Көру талдағышы

Көру жүйесі

Көру эволюция барысында электромагниттік толқындары қабылдауға бейімделген. Көру жүйесі миға 90% аса сенсорлы ақпарат береді. Көру – заттың бейнесі торлы қабатта жиналудан басталатын көп звеналы процес. Содан соң фоторецепті қозуы жүреді, ал көру ақпараты – осы жүйенің нейрондық қабатында таралып қайта өңделеді. Соңында да көруді қабылдау – қыртыстық бөліммен көру бейнесі туралы шешім қабылдайды.

1. Көздің оптикалық аппаратының құрылысы мен қызметі.(акомадация, пресбиопия).

Көздің жарық сезу қабығына(торлы қабық сетчатка) заттың бейнесі көздің түссіз ортасы-мүйізді қабық көз бүршағы және шыны дене арқылы өтеді.оптикалық жүйенің сындыру күші диоптр (д) белгіленеді. Көздің сындыру күші алыстағы зат үшін 59Д, ал жақындағы зат үшін 70,5Д.

Акомадация – дегеніміз түрлі қашықтықта орналасқан заттарды көздің анық көруге бейімделуі. Көз көру үшін көзге көрінген заттың бейнесі торлы қабықта жиналуы тиіс. Алыстағы затқа қарағанда оның бейнесі торлы қабықта жиналып, осы зат көзге анық көрінеді. Бір уақытта жақындағы заттың бейнесі торлы қабық артында жиналатындықтан, жақындағы зат көзге бұлыңғырланып көрінеді.

Акомадацияның механизмі.

1. Көз бұршағы өз қатпарлығын өзгерте отырып затты сындыру қабілеттілігін өзгертеді.

2. Кірпікшелі бұлшық еттің жирылуы осы бір механизмдерді ске асырады.

Көз бұршағы.

• Жұқа түссіз капсуламен оралған және ол кірпікшелі (синонды) байламаны созады.кірпікшелі дененің тегіс бұлшық ет клеткасының жирылуы синонды байламаның ауырпалығын азайтып, көз бұршағының қатпарлығын жоғарлатады.

• Кірпікшелі бұлшық ет көзді жылжыту жүйкесінің парасимпатикалық талшығы мен жүйкелендіреді.Мысалы: көзге атропин егкенде кірпікшесі бұлшық етке қозу таралуы бұзылады, көздің жақын заттарға деген акомадациясын шектейді керісінше, парасимпаттотиметиктер – пилокарпин және эзэрин кірпікшелі бұлшық етжирылуын түдырады. Алыстағы заттар кірпікшелі бұлшық еттің жиырылуынсыз дені сау жас адамға өзіне анық көрінуі тиіс. Ең жақын көру нүктесі көздің 10см қашықтығында.

Кәрілік алыстан көргіштік

Жас ұлғайған сайын көздің ең жақын көру нүктесі 10см алыстайды. Осы кезде жақындағы заттар көзге нашар көрінеді. Бұл жағдайда кәрілік алыстан көргендік немесе пресбиолия деп аталады.

Пресбиолияның себептері:

• Жасқа орай көз бұршағы өз серпімділігін бұзады.

• Синонды байламаның сөозылуының өзгеруі болып табылады, көз бұршағы өз қатпарлығын аз өзгертеді. Коррекция екі жағы дөңес линзалы көзілдірік.

2. Торлы қабатының құрлысы мен қызметі.

Торлы қабықтың көздің жарықты сезетін , ішкі қабығы . Мұнда қызметтік маңызы әртүрлі, екі 2- реттік сезгіш (2-реттікт сезгіш рецептор дегеніміз – тітіркеніш бен 1- нейрон арасында арнайы рецепторлық клетка болған , 1-нейрон тек қана рецептор клетка арқылы қозыуы) фоторецепторлар (таяқша және сауытша) және жүйкелік клетканың бірнеше түрлері бар

1. Фоторецепт қозуы торлы қабығының (тқ) алғашқы жүйке клеткасын (биполярлы нейрон ) әрекеттенеді

2. Биполярлы нейронның қозуы толқыны ганглиозды клетканы белсендіруді де, өз импульсін қыртыстық көру орталығына таратады.Торлы қабақтағы ақпараттың таралуы мен өңделуіне ;

- пиполярлы нейрон

- ганглиоздық клетка

- көлденең және амакриндік клеткалар қатысады.ТҚ барлық аталған нейрондары көздің жүйкелік ақппараты деп аталады.Олар ақппараты мидың көру орталығына бақытталумен қатар,оны талдау және қайта өңдеуге қатысады .СондықтандаТҚ шеттегі мидың бөлігі деп аталады.

Көру жүйкесінің дискісі соқыр дақ деп аталады.

Мүнда фоторецтер болмайды да, жарықты сезбейді.

Торлы қабық-ғы қабаттар