- •Historia polski 1750-1950 Reformy sejmu konwokacyjnego - 1764
- •Walka o tron Rzeczypospolitej - 1764
- •Konfederacja barska - geneza I skutki
- •Pierwszy rozbiór Rzeczypospolitej - jego zasięg I skutki
- •Stronnictwa polityczne w dobie Sejmu Wielkiego 1788-1792
- •Sejm Wielki I jego reformy
- •Konstytucja 3 Maja
- •Konfederacja targowicka - geneza I skutki
- •Drugi rozbiór Rzeczypospolitej - jego zasięg I skutki
- •Geneza Insurekcji Kościuszkowskiej
- •Jak widać temat został opracowany szerzej od innych. Wynika to z kilku powodów: pomijania go w podręcznikach, wielowątkowości I mojego przekonania o tym, że jest trudny do omówienia.
- •Uniwersał połaniecki
- •Trzeci rozbiór Polski - jego geneza I skutki
- •Rosja wobec Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVIII wieku
- •Prusy wobec Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVIII wieku
- •Legiony Polskie we Włoszech (informator 1995, bez zmian)
- •Księstwo Warszawskie - geneza, terytorium I ustrój
- •Sprawa polska na Kongresie Wiedeńskim
- •Królestwo Polskie 1815-1830. Terytorium I ustrój
- •Królestwo Polskie 1815-30
- •Geneza, ustrój I sytuacja polityczna w Wolnym Mieście Krakowie (informator 2002 z uzupełnieniami)
- •Rzeczpospolita Krakowska
- •Życie polityczne w Królestwie Polskim przed 1830 rokiem.
- •Geneza Powstania Listopadowego
- •Powstanie Listopadowe I wojna polsko-rosyjska 1830/31 (temat, którego nie spotkałem w informatorach)
- •Skutki Powstania Listopadowego
- •Wielka Emigracja I jej główne ugrupowania
- •Powstanie krakowskie 1846
- •Wielkie Księstwo Poznańskie
- •Wiosna Ludów na ziemiach polskich
- •Aleksander Wielopolski I jego reformy
- •Geneza Powstania Styczniowego (informator 2001)
- •Skutki (następstwa) Powstania Styczniowego (informator 2001 z uzupełnieniami)
- •Polityka rusyfikacji w zaborze rosyjskim
- •Polityka germanizacji w zaborze pruskim
- •Ruch ludowy do 1914 roku - geneza I program
- •Ruch narodowo-demokratyczny do 1914 roku – geneza I program
- •Rewolucja 1905-1907 w Królestwie Polskim
- •Orientacje polityki polskiej przed I wojną światową
- •Polityka Józefa Piłsudskiego (przed I) w czasie I wojny światowej
- •Akt 5 listopada I jego znaczenie dla sprawy polskiej
- •Usa, Wielka Brytania I Francja wobec sprawy polskiej w czasie I wojny światowej
- •Rada Regencyjna - jej powstanie, kompetencje I działalność
- •Powstanie Wielkopolskie 1918 roku - geneza I znaczenie
- •Postanowienia Kongresu Wersalskiego w sprawie Polski
- •Powstania Śląskie - ich geneza I znaczenie (Powstania śląskie)
- •Kształtowanie się polskiej granicy wschodniej po I wojnie światowej
- •Wojna polsko-radziecka 1919-1921
- •Plebiscyt na Warmii, Mazurach I Powiślu
- •Sytuacja polityczna w Rzeczpospolitej w latach 1918-1922
- •Konstytucja marcowa 1921 roku
- •Sytuacja polityczna I walka o prezydenturę Rzeczypospolitej w 1922 roku
- •Polityka zagraniczna Rzeczpospolitej w latach 1919-1926; jej główne założenia
- •Zamach majowy 1926 roku - geneza I skutki
- •Polityczne tło przewrotu majowego (informator 2001)
- •Polityka wewnętrzna sanacji w latach 1926-1935. (Piłsudski u władzy w latach 1926-35).
- •Walka sanacji z opozycją w latach 1929-1930
- •Konstytucja kwietniowa 1935 roku
- •Walka o władzę w Polsce po śmierci Józefa Piłsudskiego
- •Polityka zagraniczna Rzeczpospolitej w latach 1932-1939
- •Sprawa Zaolzia
- •Zsrr I III Rzesza wobec Polski do 1 września 1939
- •Stosunki polityczne polsko-radzieckie w latach trzydziestych (informator 2002)
- •Konflikt polsko-litewski 1918-1922
- •Stosunki polsko-angielskie w okresie międzywojennym
- •Stosunki polsko-francuskie w okresie międzywojennym
- •Londyn I Paryż wobec Polski do 1 IX 1939 r.
- •Wojna polsko-niemiecka 1939 roku
- •Rząd rp na emigracji w latach 1939-1940
- •Rząd rp w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1945 I jego działalność
- •Polityka Stanisława Mikołajczyka jako premiera rządu polskiego w Londynie
- •Stosunki polsko-radzieckie w latach 1941-1943
- •Polsko-radziecka współpraca wojskowa podczas II wojny światowej (informator 2002)
- •Działalność Delegatury Rządu na Kraj
- •Polskie Państwo Podziemne - struktury I cele (tematu tego nie spotkałem w informatorach)
- •Geneza I formy działalności zwz / ak
- •Akcja „Burza”
- •Usa I Wielka Brytania wobec sprawy polskiej w czasie II wojny światowej
- •Sprawa polska na konferencji w Teheranie
- •Sprawa polska na konferencji w Jałcie
- •Sprawa polska na konferencji w Poczdamie
- •Polityka ludnościowa Niemiec na ziemiach polskich w latach 1939-1945
- •Polityka ludnościowa zsrr w stosunku do Polaków w latach 1939-1945
- •Powstanie I działalność krn
- •Powstanie I działalność pkwn
- •Powstanie Tymczasowego (Polskiego ) Rządu Jedności Narodowej
- •Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej - powstanie I charakter (informator 2001)
- •Powstanie I działalność Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1945-1949
- •Działalność polityczna Stanisława Mikołajczyka w Polsce Ludowej (informator 2001)
- •Referendum 1946 roku - geneza I znaczenie
Kształtowanie się polskiej granicy wschodniej po I wojnie światowej
Chaos jaki zapanował w Europie Wsch. w wyniku rewolucji w Rosji i klęski wojennej Niemiec powodował, że terytorialny kształt Polski na wschodzie zależał od tego jaki obszar zdołają obsadzić wojska polskie.
Ustalenie granic państwa polskiego (z wyjątkiem granicy z Rumunią i Łotwą) dokonało się w atmosferze sporów i konfliktów zbrojnych. Rzutowało to negatywnie na położenie naszego państwa w latach następnych. O ostatecznym przebiegu granic Polski zadecydowały częściowo mocarstwa zachodnie (Rada Najwyższa, która przekształciła się po konferencji pokojowej w Radę Ambasadorów).
W latach 1919-20 Polska usiłowała realizować federacyjny program J. Piłsudskiego, co wynikało z jego dominującej pozycji w aparacie władzy. Polityka ta spotkała się z niechętną postawą Litwinów i Ukraińców, którzy traktowali Polskę jako przeszkodę na drodze do realizacji własnych celów politycznych i terytorialnych.
W latach 1918-20 Polska walczyła z Ukrainą o Galicję Wschodnią. Walki zakończyły się wyparciem Ukraińców za Zbrucz i faktycznym przyłączeniem Galicji Wsch. do Polski już w VIII 1919. Zagrożenie obydwu państw przez bolszewików sprawiło, że 21 IV 1920 rząd polski podpisał z Dyrektoriatem Ukraińskiej Republiki Ludowej atamana Semena Petlury umowę polityczno-wojskową. Wyznaczała ona granicę państwową (dla Polski Galicja Wsch. i część Wołynia, dla Ukrainy ziemie na wsch. od Zbrucza) i przewidywała współdziałanie przeciwko bolszewikom. Do szerszej współpracy jednak nie doszło, gdyż ukraiński obóz niepodległościowy okazał się o wiele słabszy od antypolskiego. Ostateczne uregulowanie sprawy granicy z Ukrainą zależało jeszcze od ułożenia stosunków polsko-rosyjskich.
Od końca 1918 Polska rywalizowała z Litwą o Wileńszczyznę. W IV 1919 Polska zajęła ten obszar, by utracić go w VII 1920 na rzecz bolszewików, którzy wycofując się przed polską ofensywą przekazali Wileńszczyznę Litwie. Po zwycięstwie nad bolszewikami Polska nie mogła oficjalne* przejąć Wilna z okolicą, więc Piłsudski polecił gen. Żeligowskiemu upozorowanie buntu w armii i wkroczenie z podległymi mu siłami do Wilna, co nastąpiło 9 X 1920. Na zajętym terytorium powstało państwo o nazwie Litwa Środkowa, której sejm 20 II 1922 podjął decyzję o połączeniu z Polską, co zostało zrealizowane 24 III 1922.
Polskie koncepcje granicy wschodniej - inkorporacyjna i federacyjna sprzeczne były z planami bolszewików, którzy nie zamierzali respektować prawa narodów do niepodległości. Do zajęcia Polski dążyli także dlatego, że bezpośrednie połączenie się z komunistami niemieckimi uważali za warunek powodzenia rewolucji europejskiej. Wyczerpująca wojna trwała do 12 X 1920 kiedy to delegacje polska i bolszewicka podpisały w Rydze rozejm i podjęły rokowania rozejmowe, trwające 5 miesięcy. Strona bolszewicka gotowa była oddać Polsce Mińsk i całą Białoruś, jednak w Polsce obawiano się skutków wchłonięcia zbyt wielkiej liczby ludności niepolskiej.
Ostatecznie 18 III 1921 podpisano traktat pokojowy między Polską, a Rosyjską i Ukraińską SRR. Ustalał on wspólną granicę na linii Dzisna-Dokszyce-Słucz -Ostróg -Zbrucz.
W ten sposób Polska uznała de iure reżim bolszewicki na Ukrainie porzucając sojuszników białoruskich i ukraińskich, którzy rozumiejąc sytuację Polski nie czynili jej zarzutów, a postępowanie Piłsudskiego („ja Was przepraszam Panowie, ja Was bardzo przepraszam”) uznali za rycerskie.
Konferencja Ambasadorów państw Ententy uznała polskie granice na wschodzie 15 III 1923.
* Mocarstwa kilkakrotnie próbowały wpłynąć na kształt granic Polski. Tzw. linia 8 XII 1919 pozbawiała Polski Suwałk i Augustowa. Granicy tej Polska nie zaakceptowała. Na konferencji w Spa, 10 VII 1920 reprezentujący rząd polski W. Grabski, zgodził się na warunkowe oddanie Wilna Litwie. O ostatecznym losie spornego obszaru miała zadecydować Rada Najwyższa, która przyznała Wileńszczyznę Litwie (przejęcie nastąpiło w VIII 1920). 7 IX 1920 podpisana została polsko-litewska umowa, wyznaczająca linię demarkacyjną na części spornego terytorium - pozostawiała ona Wilno po stronie litewskiej. W przeddzień jej wejścia w życie doszło do „buntu” gen. Żeligowskiego
Konflikt polsko-ukraiński.
Spornym obszarem między Polską, a Ukrainą stała się Galicja Wsch., gdzie etnicznie przeważali Ukraińcy, ale w miastach (głównie we Lwowie, gdzie Polacy stanowili 62 % , Żydzi 20 %, Ukraińcy 18 % ludności) większość i to zdecydowaną stanowili Polacy. W czasie I wojny światowej świadomość narodowa Ukraińców znacznie wzrosła, głównie za sprawą Austro-Węgier, które popierały ich dążenia niepodległościowe, licząc w zamian na dostawy żywności.
W okresie rozpadania się monarchii austro-węgierskiej z inicjatywy posłów ukraińskich w parlamencie wiedeńskim, powstała we Lwowie (18 X 1918) Ukraińska Rada Ludowa pod przewodnictwem Eugeniusza Petrusewicza. Równocześnie uformował się zakonspirowany Ukraiński Generalny Komisariat Wojskowy. Pod koniec X 1918, gdy we Lwowie pojawiły się pogłoski, że Polska Komisja Likwidacyjna ma przejąć od władz austriackich Galicję Wsch. ze Lwowem, Ukraińcy postanowili zająć te obszary zbrojnie i uniemożliwić Polakom włączenie ich w skład państwa polskiego.
Walki rozpoczęły się 1 XI 1918 we Lwowie. Powstanie zarządzono też w Czerniowcach, Stanisławowie, Kołomyi, Złoczowie, Przemyślu, Samborze, Stryju, Tarnopolu i Rawie Ruskiej. Po opanowaniu Lwowa i Galicji Wsch. ogłoszono powstanie Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej. Akcja Ukraińców spotkała się z polskim przeciwdziałaniem. Walki podjęły POW i Związek Wojskowy Polaków pod dowództwem kpt. Czesława Mączyńskiego. W kierunku Lwowa wyruszyła odsiecz. Po ciężkich walkach („Orlęta Lwowskie”) Polacy 22 XI opanowali Lwów, a na pocz. 1919 regularne wojska polskie podjęły przeciwnatarcie i do końca IV opanowały całą Galicję Wsch.
W części wsch. Ukrainy („Naddnieprzańskiej”) ze stolica w Kijowie, istniał Dyrektoriat Ukraińskiej Republiki Ludowej z Semenem Petlurą, który walczył zarówno z bolszewikami jak i z „białymi” armiami Denikina. Zarówno bolszewicy jak i „biali” byli przeciwni odbudowie niepodległego państwa polskiego, dlatego Polska stawała się naturalnym sojusznikiem Petlury.
21 XI 1919 Rada Najwyższa konferencji pokojowej w Paryżu zatwierdziła statut autonomiczny dla Galicji Wsch., przyznając Polsce mandat Ligi Narodów na zarządzanie tym terenem przez 25 lat. 8 XII 1919 ta sama Rada dopuściła administrację polską tylko na zachód od linii Bug -Kuźnica -Pińsk, czyli tzw. linii Curzona (bryt. ministra spraw zagranicznych), dalekiej od polskiej granicy etnicznej. W zaistniałej sytuacji wojska zachodnioukraińskie podporządkowały się Dyrektoriatowi URL.
21 IV 1920 Piłsudski doprowadził do podpisania umowy polityczno-wojskowej z Petlurą. Polska uznawała w niej niepodległość Ukrainy na wsch. od rzeki Zbrucz, a Petlura zrzekał się pretensji do Galicji Wsch. i części Wołynia. Umowa obejmowała też sojusz wojskowy przeciwko bolszewikom, ale ukraiński ruch niepodległościowy był o wiele słabszy niż antypolski obóz ukraiński w Galicji Wsch. więc impet polsko-ukraińskiej ofensywy na Ukrainie, rozpoczętej 25 IV 1920 szybko się wyczerpał. W wyniku ofensywy bolszewików Ukraina znalazła się pod ich panowaniem, z kolei Polska kontrofensywa przesunęła linię frontu do Dźwiny i za Mińsk.
W wyniku pokoju podpisanego w Rydze 18 III 1921 przez Polskę z Rosyjską i Ukraińską SRR, Polsce przypadły zachodnie części Ukrainy i Białorusi. Polska uznała de iure reżim bolszewicki w pozostałej części Ukrainy. Nie została zatem zrealizowana federalistyczna koncepcja Piłsudskiego.
Konflikty i wrogość były cechą charakterystyczną stosunków polsko-ukraiński w okresie międzywojennym.