§ 2. О справедливом суде и помощи нуждающимся

Если явится толпа, чтобы обвинять кого-либо, а ты имеешь власть судить, разберись хорошенько. Если найдешь, что толпа обвиняет справедливо, вынеси приговор, проявив человеколюбие; если она устремляется против человека по злому умыслу или из зависти, берясь за дело мудро, оправдай обвиненного¹³ — и будешь устами Господа и человеком его ^ы. Бойся Бога больше, чем людей ¹⁵, тогда скорее устыдятся тебя пустобрехи. Однако твое дерзновение ¹⁶ пусть не будет безрассудным, но осуществляемым со смирением и любовью к Богу. Помогай во всем нуждающемуся, так как богатый является богом бедного, ибо творит ему благодеяния ¹⁷. Поэтому и болгары ¹⁸ называют богатого βογάτον ^1Э, что означает «богоподобный». Если же ты из средних²⁰ и не можешь заявлять о своем мнении и оделять тем, в чем есть нужда, делай, на что способен: подавай по силам, помогай в испытаниях, утешай. Если же ты из самых низких²¹, чего я тебе не желаю, жалей, сострадай, плачь, печалься, и Бог примет это как великое деяние и наградой отплатит тебе²². Полагайся не на воздаяние людское, а на божеское. Если кто

OÍ

о '

от

138

Советы и рассказы Кекавмена

Советы по службе

139

εις κίνδυνον αδίκως πάσχοντα ορεξον αύτώ χείρα· ου γαρ οίδας τι τέξεται ή έπιοοσα. Τότε γαρ μάλλον Θεφ και ανθρώποις αρέσεις.

§3

* Ει δε δουλεύεις βασιλεί, πρόσεχε και την διαβολήν σου ακριβώς και την πτώσίν σου προ οφθαλμών σου καθεκάστην έχε. Ουκ οίδας

5 γαρ τι οπίσω σου τεκταίνουσιν. Και ει μεν πρώτος άνθρωπος εΐ του βασιλέως, ταπεινού σεαυτόν και μη παρρησιάζη· ή γαρ δόξα και ή παρρησία έπιφθόνους ποιεί. Ει δε και καιρός άπαιτη παρρη-σιασθήναι, ήρεμα τούτο ποίησον και μετά πραότητος. Μη φθονήσης μηδέ μνησικακήσης τινί' οδοί γαρ μνησίκακων εις θάνατον. *'Αλλ'

10 εάν τις λαλή κατά σου, κατιδίαν αυτόν προσκαλεσάμενος είπε αύτώ μετά ήθους χρηστού'^. 142) «Αδελφέ, τί σε έλύπησα και καταλαλεΐς μου ; Εάν ήδικήθης τι παρ' εμού, είπε και διορθοΰμαι τούτο». Και ει μεν ήδίκησας αυτόν, ποίησον διόρθωσιν ει δ' ουδέν ήδίκησας αυτόν, έντραπήσεται την σήν ταπεινοφροσύνην και παύσεται. Εί δε θέλεις

15 μετ' εξουσίας άπειλήσασθαι αύτφ, σεαυτόν βλάψεις. Άναισχυντήσει γαρ μάλλον τότε και ένεδρεύσει σοι καί ως ου προσδοκείς βλάψει σε. * Ει δε θέλης μεσιτεΰσαι υπέρ φίλου σου, σοφώς καί μετ' επιστήμης τούτο ποίησον, φανερώς δε σπανίως, Ίνα μη σου καταγνώση τις καί ύπολάβη δια δώρα σε τούτο ποιεΐν, και βλάψεις καί σεαυτόν και

20 τον μεσιτευόμενον. Μη πλανηθης δια δώρα ή δι' άγάπην ποιήσαι(α 4) σιγίλλιον βασιλικον ή πιττάκιον κατά απόφασιν καί μη ένδεχόμενον, καί ου μόνον εκπέσεις της δόξης σου, αλλά και δημευθήση. * Παραι-τού δε το όμιλείν μετά άτακτων και πρόσεχε οπόταν μετά των συντρόφων σου ομιλείς ή μετά αλλού τινός. Καί ε'ίπερ έμπέση λόγος

25 δια τον βασιλέα ή την δέσποιναν, το σύνολον μηδέ άποκριθής, αλλ' и(л. 142 ο6.)ποχώρησον. Πολλούς γαρ εις τούτο κινδυνεύσαντας εϊδον. Λαλεί γαρ ό αφρών ως παίζων είτε μετά πανουργίας και στραφείς κατα-ψεύσεταί σου ως συ ταύτα είπες. Εί δε κάκείνος εν άπλότητι ώμί-λησεν, άλλος τις πανούργος δραμών άναγγελεΐ ταύτα, και εύθυν-

30 θήση διότι έκείσε παρευρέθης. Καί του μεν λέγοντος καταφρονήσου-σιν, την δε αίτίαν επί σε άναθήσουσι. Πρόσεχε, τέκνον, τα ευκαταφρόνητα σοι δοκούντα· ταύτα μεγάλων κινδύνων είσί πρόξενα. Πολ-

огорчит тебя, то, найдя его в опасности несправедливо страдающего, протяни ему руку, так как не знаешь, что готовит грядущий день²³. Тогда и Богу будешь более угоден и людям.