Физиология. Физиологиялық терминдер

Физиология (гр сөзінен аударғанда физис табиғат, логос –ілім,ғылым дегенді білдіреді) біртұтас организмде немесе оны құрайтын жүйе, мүше, ұлпа, жасушада жүретін қызмет пен үрдіс туралы, сонымен қатар адам және жануар организмнің сыртқы ортамен қарым-қатнасын және олардың реттеу тегершігін қамтамасыз ететін ғылым.

Физиологиялық терминдер

№	Терминдер атауы	Терминдердің анықтамасы	Келтірілетін мысалдар
1	Жүйе	Жалпы қызметтін байланысты мүше немесе ұлпаның жиынтығы.	Асқорыту, қан айналым, сыртқа бөлу және т.б.
2	Қызмет	Жүйе немесе мүшенің арнайы әрекетін түсінеді.	АІЖ қызметі секреторлық, моторлық және сіңірілу. Қан айналым қызметі-қанның тамырлар бойымен жылжуы, миокард қызметті босаңсу және жиырылуы. Тыныс алу қызметті-О2 мен СО2 алмасуы Нейрон қызметі қозу мен тежелу жән тежелу
3	Үрдіс	анық нәтижеге жемуге бағытталған әрекеттің тізбегі.	қозу
	Қалыптылық	Қандай да бір үрдіс немесе құбылыс жиынтығын сипаттайтын орташа шама.	Қан анализі, артериялық қысым, жүректің жиыры-лу жиілігі және т.б.
	Тегершік	үрдіс немесе қызметті реттеу тәсілі.	Түрлі физиологиялық жолдар тегершігі

2-сызба-нұсқа. РД-негізгі бөлімдерінің қарапайым сызба-нұсқасы.

II. IV.

Афференттік жол Эфференттік жол

Иллюстрациялы материалдар: Л-ОМ1-2

ӘДЕБИЕТ:

Негізгі:

4. Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы. (Оқулық). - Алматы. Издательство «Дәуір», 2005. - 663 б.

5. Қалыпты физиологиядан тәжірибелік сабақтарға жетекшілік нұсқаулар./ Сайдахметова А.С., Рахыжанова С.О. Семей, 2006 г. - 174 б.

6. Қанқожа М.Қ. Қозғыш ұлпалар физиологиясы. - Алматы, 2004 ж. - 78 б.

Қосымша:

2. Организмнің шартты-рефлекторлық әрекеті және оның нейрофизиология-лық тегершіктері. Жоғарғы жүйке іс-әрекетінің типтері. Ибраева С.С., Астана, 2006. - 52 б.

Орыс тіліндегі әдебиеттер:

Негізгі:

1. Физиология человека, В.М. Покровский., Г.Ф. Коротько, М., 2004.

2. Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии. К.В.Судаков, А.В.Котова, М., 2002.

3. Руководство по общей и клинической физиологии. В.И.Филимонов, МИА, 2002, 957 стр.

4. Нормальная физиология, под ред. К.В.Судакова, М., 2000.

5. Агаджанян Н.А., Тель Л.З., Циркин В.И., Чеснакова С.А. Физиология

человека. Санкт-Петербург, Sotis, 2000 г., 528 с.

Қосымша:

13. Скок В.И., М.Ф.Шуба. Нервно-мышечная физиология. Киев, изд. "Вища школа". 1986., 223с.

14. Ноздрачев А.Д., Баженов Ю.И. и др. Начала физиологии. Учебник для ст. ВУЗов. 2001.

15. Покровский и др. Физиология человека. Учебник. В 2-х томах. 1997.

16. Практические занятия по курсу "Физиология человека и животных".(Айзман Р.И., Дюкарев И.А. и др.) Новосибирск. Сибирское университетское издательство. 2002. 98 с.

17. Самостоятельная работа студентов по "Физиология человека и животных" с применением ЭВМ. (Айзман Р.И., Чжан-Юшков Н.К.) Методические рекомендации. Новосибирск, 1988.

18. «Основы физиология человека», 1 и 2 том, Б.И.Ткаченко, С.-Петербург, 1994г.

19. Атлас по нормальной физиологии А.В.Коробков, С.А.Чеснокова, Москва, Высшая школа, 1987 .

20. 3. Айзман Р.И., А.Д.Герасев, М.В.Иашвили. Физиология возбудимых тканей. Новосибирск, изд. НГПУ, 1999., 125 с.

21. Александров Ю.И. и др. Основы психофизиологии. Москва, Инфра-М, 1998., 431с.

22. Анатомия, физиология и гигиена в таблицах и схемах. Методическое пособие. 1991.

23. Справочник физиологических и лабораторных показателей здорового человека. А. А. Утепбергенов, 1995 .

24. Физиология человека. Под ред. М.Покровского, Г.Ф.Коротько, в двух томах, М., 2001, 368 с.

Қорытынды сұрақтары (кері байланысы):

1. Акцептор әрекетінің нәтижесі деп нені айтады?

2. Афферентті синтездің маңызы неде?

3. Кері афферентацияның мәні қандай?

4. АРД негізгі нәтижесімен сәйкес келмегенде не болады?

5. Рефлекс деген не?

6. Рефлекторлық доғаның бөлімдерін атаңыз.

7. Рефлекстің өзара әрекеттілігінң мәні неде?

«Астана медицина университеті» АҚ

Қалыпты физиология кафедрасы

№3 Дәріс

Тақырыбы: Қозу. Қозғыш тіндердің тітіркендіру заңдары.

Мақсаты: қозушы құрылым ерекшеліктері туралы білім беру, ағзаның интегративті бірлігі ретінде нейронның ролін түсіну, бұлшықет жиырылу механизмін түсіндіру, негізгі бұлшықет жиырылу түрлерін және синапстың жұмыс механизмін сала білу.

Дәріс тезистері:

Қозғыш ұлпалар дегеніміз- қозуға қабілеті бар тіндерді атаймыз. Оның түрлері 3-еу: жүйкелік, бұлшықеттік және бездік. Ұлпада қозу туу үшін, оған тітіркендіргіштер әсер етуі қажет. Барлық тітіркендіргіштер 4 негізгі топқа бөлінеді: физикалық, химиялық, физико-химиялық және биологиялық. Физиологиялық тұрғыдан тітіркендіргіштердің екі түрі болады: үйреншікті жә Кез келген тітіркендіргіштің әсерімен ӘП тууы үшін қозғыш ұлпаның мембранасы иондарды өте жоғарғы түрде өткізуі қажет. Ол үшін мембранаға әсер ететін тітіркендіргіштің табалдырық күші төмен болуы тиіс немесе басқаша айтқанда тітіркендіргіштің күші тітіркендіру табанына сәйкес болуы керек.

• Табалдырық – қозуды тудыра алатын тітіркендіргіштің ең төменгі күші. Егер тітіркендіргіш күші қозу табалдырықтан төмен болса, табалдырықасты деп, ал табалдырықтан асса ол табалдырықтан жоғары.деп аталады.

• Тітіркендіргіш қозуды тудыру үшін:

1. Жеткілікті түрде күшті ( күшке байланысты заң).

2. Жеткілікті түрде ұзақ (уақытқа байланысты заң).

3. Жеткілікті түрде жылдам (айырмашылыққа байланысты заң).

Бұл қозғыш ұлпаның үш тітіркендіру заңы болып табылады.