Polityka Stanisława Mikołajczyka jako premiera rządu polskiego w Londynie

4/5 VII 1943 W. Sikorski - premier rządu emigracyjnego w Londynie, po inspekcji II Korpusu, zginął w katastrofie lotniczej w Gibraltarze. 14 VII 1943 nowym premierem został prezes Stronnictwa Ludowego Stanisław Mikołajczyk. Nowy premier próbował doprowadzić do wznowienia stosunków dyplomatycznych z ZSRR, zerwanych przez Stalina 25 IV 1943 pod pretekstem współpracy Sikorskiego z Hitlerem.

Rząd Mikołajczyka zabiegał o udział w konferencji teherańskiej (28 XI - 1 XII 1943), a gdy okazało się to niemożliwe prosił Churchilla i Roosevelta by bronili wobec Stalina polskich interesów (chodziło o wznowienie stosunków i nienaruszalność terytorialną II RP). Jednak przywódcy zachodni nie uwzględnili tych zabiegów, godząc się na rozwiązanie polskich problemów po myśli Stalina (linia Curzona) i zabezpieczając własne interesy (utrzymanie w tajemnicy ustaleń granicznych i niedopuszczenie do zawarcia przez Rosjan pokoju z Niemcami). W VII-VIII i X 1944 Mikołajczyk przebywał w Moskwie rozmawiając ze Stalinem na temat składu rządu polskiego i granicy wsch. W X zgodził się na utworzenie wspólnego (tzn. łączącego PKWN i rząd w Londynie) rządu krajowego z nim jako premierem, a w kwestii granic, pod naciskiem Brytyjczyków, na linię Curzona jako polsko -radz. linię demarkacyjną. Gdy Stalin zażądał uznania tej linii za granicę ostateczną, Mikołajczyk wyjechał do Londynu dla przedyskutowania sprawy z rządem, który odrzucił dyktat aliantów i zanegował fakty, już przecież dokonane. W tej sytuacji, pozbawiony poparcia Roosevelta, który umywał ręce w sprawie polskiej (było już po wyborach prezydenckich), 22 XI 1994 Mikołajczyk podał się do dymisji.

Rząd Mikołajczyka kierował również podziemiem krajowym. Wspólnie z KG AK przygotowywał założenia powszechnego powstania antyniemieckiego, a później planu „Burza”. Mikołajczyk podejmował starania na rzecz pomocy dla Powstania Warszawskiego, zarówno u przywódców państw zachodnich jak i u Stalina.

Starał się zachować granicę wschodnią sprzed wojny i suwerenność (niezależność polityczną od ZSRR). Gdy okazało się to niemożliwe skłonny był do kompromisu terytorialnego, aby ratować niepodległość.

Jego polityka zakończyła się klęską, gdyż Polska od 1939 stała się przedmiotem polityki zagranicznej mocarstw, których przywódcy prowadzili politykę globalną, przyznając pod koniec wojny ZSRR prawo decydowania o losach Europy Środkowo -Wsch., a więc i na obszarze Polski.

Polsko-brytyjska współpraca wojskowa podczas II wojny światowej (informator 2002)

W marcu 1939 roku Polska przyjęła gwarancje brytyjskie. 25 sierpnia tego roku podpisany został sojusz polsko-brytyjski, zgodnie z którym 3 września, w odpowiedzi na napaść niemiecką na Polskę, Wielka Brytania wypowiedziała Niemcom wojnę. Brytyjczycy i Francuzi, nastawiając się na długotrwały konflikt, powstrzymali się jednak od większych działań lądowych podczas kampanii wrześniowej (decyzje konferencji w Abeville 12 września 1939 roku). Do ataku na Francję w maju 1940 roku na froncie zachodnim trwała tzw. dziwna wojna.

Od początku wojny u boku Brytyjczyków walczyła część polskiej floty wojennej, która zdołała opuścić Bałtyk, natomiast armia lądowa i lotnictwo odbudowywane były początkowo we Francji.

Po upadku Francji rząd Sikorskiego wraz z resztkami armii znalazł się na Wyspach Brytyjskich. Podczas Bitwy o Anglię jesienią 1940 roku u boku pilotów RAF walczyli polscy lotnicy. Z czasem powstało kilkanaście polskich dywizjonów lotniczych.

Na froncie afrykańskim walczyła Brygada Karpacka, włączona następnie do przybyłej z ZSRR Armii Polskiej pod wodzą generała Władysława Andersa. W końcowej fazie wojny 2 Korpus Polski walczył we Włoszech.

W inwazji na Francję brała udział Dywizja Pancerna generała Stanisława Maczka, zaś Samodzielna Brygada Spadochronowa wzięła udział w bitwie pod Arnhem.

W końcowej fazie wojny na polsko-brytyjską współpracę wojskową cieniem kładły się problemy polityczne w miarę tego, jak stawało się jasne, że Wielka Brytania nie będzie w stanie pomóc Polsce nie tylko w odzyskaniu granic z 1939 roku, ale nawet pełnej suwerenności.

Po zakończeniu wojny i zerwaniu przez Wielką Brytanię stosunków z rządem londyńskim rozpoczął się stopniowy proces likwidacji Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.