- •Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина академиясы) арналады.
- •Ішкі аурулар Оқулық жоғарғы медициналық оқу орындарындағы студенттерге арналады.
- •Ажту – активтенген жартылай тромбопластин уақыты
- •Га – гипертония ауруы
- •Гкмп – гипертрофиялық кардиомиопатия
- •Гн – гломерулонефрит
- •Тт – тыныс тұншықпасы
- •Т ы н ы с м ү ш е л е р і н і ң а у р у л а р ы Жедел бронхит және бронхиолит
- •Созылмалы бронхит
- •Тыныс тұншықпасы (тт)
- •Бронхоэктазия ауруы
- •Пневмония
- •Ауруханадан тыс пневмония
- •Ауруханаішілік пневмония
- •Атипиялық пневмониялар
- •Аспирациялық пневмонияны емдеу
- •Созылмалы пневмония
- •Өкпенің инфекциялық деструкциялары
- •Өкпе іріңдігі (абсцесі)
- •Өкпе эмфиземасы
- •Өкпенің созылмалы себінді аурулары (өсса)
- •Идиопатиялық фиброздаушы альвеолит
- •Созылмалы өкпе-текті жүрек
- •Плевриттер
- •Транссудат пен экссудаттың белгілері
- •Өкпе артериясының тромбоэмболиясы
- •Тыныс жетіспеушілігі
- •Спонтандық пневмоторакс
- •Ересектердің респираторлық дистресс – синдромы (ердс)
- •Өкпе артериясындағы гипертензия
- •Бірінші ретті өкпе артериясының гипертензиясы
- •Бір дұрыс жауабын беріңіз
- •Жүрек-тамыр жүйесінің аурулары Артериялық гипертензиялар
- •Гипертония ауруы (эссенциальдық аг)
- •Қалыпты артериялық қан қысымы
- •Аққ көтерілуінің дәрежелері
- •Аг сатылары, ддұ классификациясы, 1993
- •Қатерлі артериялық гипертензия
- •Гипертензиялық криздердің салыстырмалы сипаттамасы
- •Артериялық гипертензияда қолданылатын негізгі дәрілер
- •Антигипертензивтік емнің тәсілдері
- •Алғашқы антигипертензивтік емді таңдау
- •Антигипертензивті дәрілердің құрамалары
- •Гипертониялық кризді тоқтатуға қолданылатын дәрілер
- •Симптоматикалық (екінші ретті) артериялық гипертензиялар
- •Ренальдық аг.
- •Эндокриндік аг.
- •Иценко-Кушинг ауруы және синдромы
- •Гемодинамикалық аг
- •Нейрогендік гипертензиялар.
- •Дәріден болатын аг.
- •Атеросклероз
- •Жүректің ишемия ауруы
- •Кенеттен болатын коронарлық өлім
- •Стенокардия (жүрек қыспасы)
- •Тұрақсыз стенокардия классификациясы
- •Фармакологиялық сынамалар
- •Стенокардияны емдеуде қолданылатын антиангинальдық препараттар
- •Миокард инфарктісі
- •Ми-дағы резорбциялы – некроз синдромы мен биохимиялық маркерлер көрсеткіші
- •Миокард инфарктісінің атипиялық түрлері.
- •Q тісшесі жоқ миокард инфарктісі
- •Кардиогендік шоктың ауырлық дәрежелері
- •Ауырғандықты тию алгоритмі.
- •Жедел ревматизм қызбасы және жүректің ревматизм ауруы
- •Ревматизм қызбасының классификациясы
- •Жрқ диагнозын қоюда қолданылатын Киссель-Джонс критерийлері
- •Инфекциялық эндокардит
- •Инфекциялық эндокардиттің классификациясы
- •Иэ емдеуде қолданылатын антибиотиктер
- •Миокардтың коронарогенді емес аурулары
- •Миокардиттер
- •Миокардиодистрофиялар
- •Кардиомиопатиялар
- •Дилатациялық кардиомиопатия
- •Гипертрофиялық кардиомиопатия
- •Рестрикциялы кардиомиопатия
- •Жүрек ақаулары
- •Жүре пайда болатын жүрек ақаулары
- •Митральдық қақпақ кемістігі
- •Өкпе артериясы сағасының стенозы
- •Антиаритмиялық дәрілердің “Сицилиан гамбиті” классификациясы
- •Жүрек аритмиялары Экстрасистолия
- •Пароксизмальды тахикардия
- •Суправентрикулярлық және қарыншалық тахикардиялардың айырықша белгілері
- •Қарыншаішілік блокада
- •Қарыншалардың мезгілінен бұрын қозу синдромы
- •Сжә-де дәрілерді таңдау
- •Бір дұрыс жауабын беріңіз
- •Асқорыту мүшелерінің аурулары Өңеш аурулары Гастроэзофагальды рефлюкстік ауру
- •Гэра мен жиа екшеу-іріктеу диагнозы
- •Асқазан аурулары Созылмалы гастрит
- •Қалыпты асқазан секрециясы
- •Гастриттің ерекше түрлері
- •Гастриттің екі түрінің екшеу критерийлері
- •В гастритінің екі сатысының басты критерийлері
- •Нр байланысты созылмалы гастритті емдеу. Емнің мақсаты – асқазан мен он екі елі ішек кілегей қабығындағы нр жою.
- •Жара ауруы
- •Жара ауруының асқынулары.
- •Ішек аурулары Созылмалы энтерит
- •Созылмалы колит
- •Бейспецификалық жаралы колит
- •Крон ауруы
- •46-Кесте ка мен бжк екшеу-іріктеу диагнозы
- •Тітіркенген (қозған) ішек синдромы
- •Ұйқы безінің аурулары Созылмалы панкреатит
- •Бауыр және өт жолдарының аурулары Созылмалы гепатит
- •Классификациясы (Гастроэнтерологтардың Дүниежүзілік конгресі, Лос-Анджелес, 1994).
- •Бауыр жетіспеушілігі
- •49-Кесте Жедел гепатит пен бауыр циррозы фонында дамыған
- •Өт жолдарының дискинезиясы
- •Созылмалы тассыз холецистит
- •Бауыр циррозы
- •Бадд – Киари синдромында болатын цирроз
- •Бауыр циррозының ауырлық дәрежелерін анықтау
- •Бауыр циррозының ең жиі кездесетін түрлері.
- •Бауыр циррозының сирек түрлері.
- •Бауыр циррозындағы және тубперитониттегі асцит сұйықтығы
- •Бауыр циррозымен ауыратын науқасты емдеу әдісі.
- •Асқынуларды емдеу.
- •Бауыр циррозының сирек түрлерінің емі.
- •Бір дұрыс жауабын беріңіз
- •Дәнекер тінінің жайылмалы аурулары
- •Жүйелі қызыл жегі
- •Жқж клиникалық варианттарының жұмыс классификациясы
- •Жқж активтілік дәрежелері
- •Диагнозын қою және екшеу-іріктеу диагнозы. Жқж диагнозын қоюда Американың ревматологиялық ассоциациясы ұсынған критерийлер (1982) кең қолданылып жүр:
- •Жүйелі склеродермия
- •Дерматомиозит
- •Буын аурулары Ревматоидтық артрит
- •Ра жұмыс классификациясы
- •Жүйелі өзгерістер жоқ ра.
- •Жүйелі зақымданулар болатын ра.
- •Ерекше синдромдар
- •Ра синовиальды сұйықтықтың көрсеткіштері
- •Ра түрлеріне қарап емдеу
- •Негізгі клиникалық түрлері
- •Подагра
- •Жүйелі васкулиттер
- •Түйінді периартериит
- •Түйінді периартерииттің диагноз қою критерийлері
- •Бейспецификалық аортоартериит
- •Такаясу ауруының критерийлері
- •Вегенер гранулематозы
- •Вегенер гранулематозы диагнозының критерийлері
- •Жедел гломерулонефрит
- •Бүйрек амилоидозы
- •Бір дұрыс жауабын беріңіз
- •Анемиялар
- •Теміржетіспеушілік анемия
- •Витамин в12-жетіспеушілік анемия
- •Гемолитикалық анемиялар
- •Тұқым қуалайтын гемолитикалық анемиялар Тұқым қуалайтын микросфероцитоз (Минковский-Шоффар ауруы)
- •Г-6-фдг жетіспейтін анемия
- •Талассемия
- •Қолорақ клеткалы анемия
- •Жүре пайда болатын гемолитикалық анемиялар Аутоиммунды гемолитикалық анемия
- •Пароксизмальды түнгі гемоглобинурия
- •Гипопластикалық (апластикалық) анемиялар
- •Гемобластоздар
- •Лейкоздар
- •Жедел лейкоздар
- •Классификациясы. А) Лимфобласттық лейкоздар:
- •Созылмалы лимфолейкоз
- •Созылмалы миелолейкоз
- •Полицитемия
- •Геморрагиялық диатез
- •Гемофилия
- •Виллебранд ауруы
- •Диагнозын қою және екшеу-іріктеу диагнозы.
- •Тромбоцитопениялық пурпуралар
- •Идиопатиялық тромбоцитопениялық пурпура (итп)
- •Геморрагиялық васкулит (Шенлейн-Генох ауруы)
- •Геморрагиялық диатездердің негізгі түрлерінің екшеу диагнозының белгілері
- •Тамыріші себінді қан ұю синдромы
- •Бір дұрыс жауабын беріңіз
- •Тестілер жауаптарының эталондары
- •Б) жүрек-тамыр жүйесінің аурулары бойынша
- •Қолданылған әдебиет тізімі жалпы әдебиет
- •Несеп бөлу жүйесінің аурулары бойынша
- •М а з м ұ н ы
Тамыріші себінді қан ұю синдромы
Тамыріші себінді қан ұю синдромы (ТСҚҰС) - әр түрлі себептердің әсерінен туындап, микроциркуляторлық қан арнасында тез тамырішілік қан ұйықтарының қалыптасуымен сипатталатын және органдар мен тіндердің адам өміріне қауіпті қызметін бұзатын феномен.
ТСҚҰС деген терминді (атауды) 1950 ж. американдық ғалым Дональд Мак Кей ұсынған.
Этиологиясы және патогенезі. ТСҚҰС себебі болатын патологиялық күйлер:
1. Қан ұюдың тіндік факторларының көптеп бөлінуі (қан ұюдың сыртқы жолын белсендіреді):
акушерлік синдромдар: бала жолдасының мезгілінен бұрын бөлінуі, оның жақын жатуы және жыртылуы, ұрық суының эмболиясы, жатырдан атониялық қан кету, ұрықтың антенатальдық өлімі, ұрық бұзу операциялары, кессар тілігі, екіқабаттылықтың ІІ триместріндегі түсік;
күшейген гемолиз (оның ішінде тамырішілік гемолиз), қан құю, гемолитикалық анемияларда болатын криздар, гемолиз синдромды уремия;
ісік аурулары: солидтық ісіктер және гемобластоздар;
тіндердің ауқымды зақымдануы: күйік, үсу, электр жарақаты, ұзақ уақыт жаншылу синдромы, оқ тиген жаралар, түтік сүйектердің сынуы, операциялық іс-әрекеттер;
жедел және жеделше қабынулы-деструкциялық процестер: панкреонекроз, перитониттер, деструкциялы пневмониялар.
2. Тамыр эндотелийінің зақымдануы (қан ұюдың ішкі механизмін қосады) – қолқаның шарбылы аневризмасы, тамырлардың үдемелі атеросклерозы, жүйелі аурулар (ЖҚЖ, ревматоидтық артрит), уремия, жедел гломерулонефрит, тегі әр түрлі қызба, аллергиялық реакциялар.
3. Тамыр аномалиялары және тіндердің төмендеген перфузиясы (қан ұюдың екі механизміне де әсер етеді): алып гемангиома, терең веналар тромбозы.
4. Инфекциялар (бактериялық токсиндер және микроорганизмдер тіршілігінің өнімдері, қабыну медиаторларының көптеп бөлінуі). Сепсис.
Себеп факторлардың әсерінен ауру адам қанында қан ұюды күшейтетін заттар (активаторлар) көбейеді. Ол қан ұюдың екі жолын іске қосады – эндотелий зақымдануынан белсенді күйге келетін ішкі жолды және тіндік факторлар әсерінен активтенетін сыртқы жолды. Тамыріші қан ұю туындайды, оған тромбоциттердің адгезиясы мен агрегациясы қосылып, оның нәтижесінде микротромбтар пайда болады. Микротромбтар тіндердегі микроциркуляцияны нашарлатып, тіндердің гипоксиясын, олардың трофикасының бұзылуын тудырады. ТСҚҰС-ң бұл сатысы – гиперкоагуляция фазасы деп аталады. Ол қысқа мерзімді болып келеді.
Микротромбтардың көлемді түзілуі қан ұю жүйесінің плазмалық факторлары мен тромбоциттердің қорын (запасын) тұтына бастауды тудырады. Синдромның бұл фазасы тұтынудың коагулопатиясы деп аталады.
Қарқынды тромб түзу қанның фибринолиз жүйесін активтендіреді.
Плазмалық прокоагулянттар қорының, тромбоциттердің таусылуы және фибринолиз жүйесінің активтенуі гипокоагуляция фазасын тудырады, оның өзі геморрагиялық синдром түрінде көрініс береді. Зақымданбаған тіндерден қан кету байқалады.
ТСҚҰ синдромының қатерсіз дамыған кезінде және мезгілінде тиісті ем қолданғанда патологиялық процестің кері даму фазасы орын алады. Бұл фаза кезінде зақымданған аймақтардағы қан айналысы қалыпты күйге келеді, тромбин өндірілуі азаяды, гемостаз факторларының концентрациясы көбейеді, тромбоциттер саны қалпына келеді.
Классификациясы. Даму барысына қарай бөлінетін ТСҚҰ синдромының түрлері:
1. Жедел ТСҚҰ синдромы: тез туындаған тромбоцитопения мен қан ұюдың плазмалық
факторларының таусылуы нәтижесінде жайылмалы
геморрагиялық синдромның пайда болуы. Әдетте өліммен
аяқталады.
2. Жеделше ТСҚҰ синдромы: тромбоэмболиялық синдром жиі кездеседі.
3. Созылмалы ТСҚҰ синдромы: қайталамалы және қайталамасыз дамиды.
Клиникасы. ТСҚҰ синдромының клиникасы негізгі аурудың (себеп аурудың) белгілері мен ТСҚҰ синдромының өзіндік белгілерінен тұрады.
ТСҚҰ синдромының гиперкоагуляция фазасы өте тез өтеді, ол 20-30 минутқа созылады. Аурудың бұл сатысында себеп аурудың белгілерімен қатар көптеген органдардың жетіспеушілік белгілері болады (микротромбоздардың нәтижесі).
Гипокоагуляция фазасында жайылмалы геморрагиялық синдром белгілері пайда болады: еккен, механикалық үйкелген жерлерде петехиялар мен экхимоздар, операция жарасынан қан кету, метроррагиялар, мұрыннан, асқазан-ішек жолынан қан кету, тері мен кілегей қабықтарға және паренхиматозды органдарға қан құйылу.
Қан көп кеткенде гиповолемиялық шок туындап, ол гипоксия және ацидозбен асқынады. Аурудың клиникасында сананың комаға дейін бұзылуы байқалады, тері жамылғысы қуқыл тартып, салқындайды, кейде оның түсі мәрмәр түсін еске түсіреді, жүрек тондары әлсірейді, брадикардия анықталады.
Қосымша тексерулер. Негізгі диагноз қою тестісі – гемостаз факторларына баға беру.
Гиперкоагуляция фазасында анықталады: тромбопластин, протромбин концентрациясының көбеюі, қан ұю уақыты 4 минуттен төмен; тромбоциттердің спонтанды агрегациясы күшейген.
Ауыспалы фазада: фибриноген концентрациясы 2 г/л төмен, паракоагуляциялық сынамалар оң мәнді, фибрин деградациясы өнімдерінің концентрациясы көбейген, тромбин уақыты 30 с жоғары, протромбин уақыты 20 с жоғары, антитромбин ІІІ концентрациясы 75% төмен.
Гипокоагуляция фазасы: қан ағу уақыты ұзарған, фибриноген концентрациясы 1,5 г/л төмен, паракоагуляциялық сынамалар жиі теріс мәнді, фибрин деградациясы өнімдерінің концентрациясы 2х102 мг/л жоғары, тромбин уақыты 35 с жоғары, протромбин уақыты 22 с жоғары, антитромбин ІІІ концентрациясы 30-60%, тромбоциттер саны азайған.
Диагнозын қою және екшеу-іріктеу диагнозы. ТСҚҰ синдромының алғашқы сатысы өте қысқа мерзімді болатындықтан оның диагнозын қою қиындық тудырады. Гипокоагуляция сатысында геморрагиялық синдромның, гиповолемиялық шоктың симптомдары болады және қан ұю көрсеткіштері төмен болады.
Тұтыну коагулопатиясы сатысындағы ТСҚҰ синдромын жергілікті фибринолизбен және жайылмалы фибринолиздің алғашқы сатысынан айыра білу керек.
Бірінші ретті жайылмалы гемолиздің ТСҚҰ синдромынан айырмашылығы онда фибриноз жүйесінің активтігі жоғарылаған және шеткі қанда тромбоциттер саны қалыпты күйде болады.
Екінші ретті фибринолиз сатысындағы ТСҚҰ – синдромын жайылмалы фибринолиздің өріс алған сатысынан, гипергепаринемиядан, гемодилюциялық коагулопатиядан айыра білу керек.
Жайылмалы фибринолиздің өріс алған сатысының ТСҚҰ синдромынан айырма-шылығы – шеткі қанда тромбоциттер санының қалыпты күйде болатыны.
Гипергепаринемия ТСҚҰ синдромынан протамин сульфат қолданылатын түзеу тестісінің көмегімен ажыратуға болады.
Гемодилюциялық коагулопатия (сұйықтықты шамадан тыс құйғанда пайда болатын күй, плазмалық прокоагулянттар концентрациясының азаюымен сипатталады). ТСҚҰ – синдромынан фибринолиздік активтіліктің қалыпты күйде болатынымен ажыратылады.
Емі. ТСҚҰ синдромының емі патологиялық күйдің себептерін жою, гемостазды түзету және шокпен күрес шараларынан тұрады.
Патологиялық күйдің себептерін жою жолдары себептердің сипатына байланысты орындалады (инфекциямен күрес, ісікті белсенді емдеу және т.б.).
Гемостазды түзеу мақсатында қолданылатын ем:
а) гиперкоагуляция фазасында натрий хлоридының изотониялық ертіндісінде ерітілген гепаринді венаға баяу егеді (1000 ӘБ/сағ.) және жаңадан мұздатылған плазманың кем дегенде 1000 мл венаға егеді (тез, орталық вена қысымын бақылап отырып);
б) гипокоагуляция фазасында жаңадан мұздатылған плазманың 1000 мл және одан да жоғары дозасын коагулограмма көрсеткіштері қалыпты күйге оралғанша венаға жібереді. Трансфузияны 6-8 сағат сайын қайталайды.
Тромбоцитопениялы геморрагиялық синдромда тромбоцит массасын егеді.
Қанның көлемін физиологиялық ертінді және қан компоненттерінің көмегімен қалыпты күйге келтіреді.
Қанның газ құрамын түзеу үшін оксигенотерапия және натрий гидрокорбонатын егу қолданылады.
Шокпен күресу және бүйректің қан ағысын жақсарту үшін допамин егеді (препаратты глюкозаның 5% ертіндісінде 0,05% концентрацияға дейін ерітіп, венаға 1-5 мкг/кг/мин. жылдамдығымен жібереді).
Жедел бүйрек жетіспеушілігі дамыған жағдайда гемодиализ қолданылады.
Профилактикасы. ТСҚҰ синдромының алдын алу шараларына оларды тудыратын себептерді мезгілінде жою жатады.
Прогнозы. Аурудың болжамы себеп ауруды емдеудің тиімділігіне, синдромды мезгілінде анықтап, сәйкес ем қолдануға тәуелді болып келеді. ТСҚҰ синдромында өлімнің жиілігі 40-60% құрайды. Оның басты себептері: жедел бүйрек жетіспеушілігі, миға қан құйылу, жедел қан кету және шок.
Қанның аурулары бойынша тестілер сұрақтары