§ 17. О войске, потерпевшем поражение

Писавшие об [искусстве] стратига предупреждали, чтобы войско, если оно потерпело поражение, не выходило на битву до трех лет, — и правильно они рассудили, дабы трусость ушла из сердец воинов | и они как бы позабыли о поражении. Но я тебе советую, если ты разбит (да не случится этого), то, коли сможешь, тотчас, а именно в день твоего поражения, собери хотя бы четверть твоего войска. Не бойся, подобно людишкам с заячьим сердцем, и, взяв тех, которых собрал, напади на врага, но не спереди, а предпочтительно сзади или с фланга, внезапно и неожиданно, в тот же день

2 ра ркп δώρα В-Е 8 * μ' 4-6 Пс. 25, 9-Ю 9 προσφέροι ркп προσφέρη В-Е 12 ήμισι ркп ήμίση В-Е 13 μη стоит над строкой 15-16 προς δε του ркп προς δε το B-Ε, προ δε το Броунинг 18-19 Ср. Мк. 10, 29-30 20 * μα', απειλές ркп άπειλαί Β-Ε 26 τροπής ркп τροπής B-Ε, * μβ', σοι λέγω σοι ркп σοι λέγω Β-Ε 27 άπεύχημε ркп απεύχομαι Β-Ε 31 άφνίδιον ркп αίφνίδιον ? B-Ε, τη αυτή ρκπ τη αυτή Β-Ε

-r!

164

Советы и рассказы Кекавмепа

είτε τη νυκτί' και πέπεισμαι ακριβώς, οτι Θεού εύδοκοΰντος όλέσης και την τελείαν αυτόν αφανίσεις. Εκείνος γαρ, αφ' ου σε τρέψει, άμεριμνίαν εξει τελείαν μη προσδοκών τούτο, άλλα νομίζων καταλυ-σαί σε. Και έξάπαντος οΰτως ποίησον, και ουκ αστοχήσεις. Άμεριμ-

5 νήσας γαρ και αυτός εύχείρωτός σοι εσειται.

§18

Προλαβόντες δε εϊπομεν, οτι εάν εί τοιούτος ϊνα μη χρήζης αλλού βουλής, ποιεί άσυγνώστως πάντα. *Ό γαρ στρατηγός ό μη δεόμενος ετέρου βουλής ίσοστάσιός εστί του στρατού παντός. Οίος (с. 16) ην Πυρρός ό Ηπειρώτης και Άνίβαλ ό Καρχηδόνιος, εί

10 και μετά τάς θαυμαστός έκείνας στρατηγίας (л. 154) κακόν αυτούς διεδέξατο τέλος, αλλ' ουκ από σφάλματος ιδίου, άλλα του Θεού, ως οΐμαι, τούτο εύδοκήσαντος. Τάς δε του Μικρού Σκιπίωνος εξ ευβουλίας γενόμενος άνδραγαθίας τίς ου θαυμάσει, και του Βελισαρίου τους αγώνας και άλλων πολλών, ους οί φιλόπονοι οϊδασιν ; * Εί δε

15 θέλεις βουλεύσασθαί τινας, εστωσάν σοι ολίγοι και πιστοί, πλην εστωσάν οί μεν ανδρείοι οί δε δειλοί, και σύγκριναν αμφοτέρων τάς βούλας καί ποίησον εξ αμφοτέρων βουλήν ιδίαν. Και άγωνίζου ϊνα πάντας ύπερέχης ε'ίς τε βουλήν, εις άνδρείαν, εις φρόνησιν, εις σύνεσιν καί εις άρετήν. Καί μη φοβηθής τον θάνατον, υπέρ της πατ-

20 ρίδος καί του βασιλέως τούτον μέλλων λαβείν. Φοβήθητι δε μάλλον το αίσχρώς καί έπιψόγως ζην. Πλην μη έπιρρίπτης σεαυτόν ασκόπως καί άβουλήτως εις κινδύνους· τούτο γαρ εστίν το ψεκτόν. Έπεί δε oi θαυμαστοί άνδρες εκείνοι οί περί μηχανημάτων στρατηγικών συγγραψάμενοι έμηχανήσαντο κριούς καί μαγγανικά καί αλλά πολλά

25 όργανα εν οις είλον πόλεις, λέγω σοι κάγώ μηχανήσασθαι μηχανήν τίνα εξ αυτών, εί δε δύνασαι, (л. 154 об.) και καινόν τι έπινοή-σασθαι. Τούτο γαρ μάλλον επαίνου εστίν άξιον. *

§19

Χρή δε γινώσκειν σε τίνες είσίν εν εκάστη παραταγή ανδρειότεροι και άοκνότεροι, ϊνα έπάν εν χρεία γενήοτι εϊτε του διώξαι είτε

Стратегикон

165

1 πέμπεις με ρκπ πέπεισμαι Β-Ε 4 ποίησων ρκπ ποίησον B-Ε, ουκ ρκπ καί ουκ ? Β-Ε 5 και γαρ ρκπ γαρ ? B-Ε γαρ και MB 7 άσυγνώστος ρκπ άσυγνώστως Β-Ε, * μγ' 8 οΐσος ρκπ Οίος Β-Ε 11 οτήλος ρκπ τέλος Β-Ε 13 γινομένας ρκπ γενομένας B-Ε, Βουλησαρίου ρκπ Βελισαρίου Γ 14 τάς ρκπ τους B-Ε, φοίληπον ρκπ φιλόπονοι Β-Ε 15 * μδ', ϊστωσάν σοι ολίγα ρκπ εστωσάν σοι ολίγοι Β-Ε 21 τον ρκπ το B-Ε, έποψόγος ρκπ έπιψόγως Β-Ε 22 ψικτόν ρκπ ψεκτόν Β-Ε 24 οίμηχανήσαντο ρκπ έμηχανήσαντο Β-Ε 24 μαγγανικά ? B-Ε, καί άλλα καί άλλα ρκπ καί άλλα Β-Ε 25 είχον πολλοίς ρκπ είλον πόλεις Β-Ε 27 τούτου ρκπ Τούτο Β-Ε, * με'

поражения либо ночью. Я совершенно уверен, что с Божьего благословения ты повергнешь и окончательно уничтожишь врага, так как он с того момента, как разгромит тебя, будет пребывать в полной беспечности, ничего не ожидая и полагая, что разделался с тобой. Непременно так делай — и не потерпишь неудачи, потому что беспечный враг окажется для тебя легкоодолимым.