§ 7. О нелицеприятии фемного судьи и усердии его нотария

Будь со всеми одинаков и не свернешь с правого пути. «Не хвали человека за красоту его, и не имей отвращения к человеку за наружность его. Мала пчела между летающими, но плод ее — лучший из сластей», — говорит Сирах⁷⁸. Иные кажутся проворными, а в конечном | счете ленивы, словами одаривают, а не делами. Что до таких, то надо верить не словам, а делам⁷⁹. Если же ты нотарий, то пусть из-за твоей жадности не будет опозорен ⁸⁰ твой господин. Напротив, старайся, чтобы его хвалили благодаря твоей деятельности и расторопности, так как он принял тебя ради своей чести и покоя, а не для стыда и поношения.

§ 8. О долге ученых людей

Если ты грамматик или философ⁸¹, старайся и видом, и речью, и поведением, и самими делами показать свои знания, чтобы твои занятия и размышления не оказались втуне⁸². Будь рачительным и общительным⁸³, но общительным не как мим⁸⁴ и скоморох⁸⁵, а в том смысле, чтобы ты был способен научить всю столицу творить добро и изгонять | вон зло, дабы любовь и почтение питали к тебе не только встречающиеся с тобой, но и слышащие [от других] о твоей добродетели и о твоем разуме. Стремись делами сделать очевидными для всех твои знания.

1-2 κρατήσαντές ркп κρατήσαντός В-Е 4-5 των υποχειρίων ркп τον ύποχείριόν B-Ε 7 απόφασήσου ркп άπόφασίς σου Β-Ε 8 έγκληθήση ? Β-Ε 10 Слово не дописано, далее оставлены пустыми почти 4 строки 11 * κβ' 12 διήμάρτυς ркп διαμάρηις Β-Ε 13-15 Сирах 11, 2-3 17 πιστέβην λόγοις ркп πιστεύειν ου τοϊς λόγοις B-Ε. Ср. Сирах 4,331\ * κγ' 22-25 Ср. Сирах 41, 18 25 έσόδε ркп Έσο δε Β-Ε 31 * κδ'

φ

150

Советы и рассказы Кекавмена

¹¹

§9

Ei δε στρατηγός εΐ και ένεπιστεύθης λαον (στρατηγόν δε φημί τον υπερέχοντα και έξάρχοντα του φοσάτου), αγρύπνησαν και τάς νύκτας και τας ήμέ(л. 147 ο6.)ρας καί έστω σοι μέριμνα οπως στήσεις τρόπαιον κατά του έθνους. Καί ú μεν ει εν πολέμια, εστωσάν σοι πολλοί

5 καί πιστοί καί ενεργείς οί κατάσκοποι, ους χονσαρίους οϊδαμεν κα-λεΐν. Δι' αυτών γαρ οφείλεις μανθάνειν την τε του εχθρού δύναμιν καί την πανουργίαν αυτού. "Ανευ γαρ κατασκόπων αδύνατον ποιή-σαι δουλείαν. Ει δε γαρ χωρίς αυτών ενεργήσει τις, άλλα σπανίως καί εκ των απροσδόκητων. Οί δε κατάσκοποι σου μη γνωρίζωσιν

10 αλλήλους· 'ίσως γαρ κρατείται τις εξ αυτών καί φανεροί καί τους λοιπούς. * Εστωσάν σοι δε καί άλλοι χονσάριοι, οί λεγόμενοι συνοδικοί. Συνοδικοί δε είσιν οϊτινες καί οκτώ καί εννέα καί δέκα καί πλείονες αποστέλλονται παρά σου εις το κρατήσαι γλώσσαν. Δώρα δε μη έγκρατεύη διδόναι αύτοϊς, μάλλον δε οπόταν ποιήσωσι δου-

15 λείαν. Και ομιλεί μετ' αυτών πολλά, περιεργάζου δε αυτούς εν ταϊς όμιλίαις, ποίος έχει απλούν φρόνημα και ποίος ποικίλον, ποίος ψεύδεται και ποίος αληθεύει. Χρή δε γινώσκειν ποίος εξ αυτών εστί γοργός ή αργός, ή τολμηρός, ή δειλός. Πλην μη γινώσκωσι την βου-λήν σου μήτε οί κατάσκοποι μήτε άλλος τις. Τούτο δε επιτηδεύε ϊνα

20 καθεκάστην μανθά^. 148)vflç πού κείται ό εχθρός σου και πώς κείται και τί πράττει και τί προσδοκεί καί πόσον λαόν έχει και τί βούλε-ται και πώς απολύει τους κουρσάτορας αυτού καν τε και μη, καν τε πανούργος εστί καν τε απλούς. Και ει μεν απλούς εστί, μη καταφρόνησης αυτού το σύνολον καί χειρώσεταί σε, αλλ' ως πανοΰρ-

25 γον και έπιτηδευτήν αυτόν τροπώσασθαι σπούδαζε. * "Αλλως δε ου δύνασαι μανθάνειν περί των πολεμίων ει μη πολλούς κατασκόπους εχης. Καί μαθών ακριβώς τα κατ' αυτούς, τότε, αν δύνασαι αντιτάξασθαι αύτοϊς, πολέμησαν, άλλα μη ασκόπως καί άπολέσης τον λαόν σου, * Άγωνίζου δε ϊνα μετά τρόπων καί μηχανών καί ένέδ-

30 ρων ταπείνωσης τον έχθρόν σου, και εσχατον πάντων, (с. 10) εϊπερ εστίν άπαραίτητον, πολέμησαν. Καί μη πρότερον πολεμήσης πριν αν έκπειράσεις και λαβής αυτού πεΐραν. Ει γαρ προ του πεϊραν λαβείν σε του πολεμίου πολεμήσης αύτώ, ου γινώσκεις πώς έχεις πολέμησαν και

Стратегикон

151

Н.СТРАТЕГИКОН⁸⁶

* )