 1999., 125 с.
Александров Ю.И. и др. Основы психофизиологии. Москва, Инфра-М, 1998., 431с.
Анатомия, физиология и гигиена в таблицах и схемах. Методическое пособие. 1991.
Справочник физиологических и лабораторных показателей здорового человека. А. А. Утепбергенов, 1995 .
Физиология человека. Под ред. М.Покровского, Г.Ф.Коротько, в двух томах, М., 2001, 368 с.
Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):
Отандық және әлемдік физиологияның қалыптасуына үлес қосқан атақты Қазақстандық ғалымдарды атаңыз.
Физиология қандай зерттеу әдістерін қолданады?
Физиология дамуына Павловтың қосқан үлесі.
Қазіргі замандағы физиологияның даму ерекшеліктерін атаңыз.
«Астана медицина университеті» АҚ
Қалыпты физиология кафедрасы
№2 Дәріс
Тақырыбы: Физиологиялық қызметтердің негізгі құрастыру принциптері және реттеруі.
Мақсаты: адамның жүйелік ұйымдастыру қызметі жайлы білім беру, өзіндік жаңару, реттелу, шығару механизмдерін сипаттайтын түсінік қалыптастыру, физиологиялық қызметтердің жүйелік ұйымдастырылу процесін түсіну. Физиологиялық ойлауды үйрету.