Londyn I Paryż wobec Polski do 1 IX 1939 r.

Fakt, że kompromisy zawarte w traktacie wersalskim (28 VI 1919) nie zadowoliły w praktyce nikogo, był głównym przyczyną tego, że Anglia i Francja nie były specjalnie zainteresowane w utrzymaniu systemu jaki powstał w wyniku podpisania traktatu. Państwa te i inne nieliczne demokracje, prowadziły wobec państw niezadowolonych z systemu, tworzących nowe, niedemokratyczne i konfliktogenne systemy polityczne (Włochy, Rosja, później Niemcy) politykę appeasementu (ugłaskiwania, ustępliwości). Nie reagowały więc, czyli wyrażały zgodę na łamanie przez Niemcy postanowień traktatu: podjęcie zbrojeń lotniczych i przywrócenie powszechnej służby wojskowej (1935), wejście wojska do zdemilitaryzowanej Nadrenii (1936), zajęcie Austrii i czeskich Sudetów 1938.

Tymczasem Polska zainteresowana była w utrzymaniu systemu wersalskiego i sądziła, że będzie miała w tej mierze poparcie Francji, z którą 19 II 1921 podpisała traktat polityczny i wojskowy. Francja dążyła jednak do rozluźnienia związku z Polską, a w swych szerszych koncepcjach politycznych traktowała ją przedmiotowo (idea Paktu Wschodniego). Polska spodziewała się też, że podobny sojusz („druga noga”) będzie mogła zawrzeć z Anglią, ale ta nie wykazała zainteresowania proponowanym układem.

Dopiero wiosną 1939 (utworzenie protektoratu Czech i Moraw), gdy Hitler złamał swe monachijskie obietnice (Sudety miały być ostatnim niemieckim roszczeniem) i Niemcy podjęły próbę wciągnięcia w orbitę swych wpływów Polski (jej zgoda na zajęcie Gdańska, budowę przez „ polski korytarz” eksterytorialnych połączeń Rzeszy z Prusami Wsch., przystąpienie Polski do paktu antykominternowskiego) Wlk. Brytania i Francja postanowiły zmienić swą politykę wobec Niemiec, a tym samym Polski. Widząc, że polityka ustępliwości nie gwarantuje zachowania pokoju i obawiając się by osamotniona Polska nie uległa żądaniom niemieckim, zagroziły interwencją zbrojną w razie ich agresji. Anglia już 31 III 1939 zagwarantowała nienaruszalność niepodległości Polski, a 6 IV zawarto traktat przymierza polsko-brytyjskiego. 19 V 1939 uzupełniono układ polsko-francuski z 1921.

Równocześnie Anglia i Francja zabiegały o sojusz z ZSRR, ale Stalin mając możliwość wyboru partnera zdecydował się na sojusz z Hitlerem (23 VIII 1939 pakt Ribbentrop-Mołotow), który mając tak silne wsparcie zdecydował się zaatakować Polskę. Zawahał się (na krótko) gdy 25 VIII 1939 Polska podpisała z Anglią układ polityczno-wojskowy.

Traktaty Polski z Anglią i Francją przewidywały wypowiedzenie agresorowi wojny w dniu zaatakowania sojusznika, prowadzenie ograniczonych działań w ciągu 3 pierwszych dni od ogłoszenia mobilizacji i włączenie do działań pełni sił lądowych w 15 dniu. Działania lotnictwa obiecywano rozpocząć natychmiast po rozpoczęciu wojny.

Zaskoczenie Hitlera, który planował uderzyć na Polskę 26 VIII trwało tylko kilka dni i 1 IX 1939 zaatakował, po zbójecku, bez uprzedzenia. Anglia i Francja wypowiedziały Niemcom wojnę 3 IX 1939 (a więc z opóźnieniem w stosunku do zobowiązań), działań wojennych jednak nie rozpoczęły („dziwna wojna”, „siedząca wojna”), o czym zadecydowali w Abbeville (12 IX 1939) premierzy obu państw „monachijczycy” Daladier i Chamberlain, oczywiście nie informując Polski o swej decyzji. Ta decyzja pogrążyła nie tylko Polskę, którą 17 IX zaatakowali Sowieci, ale i Francję, która w sposób kompromitujący uległa Niemcom w 1940. Anglię uratowała tylko niekonsekwencja Hitlera, który liczył na możliwość współpracy blisko spokrewnionych narodów angielskiego i niemieckiego.