Бақылау сұрақтары:
Алгоритм дегеніміз не?
Алгоритмнің негізгі қасиеттері.
Бағдарламалау технологиялары.
Пост және Тьюринг машиналары.
Программалық қамтамасыз ету нені білдіреді?
Программалық қамтамасыз етудың неше деңгейі бар?
Қандай технологияны флеш-технология деп атайды?
Құрылғылардың драйверлері деп нені атайды?
Утилиттер деп нені атайды?
Linux дегеніміз не?
Роутер дегеніміз не?
Андроид операциялық жүйесі не білдіреді?
*Программалық қамтамасыз етудың қандай категориялары шағын кәсіпорындардың жұмыстарында қолданылады және қандай мақсатта?
*Программалық қамтамасыз ету мен есептеуіш техника құрылғыларының ақпараттық қамтамасыз ету ұғымдарының арасындағы ортақтастығы мен айырмашылығы неде?
Кез-келген ЭЕМ, тіптен ең соңғы үлгілері, керекті программалық қамтамасыз ету (ПҚ) орнатылмаса не болып табылады?
ПҚ неде жеткізіледі?
Программалар олардың заңды және қаржылай мәртебесіне байланысты қалай жіктеледі?
Зияткерлік меншік дегеніміз не?
Қандай ПҚ лицензиялық программалық қамтамасыз ету деп аталады?
Қандай ПҚ лицензиялық емес программалық қамтамасыз ету деп аталады?
Компьютерлік қарақшылық деп нені айтады?
Ресми программаны қарақшылық көшірмеден қалай ажыратуға болады?
Қорап дегеніміз не?
Лицензия деп нені айтамыз?
Лицензия көбінесе қайда қолданылады?
Үй пайдаланушыларына программалардың қандай нұсқаларын сатып алған тиімді?
Қаржылай тұрғыдан программалар қалай жіктеледі?
Қандай программалар шартты-тегін программаларға жатады?
*Өзіңнің авторлық құқығыңды программалық өңімге қалай тіркеуге болады?
*Ақпаратқа рұқсат берер де тұлға идентификациясының қандай тәсілдері қолданылады?
Дәріс №5
Тақырыбы: Аппараттық программалық қамтамасыз етудi даму диалектикасы. Дербес компьютерлердің құрылымдық ерекшеліктері бойынша жіктеуі
Жоспары: Аппаратты қамсыздандыру ұғымдары. Компьютердің қазіргі заманғы көріністері, негізгі мінездемесі.
Мақсаты: аппаратты қамсыздандыру ұғымдарымен, компьютердің қазіргі заманғы көріністерімен және оның негізгі мінездемесімен, құрылымның драйвер және утилиталарымен танысу.
Негізгі ұғымдар тізбесі: есептеуші жүйенің аппаратты қамсыздандыруы, үстелдік мини (LCD PC slim - desk), нетбук, планшетті компьютерлер (Tablet PC).
Электронды-есептеуіш машина (ЭЕМ) – бұл программалық қамсыздандыру мен техникалық жабдықтардан тұратын күрделі жүйе. ЭЕМ-ді үш дәйекті түрде тізбекті қиындатылған деңгейлерін ұсынуға болады:
1. Аппаратты жабдық - ЭЕМ жеке құрылымдары құралатын- электрондық схема;
2. Архитектура- құрамы, мінездемелер және ЭЕМ құрылымның өзара қатысы (ЭВМ құрылымды ұйымы), ЭЕМ функциялануының ұстанымы және оның машиналық тілі;
3. ЭЕМ-ді программалық қамсыздандыру.
|
Есептеуші жүйенің аппаратты қамсыздандыруы - аппаратты конфигурацияны құрайтын- құрылым және аспап. |
1946 Жыл эем кезеңін қайта есептеу нүктесі болып саналады, осы жылы есептеуші машинаның алғашқы тәжірибелі үлгісінің шығарылуы басталды.
ЭЕМ-нің қандай тармақтарын білесіңдер?
Есептеуші техниканың аппаратты жабдықтарының дамуын өзіндік ерекшеліктерге ие бірнеше бөліктерге шартты бөлуге болады. 1946 жылдан бастап 1978 жылға дейін төрт кезең есептеуші техниканың аппаратты жабдығының дамуында болды. Әр кезеңде кезеңде өзгеріп, электрондық база ұшталды, едәуір параметрлер және ЭЕМ мінездемелері жақсарды: шапшаңдылықтың жылдамдығы және шұғыл жадтың көлемі ауқымданды; габарит, энергияның жұмсалуы, салмақ және баға және т.б. азайды
Бесінші кезең 1978 жылы басталды және осы уақытқа дейін келе жатыр. Шоғырланудың (СБИС) ерекше үлкен дәрежесінің сызбалары бесінші кезең ЭЕМ электрондық базасы болып табылады. ЭЕМ-мен қарапайым тілдесу мүмкіндігін беретін операциялық жүйе, адамзат қызмет саласының әр түрлі тармақтарында қолданбалы программалардың үлкен кітапханасы, арзан баға,Басқа көмекшінің атқаратын қызметтерінің есептік мінездің дәстүрлі мақсатының шешімінде дербес компьютер(ПК) дербес хатшының атқаратын қызметтерін орындау біледі; дербес картотеканың кел- көмектес-; жаса-, сақта-, редактировать және тұқымдандыр- мәтіндер және т.д.
Қазіргі компьютердің қандай көріністері бар?
ДК құрылымдық ерекшелігіне қарай стационарлы және көшірмелі болып бөлінеді. Үстелдік компьютерлер арасында мини үстелдік және үстелдік болып бөлінеді.
Компьютерлердің сыртқы түрі түрлі болады. Үстелдік компьютерлер құрамына міндетті түрде монитор, жүйелік блок, пернетақта және тышқан кіреді. Сканер, принтер, веб-камера, дыбыстық колонка және басқалары- қосымша бөліктері болып табылады.
1 сурет. Үстелдік компьютерлер
Үстелдік мини (LCD PC slim - desk) - бұл әдеттегі үстелдік компьютер, тек қана жүйелі блогы кіші өлшемді (2 сурет).
2 сурет. Үстелдік мини компьютерлер
Ауыспалы ДК ноутбук (соның ішінде, нетбук), планшетті компьютерлер, қалта компьютерлерінің, ойын құрылғылары.
|
Ноутбук (ықшамды компьютер) - жазық көшірмелі компьютер |
Ноутбуктар (3 -сурет) үстелдік компьютерден қымбат тұрады. Үстелдік компьютердің кез келген -ішкі, сыртқы құрылғысын ауыстыруға болады. Ноутбукта кейбір құрылғыларды ауыстыруға мүлдем болмайды, болса да қымбат тұрады. Ноутбуктар портативті компьютер немесе лаптоптар класына жатады. Алғашқы ноутбуктар өте ауыр болды, бірақ қазіргі ноутбуктар 1-4 кг. Портативті компьютерлер өзінің функционалдығымен және бекітілуімен толықтырылады. Экрандардың өлшемі бойынша, процессордың, видеокартаның күштілігі де бар. Лаптоптар дисплейінің өлшемі 12-17 дюйм. Батареяның жұмыс істеу уақыты 2-5 сағат арасында. Одан кейін ол қуат блогына қосылады. Жаңа ноутбуктар энергияны аз талап ететін және шолудың кеңірек етуін болдыратын светодиодты матрицамен жабдықталған. CD және DVD стандартты жабдығы болып табылады.
Ноутбуктардың артықшылықтары өте көп: портативтілігі, төмен энергия жұмсалуы, жақсы аккумулятор. Дегенмен ноутбукты жаңалауда және есептеу қуатында шектеулер бар.
2- сурет. Ноутбук
Нетбук дегеніміз не?
Субноутбуктар та ноутбуктың сыныбына деген қарайды. Олар ықшамды, кіші ша өлшемге және оңайырақ ша салмаққа, неғұрлым бас олардың экран ша кіші және порттың кіші саны. Нетбук (Netbook англ.сы) субноутбуқтың (subnotebooks) немесе ультрапортативных ноутбуқтың сыныбына деген қарайды. Нетбуки белгілі арзан ша салыстыр- мен ноутбуқ және сырттың қазіргі компьютерлерімен. Олар 2007 жылы ша таңқаларлық құнсыздықтарға компьютерлік базарға деген шықты. Ноутбуқтың іс жүзінде барлық белгілі өндірушілері нетбуков өзінің қалыптарын ұсынды.
Ноутбук пен нетбук арасында қандай айырмашылықтар бар?
Қашан ноутбуктар ғана базарда бітті, олар лэптоптар деп (laptop англ.сы) аталды. Ақырын-ақырын оның өлшемдері кіші болды, қарамастан және олар ноутбуқтармен атау стали. Бүгін сөздер лэптоп және ноутбуқ взаимозаменяемы. Қашан ноутбуқтар тағы өлшемдерде азайды, олар нетбуков атауын алды. тағайынды ажырымдар ара нетбуками және ноутбуқтардың арасында бер көзқарастың оның өлшемінің, алымдылықтың және есептелімнің жылдамдығының, мен операциялық жүйелермен үйлесімділіктің, аудың және т.д. сүйенішінің өмір сүр-
Нетбуктар ноутбукқа қарағанда неге арзанырақ?
Нетбук функциялық мүмкіндіктерде аз шектеулі және ноутбуқтарға алымдылықта кем түседі. Оның экрандары диагональпен 5-12 дюймге дейін, бас олардың клавиатура ша кіші, қарамастан және тартады олар около 1 келәні нетбуков үшін пайдаланыл- азырақ мықты комплектующие. Оларда CD/DVD жетектердің имеют, ал біреулерде дәстүрлі қатал күй табақтарым тіпті имеют. Ең танымал, нетбуки деген тағайындайтын операциялық жүйелермен Windows XP және Linux болып табылады. Нетбуков негізгі пайдаланушылары - сол аспа-жалап және жай рұқсат алудың интернетке қала- ана адамдар. Қазіргі нетбуки барлықты белгілі Wi - Fi және аудың WiMAX, ал да модем құралым немесе LAN әдеттегі тартылымның ауларының қолдайды. Олар да керемет жабдықпен мен Bluetooth жұмыс істейді, бұл онымен бол- ұтқыр аудың бөлігімен қояды. Іс жүзінде барлықта нетбуков соңғы қалыптарынан встроенный 3G модем имеют.
Нетбук өнімділігі
Нетбук шапшаңдылқының төмендет- аддендум, антивирусами, бейне-файлдармен при мен Flash- жұмыста қаралады, при ашылымда аса көп аддендум. Нетбуки шектеулі оның игерушілігі үшін жаса-. Құнсыздықтар нетбуков абзалдықтарының болып табыл- жас салмақ, жинақылық, ықшамдылық және салыстырмалы. Олар тартылым және сымсыз рұқсат алуды интернетке қолдайды. Оның бірден-бір шектеуі ана, не олар және оның есептеуші алымдылығы азырақ функциялық кіші. Компьютерлік базарда нетбуки жақында бітті және бас олардың перспективалы келешек.
Нетбук ықшамды компьютерлермен болып табылады, жұмыс үшін әдейі әзірле- интернетте. Нетбуки арнаулы, үлкен бөлікпен web- аддендумдер үшін. Бас-басы жылмен нетбуков игерушілігі ара шеңбер білімнің ауқымданады. Араның шағын өлшем, жас салмақтың және ықшамдылықтың, нетбуки абзалы ара шеңбер білімнің игерушілік үшін жарайды. Басқа жеңіл рұқсат алудың жібер- ғаламдық ауға, нетбуки ғылыми мақсаттар үшін пәк болып табылады, айталық, қарамастан
Планшетті компьютерлер
|
Планшетті компьютерлер (Tablet PC) - Интернет желісінде серфинг және стандартты міндеттер орындауға арналған диагоналы 7 дюймнен басталатын сенсорлы экранды пернесіз ұялы құрылғылар
|
Мәліметті енгізу виртуалды пернемен іске асырылады. Планшетті компьютерлердің көбі операциялық жүйелермен басқарылады. Мұндай компьютерді арнайы қаламмен басқарады. Ысырылып ашылатын пернетақталы планшетті компьютер де болады.
4-сурет. Планшетті компьютерлер
|
Айпад (iPad) - бұл Apple корпорациямен жасалған планшетті компьютер. |
Өндірілетін және сатылатын планшеттер саны есепсіз өсуде, сондықтан қолданушы таңдауда шатасуы мүмкін. Планшетті құрылғылардың көбі ұқсас, бірақ Apple планшетті компьютерлері жеке категория - айпадқа жіктеледі. Бүгінгі күні айпад планшеттер арасында ең танымалы болып саналады, сонымен қатар эталонды нұсқа ретінде жиі пайдаланылады.
Принципті айпад сырттың өндірушісінің планшеттерінен ажыратылмаса, сол ажырымның бөлшектерінде көпшілік. Айпады ішкі жадпен 16/32/64 Гб ара тәуелділік от қалыптың ие болады, қарамастан және оның аумақтауының мүмкіндігі мен көмек Қарттардың имеют. usb- қияннің және hdmi қосуының интерфейстері болмайды.
Экран бас айпадов ша умолчанию тәуір, еш бас планшеттердің-қарсыластардың. Цветопередача нарықты, пикселизация болмайды, қаріптер және жиектер ашық және тегіс. Дисплей көрінген қалыпта шыңдаулы шынымен берік, сенсор сыйымдылық.
Айпады iOS фирмалық операциялық жүйесімен басқарылады, тогда сияқты қалған планшеттер - көбіне Android және Windows. Басқа аддендумдердің үшін айпадов планшетті медия орталыққа айналдыру қой- төл аксессуардың көпшілігі құралатын. Сырттың өндірушісінің планшеттері ғой әмбебап.
Айпадтың қандай кемшіліктері бар?
Айпадтың аппараттық құрамы флешті қолдамайды, сондықтан браузерде флеш-ойын мен видео көру мүмкін емес. Android платформасындағы планшеттер мұндай мәселелерді болдырмайды, айпад мұндай ойын-сауық қосымшаларда басқа планшеттерге жол береді. Айпад жадыны кеңейту, периферияны қосу үшін интерфейс мүмкіндігі жоқ. Компьютерден заряд алуға нашар жасалған. Айпад сыртқы құрылғылармен тікелей файлдар алмаса алмайды.
Органайзерлер
|
Органайзер (organizer англ.) - бұл әуелі шағын кітап, күнтізбені, блокнот, мекен-жайлар кітабын, дербес қарым-қатынаста ақпаратты және оқиғаларды ұйымдастыру үшін қызмет етеді. |
Ақпараттық технологияның дамуымен кітап алғаш электрондық органайзерлермен жаңартыла бастады, кейін қалта дербес компьютері, компьютерлік бағдарламамен және онлайн-органайзермен, қосымша атқаратын қызметтерімен: алдағы оқиғалар жайында еске салу, ақпаратты қорғау және синхронизациялау.
Органайзер уақытпен басқару құрылғысы болып табылады. Істерді алдын-ала жоспарлау кез келген саланың жемісті болуына көмектеседі. Сондықтан уақытты басқаруда тиімділікті жоғарылатуда жеке тұлғалардың және ұйымдардың істерінің кеңесшісін де "органайзер" деп атайды. АҚШ-та маманданған органайзерлердің ұлттық ассоциациясы бар (NAPO).
Қалта дербес компьютерлері
Дербес қалта компьютерлерінің дамуы (5-сурет) электронды органайзерден басталды. Олар калькулятордың үлкендігіндей және мекен-жай мәліметін, оқиғаларды жоспарлау, күнделік толтыруға болатын мүмкіндіктерден тұратын программалық қамтамасыздандырылған. Қазіргі кезде ДҚК көпміндетті операциялық жүйеден тұратын күрделі құрылғы болып табылады. ДҚК-ны органайзерге айналдыру үшін оған сәйкес программалық қамтамасыздандыру болса болды.
|
Қалта компьютерлері (КПК/PDA) - бұл мини-"машиналар", әдеттегі компьютер секілді көп мүмкіндігі бар. |
Музыка тыңдауға, текст жазуға, ойындар ойнауға, Интернетке қосылуға, т.б. болады. Қалта компьютерлері алақанға сыяды, бірақ өте "күшті" емес. Олармен бәрін жасауға келмейді. Мысалы, компьютерлік графикамен жұмыс жасалмайды.
5- сурет. Қалта компьютерлері
Ойынның құрылғылары(6 -сурет) компьютерлер секілді жасалған (процессор, оперативті жады). Монитор орнына оларға қосылатын телевизор қолданылады. Қазіргі заманғы құрылғыларда музыка тыңдауға, фильм көруге, Интернетке қосылуға болады, бірақ олар негізінен ойын ойнауға арналған.
6 -сурет. Ойын құрылғылары
ТӘЖІРИБЕЛІК ТАПСЫРМАЛАР
Деңгей А
Интернет мүмкіндіктерін пайдаланып, "Бекітілуі бойынша компьютерлердің классификациясы" тақырыбында хабарлама дайындаңдар.
Деңгей В
1. Интернетті пайдалана, "Арнайыландыру деңгейі бойынша компьтерлердің классификациясы" тақырыпқа хабарлама әзірле.
2. Ірі ЭЕМ-дерге сипаттама жаса. Мысалдар келтір.
Деңгей С
1. Интернетті пайдалана, "Үйлесімділігі бойынша компьютерлер классификациясы" тақырыбында хабарлама әзірле.
2. *Айпад 5 артықшылықтары?
Бұл қызықты!
Алғашқы ЭЕМ-дер жайында мәлімет: жалпы салмағы - 30 тонна, электронды шамдар саны - 18 мың, пайдаланатын қуаты - 150 квт (шағын зауытқа жететін күш), жады көлемі -20 ондық разрядты сан, операцияның орындалу уақыты: қосу -0,0002 с, көбейту - 0,0028 с. ЭЕМ-ге сандар перфокарта мен теруді ауыстырып қосу арқылы енгізіліп отырған, ал программа арнайы жинақ платасында ұяшықтарды байланыстырумен беріліп отырған. Бұл алып ЭЕМ-нің өнімділігі "Электроника МК-54" қалта калькуляторының өнімділігінен төмен болды.
Негізгі әдебиет:
1.Жаңа ақпараттық технологиялар. Б.Бөрібаев, Е. Балапанов, Г. Мадьярова, Р. Дузбаева. Алматы 2009 ж “Ғылым” ғылыми баспа орталығы.
2. Информатика, М.Қ. Байжұманов, Л.Қ. Жапсарбаева Алматы 2009 ж.
3. “Есептеуіш техника және бағдарламалау”, О. Камардинов, Алматы – 2007 ж.
Қосымша әдебиет:
1. http://ru.wikipedia.org/wiki/Linux